Ελισάβετ Στιούαρτ
Εκλεκτορική Πριγκίπισσα του Παλατινάτου Βασίλισσα της Βοημίας
Εκλεκτορική σύζυγος του Παλατινάτου
Περίοδος	14 Φεβρουαρίου 1613 – 23 Φεβρουαρίου 1623
Στέψη	17 Ιουνίου 1613
Προκάτοχος	Λουίζα Ιουλιάνα του Νασσάου
Διάδοχος	Ελισάβετ της Λωρραίνης
Βασιλική σύζυγος της Βοημίας
Περίοδος	4 Νοεμβρίου 1619 – 8 Νοεμβρίου 1620
Στέψη	7 Νοεμβρίου 1619
Προκάτοχος	Άννα του Τιρόλου
Διάδοχος	Ελεονόρα Γκονζάγκα
Γέννηση	19 Αυγούστου 1596 Παλάτι του Φόλκλαντ, Φάιφ
Θάνατος	13 Φεβρουαρίου 1662 (65 ετών) Λονδίνο, Αγγλία
Τόπος ταφής	17 Φεβρουαρίου 1662 Αββαείο του Ουέστμινστερ, Λονδίνο
Σύζυγος	Φρειδερίκος Ε΄, Εκλέκτορας του Παλατινάτου
Επίγονοι	Λίστα Ερρίκος Φρειδερίκος, Εκλέκτορας Πρίγκιπας του Παλατινάτου Κάρολος Α΄ Λουδοβίκος, Εκλέκτορας του Παλατινάτου Ελισάβετ, Πριγκίπισσα-Ηγουμένη του Χέρφορντ Πρίγκιπας Ρούπρεχτ, Δούκας του Κάμπερλαντ Πρίγκιπας Μαυρίκιος Λουίζα Ολαντίν, Ηγουμένη του Μαουμπουισόν Πρίγκιπας Λουδοβίκος Πρίγκιπας Εδουάρδος, Παλατινός Κόμης του Ζίμερν Πριγκίπισσα Ενριέττα Μαρία Πρίγκιπας Φίλιππος Φρειδερίκος Πριγκίπισσα Καρλότα Σοφία, Εκλεκτορική Πριγκίπισσα του Ανόβερου Πρίγκιπας Γουσταύος Αδόλφος
Οίκος	Στιούαρτ (από την γέννηση) Παλατινάτου-Ζίμερν (από τον γάμο)
Πατέρας	Ιάκωβος Α΄ της Μεγάλης Βρετανίας
Μητέρα	Άννα της Δανίας
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Ελισάβετ Στιούαρτ (αγγλ. Elizabeth Stuart, γνωστή και ως Βασίλισσα του Χειμώνα, 19 Αυγούστου 1596 - 13 Φεβρουαρίου 1662) ήταν κόρη του Ιακώβου Α΄ της Αγγλίας και σύζυγος του Φρειδερίκου Ε΄ του Παλατινάτου.^[1]

Με τη διάλυση της δυναστείας των Στιούαρτ το 1714, ο εγγονός της Ελισάβετ ανήλθε στον βρετανικό θρόνο ως Γεώργιος Α΄ της Μεγάλης Βρετανίας, ξεκινώντας τη σειρά διαδοχής του Αννοβέερου.

Γεννήθηκε στο Παλάτι του Ντανφέρμλιν του Φάιφ, στις 19 Αυγούστου 1596. Ήταν κόρη του Ιακώβου Α΄ της Μεγάλης Βρετανίας και της Άννας της Δανίας. Ονομάσθηκε Ελισάβετ προς τιμήν της Ελισάβετ Α΄ της Αγγλίας.^[2][3]

Η Ελισάβετ έλαβε μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση για μια πριγκίπισσα εκείνη την εποχή. Αυτή η εκπαίδευση περιελάμβανε μαθήματα στη φυσική ιστορία, γεωγραφία, θεολογία, γλώσσες, γραφή, ιστορία, μουσική και χορό.^[4] Μέχρι την ηλικία των 12 ετών, η Ελισάβετ μιλούσε άπταιστα αρκετές γλώσσες, μεταξύ των οποίων και τη γαλλική, "την οποία μιλούσε με ευκολία και χάρη" και αργότερα την χρησιμοποίησε για να συνομιλήσει με τον σύζυγό της.^[5][6][7]

Ως κόρη του Βρετανού μονάρχη, το χέρι της νεαρής Ελισάβετ θεωρήθηκε ένα πολύ επιθυμητό βραβείο.^[8][9][10] Οι επίδοξοι μνηστήρες ήρθαν από όλη την ήπειρο και ήταν πολλοί και ποικίλοι. Μερικοί ήταν:

• Γουσταύος Αδόλφος της Σουηδίας, γιος (και αργότερα διάδοχος) του Καρόλου Θ' της Σουηδίας
• Φρειδερίκος Ούλριχ, Δούκας του Μπράουνσβαϊγκ-Βόλφενμπυτελ
• Μαυρίκιος του Νασσάου
• Χένρυ Χάουαρντ, 1ος Κόμης του Νορθάμπτον
• Θεόφιλους Χάουαρντ, Λόρδος Χάουαρντ του Ουόλντεν, αργότερα 2ος Κόμης του Σάφολκ
• Όθων, Κληρονομικός Πρίγκιπας της Έσσης, γιος του Μαυρίκιου, Λανδγράβου της Έσσης-Κάσσελ
• Βίκτωρ Αμεδαίος, Πρίγκιπας του Πιεμόντε, ανιψιός του Φιλίππου Γ' της Ισπανίας και κληρονόμος του Καρόλου Εμμανουήλ Α', Δούκα της Σαβοΐας

Τελικώς επελέγη ο Φρειδερίκος Ε΄, Παλατινός Κόμης του Ρήνου. Ο Φρειδερίκος είχε αναμφισβήτητα υψηλή γενεαλογία. Οι πρόγονοί του ήταν βασιλιάδες της Αραγονίας και της Σικελίας, λανδγράβοι της Έσσης, δούκες της Βραβάντης και της Σαξονίας, καθώς και κόμητες του Νάσσαου και του Λούβεν. Επίσης ο Φρειδερίκος και η Ελισάβετ είχαν ένα κοινό πρόγονο τον Ερρίκο Β΄ της Αγγλίας.^[11][12]

Η Ελισάβετ και ο Φρειδερίκος παντρεύτηκαν στις 14 Φεβρουαρίου 1613 στο βασιλικό παρεκκλήσι του Παλατιού του Ουάιτχολ και είχαν τέκνα:^[13][14]

• τον Ερρίκο Φρειδερίκο, Εκλέκτορα Πρίγκιπα του Παλατινάτου (1614-1629), πνίγηκε.
• τον Κάρολο Α΄ Λουδοβίκο, Εκλέκτορα του Παλατινάτου (1617-1680), παντρεύτηκε την Καρλότα της Έσσης-Κάσσελ. Απέκτησαν 3 παιδιά.
• την Ελισάβετ, Πριγκίπισσα-Ηγουμένη του Χέρφορντ (1618-1680), δεν παντρεύτηκε ποτέ.
• τον Ροβέρτο, Δούκα του Κάμπερλαντ (1619-1682), στρατηγό και ναύαρχο της Αγγλίας, συμμετείχε στον εκεί εμφύλιο πόλεμο. Είχε δυο νόθα παιδιά.
• τον Μαυρίκιο (1620-1652), συμμετείχε στον εμφύλιο πόλεμο της Αγγλίας. Δεν παντρεύτηκε ποτέ.
• την Λουίζα Ολλανδίνα 1622-1709, ηγουμένη του Μωμπισσόν.
• τον Λουδοβίκο (21 Αυγούστου 1624 – 24 Δεκεμβρίου 1624), πέθανε σε ηλικία 4 μηνών και 3 ημερών.
• τον Εδουάρδο, Παλατινό Κόμη του Ζίμερν (1625-1663), παντρεύτηκε την Άννα Γκονζάγκα. Απέκτησαν 3 παιδιά.
• την Ερριέττα Μαρία (1626-1651), παντρεύτηκε τον Σιγισμούνδο Ρακότσι. Δεν απέκτησαν παιδιά.
• τον Φίλιππο Φρειδερίκο (1627-1650), δεν παντρεύτηκε ποτέ. Πέθανε σε μάχη.
• την Καρλόττα (1628-1631).
• την Σοφία, Εκλεκτορική Πριγκίπισσα του Αννόβερου (1630-1714), παντρεύτηκε τον Ερνέστο Αύγουστο, Εκλέκτορα του Ανοβέρου. Απέκτησαν 7 παιδιά.
• τον Γουσταύο Αδόλφο (1632-1641).

Όταν η Ελισάβετ έλαβε την είδηση για το θάνατο του Φρειδερίκου, ήταν πολύ λυπημένη από τη θλίψη της και για τρεις μέρες δεν έτρωγε, δεν έπινε αλλά ούτε και κοιμόταν.^[15] Η Ελισάβετ αγωνίστηκε για τα δικαιώματα του γιου της, αλλά παρέμεινε στη Χάγη ακόμα και μετά την επανάκτηση του εκλογικού σώματος του Παλατινάτου το 1648.

Η Ελισάβετ έγινε προστάτιδα των τεχνών, και έκανε ένα μεγάλο οικογενειακό πορτραίτο για να τιμήσει τον εαυτό της και τον σύζυγος της, για να συμπληρώσει την εντυπωσιακή μεγάλη της θαλασσογραφία του 1613 για τη χαρούμενη είσοδο της στην Ολλανδία.

Το 1660, οι Στιούαρτ αντικαταστάθηκαν στους θρόνους της Αγγλίας, της Σκωτίας και της Ιρλανδίας από τον ανιψιό της Ελισάβετ τον Κάρολο Β΄. Αποφασισμένη να επισκεφθεί την πατρίδα της, έφθασε στην Αγγλία στις 26 Μαΐου 1661. Έως τον Ιούλιο, δεν σχεδίαζε να επιστρέψει στη Χάγη και έκανε σχέδια για τα υπόλοιπα έπιπλα, τα ενδύματά και άλλα περιουσιακά της στοιχεία να της σταλθούν.

Στη συνέχεια μετακόμισε στην Οικία Ντρούρυ, όπου έφτιαξε ένα μικρό, αλλά εντυπωσιακό και φιλόξενο νοικοκυριό. Στις 29 Ιανουαρίου 1662 μετακόμισε στην Οικία Λέστερ, αλλά αυτή τη φορά ήταν πολύ άρρωστη.^[16] Η Ελισάβετ έπασχε από πνευμονία και στις 10 Φεβρουαρίου 1662 αιμορραγούσε από τους πνεύμονες και πέθανε λίγο μετά τα μεσάνυχτα στις 13 Φεβρουαρίου 1662.

Το βράδυ της 17ης Φεβρουαρίου, όταν το φέρετρο της (στο οποίο οι στάχτες της είχαν τοποθετηθεί την προηγούμενη μέρα) έφυγε από την Οικία Σόμερσετ, ο Ροβέρτος ήταν ο μοναδικός από τους γιους της που ακολούθησε την νεκρική πομπή στο Αββαείο του Ουέστμινστερ.^[17]

• Akkerman, Nadine (2011), The Correspondence of Elizabeth Stuart, Queen of Bohemia, Oxford: Oxford University Press, https://books.google.co.nz/books?id=GnnGaw--MHoC 
• Anon., Guy Fawkes and Bonfire Night, Bonfirenight.net, http://www.bonfirenight.net/gunpowder.php, ανακτήθηκε στις 2013-02-13 
• Anon. (1613), The Marriage of prince Fredericke, and the King’s daughter the Lady Elizabeth..., London: Thomas Creede 
• Allyne, Robert (1613), Tears of joy shed at the happy departure from Great Britaine, of... Frederick and Elizabeth..., London: Thomas Archer 
• Asch, Ronald G. (2004), Elizabeth, princess (1596-1662), Oxford: OUP 
• Asch, Ronald (1997), The Thirty Years War, the Holy Roman Empire and Europe: 1618-1648, London: Macmillan Press 
• Bonney, Richard (1991), The European Dynastic State: 1494-1660, New York: OUP 
•  Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Elizabeth (daughter of James I.)» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (11η έκδοση) Cambridge University Press 
• Curran, Kevin (2006). «James I and fictional authority at the Palatine wedding celebrations». Renaissance Studies 20 (1): 51–67. doi:10.1111/j.1477-4658.2006.00113.x. 
• Erskine, Frances (1825), Memoirs Relating to the Queen of Bohemia, Vol.1, London: Longhurst 
• Everett Green, Mary Anne (2010), Elizabeth, electress palatine and queen of Bohemia (1909 έκδοση), Milton Keynes: Bibliolife, ISBN 9781117402697 
• Fraser, Antonia (2002), The Weaker Vessel: Woman’s Lot in Seventeenth-Century England, part Two, London: Phoenix, ISBN 1407216120 
• Gorst-Williams, Jessica (1977), Elizabeth the Winter Queen, London: Abelard, ISBN 0-200-72472X 
• Hay, Marie (1910), The Winter Queen: being the unhappy history of Elizabeth Stuart, electress palatine, queen of Bohemia; a romance, Boston, New York: Boston and New York, Houghton, Mifflin company, https://archive.org/details/winterqueenbeing00haym 
• Jardine, Lisa (24 February 2013). «A Point of View: The Winter Queen of Bohemia». BBC Magazine. http://www.bbc.co.uk/news/magazine-21532311. 
• Kassel, Richard (2006), The Organ: An Encyclopedia, London: Routledge.
• Plowden, Alison (2003), The Stuart Princesses, Gloucestershire: Sutton Publishing, ISBN 0-7509-3238-4 
• Ross, Josephine (1986), The Winter Queen: The Story of Elizabeth Stuart, New York: Dorset Press, ISBN 0-88029-068-4 
• Spencer, Charles (2008) Prince Rupert: the Last Cavalier, London: Phoenix.
• Stevenson, Jane (2002), The Winter Queen: A Novel, Boston: Houghton Mifflin, ISBN 0-618-14912-0, https://archive.org/details/winterqueen00stev  (alternative (ISBN 0-618-38267-4))
• Stewart, George R. (1967), Names on the Land: A Historical Account of Place-Naming in the United States (Sentry (3rd) έκδοση), Boston: Houghton Mifflin 
• Turner, Tom (2005), Garden History: Philosophy and Design, 2000 BC – 2000 AD, London: Spon Press 
• Gorst-Williams, Jessica (1977), Elizabeth, the Winter Queen, London: Abelard, ISBN 0-200-72472-X 
• Wilson, Peter H. (June 2008). «The Causes of the Thirty years War 1618-48». English Historical Review CXXIII (502): 554–586. doi:10.1093/ehr/cen160. 
• Yates, Frances (1972), The Rosicrucian Enlightenment, London: Routledge and Kegan Paul, ISBN 0-7100-7380-1 , devotes its early chapters to describing her 1613 wedding and the reputation she and her husband had in Europe at the time.