Η Ηράκλεια Τραχινία είναι πόλη που ίδρυσαν οι Σπαρτιάτες στην περιοχή της αρχαίας Μαλίδας. Η πόλη ιδρύθηκε το 426 π.Χ., κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού και ο σκοπός της ίδρυσής της ήταν η υπεράσπιση των Μαλιέων απέναντι στους Οιταίους με τους οποίους οι Μαλιείς βρίσκονταν σε πόλεμο. Οι βαθύτεροι σκοποί όμως της ίδρυσης της πόλης, όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης, ήταν ότι η πόλη παρείχε σημαντικά πλεονεκτήματα στους Σπαρτιάτες στον πόλεμο που διεξήγαγαν με την Αθήνα. Η πόλη παρείχε ένα βορειότερο καταφύγιο του στόλου τους και ελεγχε το πέρασμα από την νότια στην βόρεια Ελλάδα.

Η πόλη αποικίστηκε από Δωριείς που προσκλήθηκαν από τους Σπαρτιάτες να εγκατασταθούν σ' αυτή. Σύντομα εξελίχθηκε σε ισχυρό κέντρο της περιοχής ανησυχώντας τους Θεσσαλούς οι οποίοι μέχρι τότε έλεγχαν την κοιλάδα του Σπερχειού. Το 420 π.Χ. έξι χρόνια μετά την ίδρυση της πόλης Ηράκλεια πολιορκήθηκε από την συμμαχία των γειτονικών της κρατών στην οποία ηγούνταν οι Θεσσαλοί. Οι Σπαρτιάτες προτίμησαν να παραδώσουν την πόλη στους Βοιωτούς ώστε να αποφύγει την Αθηναϊκή κυριαρχία. Τα επόμενα χρόνια η πόλη πέρασε στον έλεγχο των Θεσσαλών, στην συνέχεια στους Οιταίους και στην Αιτωλική Συμπολιτεία μέχρι την Ρωμαϊκή κατάκτηση.