Τμήμα μιας σειράς λημμάτων Ελληνική Δικαιοσύνη
Ειδικά δικαστήρια Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο Ειδικό Δικαστήριο Δικαστήριο Αγωγών Κακοδικίας Μισθοδικείο
Διοικητικά δικαστήρια Συμβούλιο της Επικρατείας Ελεγκτικό Συνέδριο Διοικητικό Εφετείο Διοικητικό Πρωτοδικείο
Πολιτικά δικαστήρια Άρειος Πάγος Εφετείο Πολυμελές Πρωτοδικείο Μονομελές Πρωτοδικείο Ειρηνοδικείο
Ποινικά δικαστήρια Άρειος Πάγος Πενταμελές Εφετείο Τριμελές Εφετείο Μονομελές Εφετείο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Μονομελές Πλημμελειοδικείο Πταισματοδικείο Ολομέλειες δικαστηρίων Ολομέλεια Αρείου Πάγου Ολομέλεια Εφετών Ολομέλεια Πρωτοδικών Δικαστικά συμβούλια Συμβούλιο Αρείου Πάγου Συμβούλιο Εφετών Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Ορκωτά δικαστήρια Μικτό Ορκωτό Εφετείο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο
Δικονομικό Δίκαιο Διοικητική Δικονομία Πολιτική Δικονομία Ποινική Δικονομία
Σχετικά λήμματα Δικαστικός έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων Χρηματιστηριακό δικαστήριο Στρατιωτικά δικαστήρια Εκκλησιαστικό δικαστήριο
Δικαιοσύνη
π σ ε

Τα Εκκλησιαστικά δικαστήρια είναι ειδικά δικαστήρια που επιλαμβάνονται επί σοβαρών εσωτερικών κανονικών παραπτωμάτων, (Κανονικό Δίκαιο). Η εκκλησιαστική ή ιερατική δικαστική εξουσία αποτελεί έκφραση της αρχιερατικής εξουσίας ως συνέχεια εκείνης των Αποστόλων όπως καθιερώθηκε περί τον 2ο αιώνα και συνέχισε στο διάβα των αιώνων. Στη σύγχρονη εποχή τα εκκλησιαστικά δικαστήρια έχουν δικαιοδοσία μόνο επί κληρικών και μπορούν να επιβάλλουν μόνο πειθαρχικές ποινές.

Τις πρώτες αρχές των χριστιανικών - εκκλησιαστικών δικαστηρίων θέσπισε η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος η οποία και προσδιόρισε τις επαρχιακές Συνόδους που μαζί με τον τοπικό επίσκοπο αποτέλεσαν το πρώτο δικαστικό όργανο (κανόνες 4, 5 και 6). Ακολούθως κατά τη Β΄ Οικουμενική και Δ΄ Οικουμενικές Συνόδους ορίστηκε η Πατριαρχική σύνοδος ως δευτεροβάθμιο δικαστικό όργανο με αρμοδιότητα εκδίκασης εφέσεων κατά αποφάσεων των τοπικών συνόδων, (κανόνες: 6 της Β΄ και 9, 17 της Δ΄ ).

Κατά την Ανατολική Ορθόδοξη εκκλησία, τα εκκλησιαστικά δικαστήρια διακρίνονται:

1. στα επισκοπικά που συγκροτούνται υπό την προεδρία μητροπολίτη επισκόπου και δικάζουν παραπτώματα κατωτέρων κληρικών, μη τιμωρούμενα όμως με καθαίρεση,
2. στα συνοδικά που συγκροτούνται από την Ιερά Σύνοδο για παραπτώματα μητροπολιτών ή κατωτέρων κληρικών που τιμωρούνται με καθαίρεση,
3. στα ειδικά επισκοπικά, συγκροτούμενα από μητροπολίτες για παραβάσεις του προέδρου και των μελών της Ιεράς Συνόδου,
4. στα πατριαρχικά συγκροτούμενα υπό της Πατριαρχικής Συνόδου που δικάζουν παραπτώματα των Πατριαρχών, και
5. «κατ' έφεση» δικάζει και η Ιερά Σύνοδος.

Στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος, σύμφωνα με τον νόμο 5383 του 1932 λειτουργούν τα ακόλουθα εκκλησιαστικά δικαστήρια:

• Το Επισκοπικό δικαστήριο
• Το Πρωτοβάθμιο Συνοδικό Δικαστήριο
• Το Δευτεροβάθμιο Συνοδικό Δικαστήριο
• Το Πρωτοβάθμιο δι΄ αρχιερείς Δικαστήριο
• Το Δευτεροβάθμιο δι΄ αρχιερείς Δικαστήριο
• Το Δικαστήριο δια τους Συνοδικούς

• Υπενθυμίζεται ότι η Εκκλησία της Ελλάδος δεν καλύπτει όλη την ελληνική επικράτεια.
• Το Δικαστήριο του Μουφτή που λειτουργεί στην Ελλάδα, συμπεριλαμβάνεται στα ειδικά πολιτικά δικαστήρια της χώρας.
• Οι αθωωτικές ή καταδικαστικές αποφάσεις των παραπάνω εκκλησιαστικών δικαστηρίων δεν δεσμεύουν τα κοινά ποινικά δικαστήρια.

• "Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica" τομ.21ος, σελ.73.
• Άποστόλος Τζαρός, Η διαδικασία ενώπιον των εκκλησιστικών δικαστηρίων της εκκλησίας της Ελλάδος. Μία ανάλυση του νόμου 5383/1932, 2020 Ορθόδοξος Κυψέλη