Κόζιμο Α΄ των Μεδίκων
Δούκας της Φλωρεντίας και Μέγας Δούκας της Τοσκάνης
Περίοδος	1537 – 1574
Προκάτοχος	Αλέξανδρος των Μεδίκων
Διάδοχος	Φραγκίσκος Α΄ των Μεδίκων
Γέννηση	12 Ιουνίου 1519 Φλωρεντία
Θάνατος	21 Απριλίου 1574 (54 ετών) Βίλλα ντι Καστέλλο, κοντά στη Φλωρεντία[1]
Σύζυγος	Ελεονώρα του Τολέδο
Επίγονοι	Μαρία Φραγκίσκος Α΄ Ισαβέλλα Τζοβάνι Λουκρητία Γκαρτσία Φερδινάνδος Α΄ Πέτρος Βιργινία (νόθος) Δον Τζοβάνι
Οίκος	Οίκος των Μεδίκων
Πατέρας	Τζοβάνι νταλε Μπάντε Νέρε
Μητέρα	Μαρία Σαλβιάτι
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Κόζιμο Α΄ (ιταλικά: Cosimo I de' Medici‎‎, 12 Ιουνίου 1519 - 21 Απριλίου 1574) από τον Οίκο των Μεδίκων ήταν ο δεύτερος Δούκας της Φλωρεντίας και, στη συνέχεια, ο πρώτος Μέγας Δούκας της Τοσκάνης.

Γεννήθηκε στην Φλωρεντία και ήταν ο γιος του διάσημου στρατιωτικού Τζοβάννι των Μεδίκων, του επιλεγόμενου «νταλε Μπάντε Νέρε», και της Μαρία Σαλβιάτι, κόρης του Τζάκοπο τραπεζίτη & πολιτικού, και εγγονής του Λαυρεντίου των Μεδίκων.^[2]

Με τη δολοφονία του δούκα Αλεξάνδρου των Μεδίκων (1537) δεν υπήρχε κανένας άρρην απόγονος της οικογένειας από τον πρώτο κλάδο της δυναστείας. Τότε θυμήθηκαν τον ξεχασμένο δεύτερο κλάδο, του οποίου εκπρόσωπος τότε ήταν ο μόλις 17χρονος Κόζιμο. Παρόλο που δε ζούσε στη Φλωρεντία αλλά στο Μουτζέλλο της Τοσκάνης, τον ευνόησαν, διότι πίστευαν ότι λόγω του νεαρού της ηλικίας του, θα μπορούσε εύκολα να γίνει "πιόνι". Σύντομα όμως τους διέψευσε, γιατί αποδείχθηκε υπερβολικά ισχυρογνώμων και φιλόδοξος.

Απέρριψε αμέσως την πρόταση να δώσει επιπλέον εξουσίες στο συμβούλιο των 48. Τον Ιούλιο του 1537, οι εξόριστοι βάδιζαν κατά της Τοσκάνης υπό την αρχηγία του Μπερνάρντο Σαλβιάτι και του Πιέρο Στρότσι. Όταν ο Κόζιμο άκουσε ότι πλησιάζουν, έστειλε τον καλύτερο στρατηγό του, τον Αλεσσάντρο Βιτέλλι, να αντιμετωπίσει τον εχθρό. Αφού τους κατανίκησε, πολιόρκησε και το φρούριο, που ο Στρότσι και οι άνδρες του είχαν καταφύγει για να σωθούν. Το φρούριο έπεσε αμέσως και οι συλληφθέντες αιχμάλωτοι αποκεφαλίσθηκαν, ενώ το σώμα τού αρχηγού Στρότσι βρέθηκε με ένα αιματοβαμμένο μαχαίρι δίπλα του.

Τον Ιούνιο του 1537 αναγνωρίστηκε από τον Κάρολο Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ως αρχηγός του φλωρεντινού κράτους, σε αντάλλαγμα πολεμικών υπηρεσιών που του είχε προσφέρει με τη Γαλλία. Επανέφερε έτσι την δύναμη των Μεδίκων, που βασίλεψαν στην Φλωρεντία ως τον Τζαν Γκαστόνε των Μεδίκων (1671 - 1737). Πολιόρκησε τη Σιένα με τη στρατιωτική υποστήριξη του βασιλιά. Η πόλη αντιστάθηκε, αλλά μετά από 15μηνη πολιορκία (1554 - 1555) έπεσε· ο πληθυσμός της μειώθηκε από 40.000 στις 8.000. Φρόντισε ιδιαίτερα για τη ναυτική παρουσία της Τοσκάνης, ιδρύοντας το Τάγμα του Αγίου Στεφάνου, που πολέμησε τους Οθωμανούς και άσκησε πειρατεία στη Μεσόγειο^[3]. Το 1569 ανακήρυξε το μεγάλο δουκάτο της Τοσκάνης.

Ήταν ηγεμόνας δεσποτικός και απολυταρχικός. Παρά όμως την αυταρχικότητα και τους βαρείς φόρους που επέβαλλε, ήταν λάτρης των γραμμάτων και των τεχνών. Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571) και ο φλωρεντινός στόλος που πήρε μέρος σε αυτή ενέπνευσαν τον περίφημο ζωγραφικό πίνακα του Πάολο Βερονέζε. Δημιούργησε πάρα πολλές κατασκευές, περισσότερο για να εξασφαλίσει την άμυνα του κράτους του από τους εχθρούς. Ήταν και λάτρης της αλχημείας, λατρεία που κληρονόμησε από τη μάμμη του Κατερίνα Σφόρτσα. Ο Κάρολος Ε΄ τον βοήθησε να ανεξαρτητοποιηθεί εντελώς και να απαλλαγεί το κράτος του από οποιαδήποτε Ισπανική επιρροή. Ταυτόχρονα φρόντιζε να εξουδετερώνει όλες τις εναντίον του συνωμοσίες πριν δημιουργηθούν, οργανώνοντας τη δολοφονία των ύποπτων γι' αυτό. Ένας από αυτούς ήταν ο Λορεντσίνο (1548), ο τελευταίος Μέδικος διεκδικητής της Φλωρεντίας.

Τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του, συντετριμμένος από το θάνατο δύο γιων του από ελονοσία, παρέδωσε την εξουσία στο γιο του Φραγκίσκο και αποσύρθηκε στη Βίλλα ντι Καστέλλο.

Με τον πρώτο του γάμο με την Ελεονόρα του Τολέδο (1519 - 1562), κόρη του μαρκησίου Πέδρο Άλβαρεθ της Βιγιαφράνκα, παιδιά του ήταν:

• Μαρία (1540 - 1557), αρραβωνιάστηκε τον Αλφόνσο Β΄ των Έστε, Δούκα της Φερράρα, αλλά πέθανε πριν το γάμο πιθανώς από ελονοσία.
• Φραγκίσκος Α΄ (1541 - 1587), Μεγάλος Δούκας της Τοσκάνης.
• Ισαβέλλα (1542 - 1576), παντρεύτηκε τον Πάολο Τζορντάνο Α΄ Ορσίνι, Δούκα του Μπρατσάνο. Δολοφονήθηκε από αυτόν με την κατηγορία της μοιχείας.
• Ιωάννης (1543 - 1562), Καρδινάλιος, Επίσκοπος της Πίζα, πέθανε από ελονοσία.
• Λουκρητία (1545 - 1561), παντρεύτηκε τον Αλφόνσο Β΄ των Έστε. Η Λουκρητία απεβίωσε από φυματίωση.
• Πέτρος (1546 - 1547).
• Γκαρτσία (1547 - 1562), πέθανε από ελονοσία.
• Αντώνιος (Ιούλιος 1548).
• Φερδινάνδος Α΄ (1549 - 1609), Μεγάλος Δούκας της Τοσκάνης.
• Άννα (19 Μαρτίου - 6 Αυγούστου 1553).
• Πέτρος (1554 - 1604).

Πριν τον γάμο του είχε ένα μη νόμιμο τέκνο από μία άγνωστη:

• (νόθη) Μπία/Μπιάνκα (π. 1536 - 1542).

Το 1562 απεβίωσε η Ελεονόρα και με την ερωμένη του Ελεονόρα ντέλι Αλμπίτσι έκανε ένα φυσικό γιο:

• (νόθος) Δον Τζοβάννι (1567 - 1621).

Με τον 2ο γάμο του (1570) με την Καμίλλα Μαρτέλλι παιδί του ήταν:

• Βιργινία (1568 - 1615), παντρεύτηκε τον Τσέζαρε των Έστε, Δούκα της Μόντενα.