Ελ Ντοράντο (στα ισπανικά «ο χρυσός»), αρχικά «Ελ Όμπρε Ντοράντο» (Ο χρυσός άνδρας), «Ελ Ίντιο Ντοράντο» (Ο χρυσός Ινδιάνος) και «Ελ Ρέι Ντοράντο» (ο χρυσός βασιλιάς), είναι το όνομα με το οποίο ήταν γνωστός στους Ισπανούς ένας φανταστικός τόπος, στο βόρειο τμήμα της Νότιας Αμερικής, στον οποίο πίστευαν ότι υπήρχε χρυσός και ανεξάντλητα πλούτη. Αμέτρητες αποστολές έψαξαν να το βρουν και, αν και δεν βρήκαν τίποτα, η μανία των Ισπανών κατακτητών για πλούτη έγινε η αιτία για ένα από τα χειρότερα μαζικά εγκλήματα κατά των ιθαγενών λαών της Αμερικής και όχι μόνο (και στις Φιλιππίνες).

Το όνειρο του Ελ Ντοράντο οδήγησε πολλούς Ευρωπαίους κατακτητές σε μάταια ταξίδια στις ζούγκλες και τα βουνά της Νότιας Αμερικής σε αναζήτηση της χαμένης «πόλης του χρυσού». Ευσεβείς πόθοι. «Γιατί το Ελ Ντοράντο δεν ήταν τόπος, αλλά ένας ηγέτης, όπως επιβεβαιώνουν σύγχρονες αρχαιολογικές έρευνες», σύμφωνα με το BBC.

Η άφιξη του Χριστόφορου Κολόμβου στην Αμερική, το 1492, ήταν το πρώτο κεφάλαιο μιας σύγκρουσης πολιτισμών που άλλαξε το πρόσωπο του κόσμου. Ήταν μια άγρια αντιπαράθεση ανάμεσα σε ανθρώπους με εντελώς διαφορετικούς τρόπους ζωής και συστήματα αξιών. Ο ευρωπαϊκός μύθος του Ελ Ντοράντο, του χαμένου τόπου του χρυσού που περίμενε την ανακάλυψη από έναν παράτολμο κατακτητή, ήταν η επιτομή της ατελείωτης δίψας των Ευρωπαίων για χρυσό, και της λαχτάρας τους να εκμεταλλευθούν αυτούς τους νέους τόπους για την αξία τους σε χρήμα. Ο νοτιο-Αμερικανικός μύθος του Ελ Ντοράντο, αντιθέτως, αποκαλύπτει την αληθινή φύση της γης και των ανθρώπων της. Για αυτούς, το Ελ Ντοράντο δεν ήταν ποτέ ένας τόπος, αλλά ένας ηγέτης τόσο πλούσιος που υποτίθεται ότι κάλυπτε το σώμα του με χρυσό από την κορυφή μέχρι τα νύχια κάθε πρωί και το ξέπλενε σε μια ιερή λίμνη κάθε βράδυ. Η πραγματική ιστορία πίσω από τον μύθο αναδύθηκε τα τελευταία χρόνια μέσω ενός συνδυασμού ιστορικών κειμένων, και νέας αρχαιολογικής έρευνας.

Στον πυρήνα της, είναι η αληθινή ιστορία μιας τελετουργίας ενθρόνισης του ηγέτη των Μουίσκα, ενός λαού που ζει στην κεντρική Κολομβία από το 800 μ.Χ. μέχρι σήμερα.

Διάφοροι Ισπανοί χρονικογράφοι που έφτασαν σε αυτή την άγνωστη ήπειρο στις αρχές του 16ου αιώνα άρχισαν να γράφουν για την τελετουργία του Ελ Ντοράντο. Μία από τις καλύτερες αφηγήσεις είναι αυτή του Χουάν Ροντρίγκεθ Φρέϊλε. Στο βιβλίο του «Η Κατάκτηση και Ανακάλυψη του Νέου Βασιλείου της Γρανάδα», που εκδόθηκε το 1636, μας λέει τί συνέβαινε όταν πέθαινε ένας βασιλιάς στην κοινωνία των Μουίσκα.

Ο νέος ηγέτης, συνήθως ανηψιός του πρώην βασιλιά, υποβαλλόταν σε μια μακρά ιεροτελεστία ενθρόνισης, που κορυφωνόταν επάνω σε μια σχεδία, σε μια ιερή λίμνη, όπως η Γκουαταβίτα, στην κεντρική Κολομβία. Έγδυναν τον διάδοχο και κάλυπταν το σώμα του με λάσπη και χρυσόσκονη. Περιστοιχισμένος από τους τέσσερις αρχιερείς, που ήταν στολισμένοι με φτερά, χρυσά στέμματα και στολίδια, ο ηγέτης, γυμνός αλλά γεμάτος με χρυσόσκονη, προσέφερε σμαράγδια και άλλα πολύτιμα αντικείμενα στους Θεούς, ρίχνοντάς τα στη λίμνη. Οι όχθες της κυκλικής λίμνης ήταν γεμάτες με θεατές, που φορούσαν ακριβά ρούχα και έπαιζαν μουσικά όργανα γύρω από φωτιές. Όταν η σχεδία έφτανε ακριβώς στο κέντρο της λίμνης, ο αρχιερέας σήκωνε μια σημαία για να κάνει σιωπή το πλήθος. Εκείνη τη στιγμή, το πλήθος ορκιζόταν υπακοή στον Χρυσό ηγέτη, επευφημώντας τον από τις όχθες της λίμνης

• de Gandía, Enrique (1929). «Capítulo VII: El Dorado». Historia crítica de los mitos de la conquista americana (στα Ισπανικά). Μπουένος Άιρες: Juan Roldán y Cía. 
• Hemming, John (1978). The Search for El Dorado. E. P. Dutton. ISBN 9780718117542. 

• Hemming, John (1978). Red Gold: The Conquest of the Brazilian Indians, 1500–1760. Harvard University Press. ISBN 0674751078. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2016. 
• Bandelier, A. F. A. (1893). The Gilded Man, El Dorado. Νέα Υόρκη. 
• Rodriguez Freyle, Juan (1859). El Carnero: Conquista y descubrimiento del Nuevo Reino de Granada. Fundacion Biblioteca Ayacuch. ISBN 84-660-0025-9. 
• Hagen, Victor Wolfgang von (1968). The Gold of El Dorado: The Quest for the Golden Man. 
• Naipaul, V.S. (1969). The Loss of El Dorado. Ηνωμένο Βασίλειο: André Deutsch. 
• Nicholl, Charles (1995). The Creature in the Map: A Journey to El Dorado. Λονδίνο. ISBN 0-09-959521-4. 
• Zerda, Liborio (1947) [1883]. El Dorado (PDF). Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2017. 

• Analysis of maps from 1570 to 1842, showing El Dorado in various locations around South America Αρχειοθετήθηκε 2013-08-01 στο Wayback Machine. (ισπανικά)
• El Dorado raft – Μουσείο Χρυσού, Μπογκοτά, Κολομβία
• Lost City of Z – El dorado the city of gold
• El Dorado – Εγκυκλοπαίδεια Αρχαίας Ιστορίας
• The Legend of El Dorado – Tairona Heritage Trust