Η ιστορική γλωσσολογία είναι ο κλάδος της γλωσσολογίας που μελετά την ιστορική εξέλιξη των γλωσσών και τη σχέση μεταξύ διαφορετικών γλωσσών. Κλάδος της είναι η συγκριτική γλωσσολογία, αν και τις περισσότερες φορές η μελέτη του ενός κλάδου απαιτεί προσφυγή και στον άλλο, έτσι ώστε να δίνεται και στους δύο κλάδους το κοινό όνομα «ιστορικοσυγκριτική γλωσσολογία». Κύριο εργαλείο της ιστορικής γλωσσολογίας είναι η επανασύνθεση, με την οποία με βάση τα γλωσσικά δεδομένα που γνωρίζουμε προσπαθούμε να επανασυνθέσουμε την αρχική μορφή της γλώσσας, την πρωτογλώσσα.

Η ιστορική γλωσσολογία (που ονομάζεται επίσης διαχρονική γλωσσολογία) είναι η μελέτη της γλωσσικής αλλαγής εντός της ίδιας γλώσσας. Η ιστορική γλωσσολογία χρησιμοποιεί την εσωτερική επανασύνθεση ως εργαλείο: χρησιμοποιώντας τα δεδομένα μιας επιμέρους γλώσσας προσπαθεί να ανακατασκευάσει την πρωτογλώσσα. Έχει τέσσερις σκοπούς κυρίως:

• να περιγράψει τις παρατηρούμενες αλλαγές στις επιμέρους γλώσσες
• να περιγράψει την ιστορία των γλωσσικών κοινοτήτων
• να αποκαταστήσει την προϊστορία γλωσσών
• να αναπτύξει γενικές θεωρίες για το πώς και γιατί αλλάζει η γλώσσα.

Είναι μια διαχρονική επιστήμη, η οποία προέρχεται από την επιστήμη της φιλολογίας.

• Ιστορική σημασιολογία

• Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Συνοπτική ιστορία της Ελληνικής γλώσσας με εισαγωγή στην Ιστορικοσυγκριτική Γλωσσολογία, 5η Έκδ., Αθήνα 2002.
• McMahon, April M.S. 2005. Ιστορική γλωσσολογία: Η θεωρία της γλωσσικής μεταβολής. Αθήνα: Μεταίχμιο.