Συντεταγμένες: 37°42′55.008″N 21°52′44.004″E / 37.71528000°N 21.87889000°E / 37.71528000; 21.87889000

Θέλπουσα
Είδος	αρχαία πόλη και πόλις[1]
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°42′55″N 21°52′44″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Γορτυνίας
Χώρα	Ελλάδα
δεδομένα (π)

Η Θέλπουσα, επίσης γνωστή ως Τέλφουσα ή Θέλφουσα, ήταν αρχαία πόλη - κράτος των Αζάνων της Αρκαδίας.

Ήταν χτισμένη στην αριστερή όχθη του Λάδωνα και συνόρευε με τον Κλείτορα και την Ψωφίδα. Το όνομά της το πήρε από την νύμφη Θέλπουσα, κόρη του Λάδωνα.

Στην ευρύτερη περιοχή της πόλης υπήρχαν τα ιερά της Ελευσίνιας Δήμητρας, με λίθινα αγάλματα της θεάς, της κόρης της και του Διόνυσου, του Ογκίου άρχοντα της Θέλπουσας και γιου του Απόλλωνα, του Απόλλωνα, του Ασκληπιού παιδός, με το μνήμα της τροφού του Τρυγόνος, και το ιερό των 12 θεών.

Όταν πέρασε ο Παυσανίας η Θέλπουσα υπήρχε ακόμη, αν και είχε μισοεγκαταλειφθεί.

Το 352 π.Χ. οι κάτοικοι της πόλης απέκρουσαν επίθεση των Λακεδαιμόνιων και κατάφεραν να τους διώξουν. Ήταν μέλος της Αχαϊκής Συμπολιτείας ενώ έκοβε και δικά της νομίσματα. Τα νομίσματα είχαν παραστάσεις της Δήμητρας και του γιου της Αρίωνα. Η Θέλπουσα ήταν η πατρίδα του Ασκληπιού και του Αρίωνα. ^[2]

Η θέση της πόλης έχει εντοπιστεί και έχει αποδειχτεί από επιγραφές που έχουν βρεθεί. Βρίσκεται στα σύνορα των νομών Αρκαδίας - Αχαΐας και κοντά στα Γορτυνιακά χωριά Βυζίκι, Σπάθαρη και Τρόπαια. Πρακτικά δεν έχει ανασκαφεί αλλά έχουν βρεθεί ερείπια της οχύρωσης και κτιρίων.

• Γεώργιος Παπανδρέου, Αζανιάς, ήτοι Αρχαιολογική πραγματεία πασών των Αρχαίων πόλεων της Αρκαδικής Αζανίδος μετά των περιχώρων αυτών και ιστορικαί περιπαίτειαι μέχρι των καθ' ημάς χρόνων, Εκ του Τυπογραφείου της εφημ. "Ηλείας" Γεωργ. Ε. Δημητριάδου, Εν Πύργω 1886