Ο όρος ακτιβισμός, όπως αποδόθηκε στην ελληνική γλώσσα ο διεθνής γαλλικός όρος “activisme” είναι ένας σύγχρονος σχετικά όρος της κοινωνικής – πολιτικής φιλοσοφίας.

Ο ακτιβισμός ως έννοια ανήκει γενικά στη ρεαλιστική σκέψη και στον εθελοντισμό. Με τον όρο αυτό δηλώνεται χαρακτηριστικά όχι τόσο η θεωρητική αντίληψη του ανθρώπου περί του κόσμου γύρω του, όσο η θέλησή του να τον διαμορφώσει ανάλογα με τις επιθυμίες του «επί τω βέλτιστω», με την ανάλογη δράση του.
Η ρεαλιστική αυτή αντίληψη είναι γεγονός ότι παρέχει μία κάποια αλήθεια και αυτός είναι ο λόγος που συνοδεύεται σχεδόν πάντα με μια εσωτερική ηθική παρόρμηση εθελοντισμού για εφαρμογή με ανάλογες πράξεις (δράσεις). Τις περισσότερες όμως φορές συμβαίνει να δίνεται μια υπερβολική έμφαση στις αντίστοιχες δράσεις με συνέπεια έτσι να μειώνεται η θεωρητική θεμελίωση της κάθε επαυτού εκδηλούμενης δράσης. Αυτός τελικά είναι και ο κύριος λόγος που συνηθέστερα τέτοιες εκδηλώσεις εμφανίζονται κατά πρώτον σε καθεστώτα με πολλούς πολιτικούς περιορισμούς.

Παλαιότερα για παρόμοιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνταν ο όρος «μεταβατική περίοδος», όπως π.χ. από την προ- και μετά- βιομηχανική επανάσταση και την εξ αυτής οριζόμενη βιομηχανική κοινωνία. Τον όρο εκείνο χρησιμοποίησαν και οι ιστορικοί κοινωνιολόγοι, καθώς και οι ιστορικοί της πολιτικής φιλοσοφίας, προκειμένου να χαρακτηρίσουν διάφορες σύγχρονες φιλοσοφικές θέσεις. Στο πλαίσιο αυτό χαρακτηρίστηκαν ως ακτιβισμός, μεταξύ άλλων, ο «Βολουνταρισμός» του Νίτσε, ο «Ιδεαλισμός» του Φίχτε, ο «Θετικισμός» του Κοντ, καθώς και η «συνειδητή δράση» στον «Νεοϊδεαλισμό» του Όικεν.

Στον καλλιτεχνικό χώρο ο όρος αυτός αποδίδεται με την ίδια σημασία του εξπρεσιονισμού, στο δε θέατρο και κινηματογράφο χαρακτηρίζει τη θεματολογία εκείνη που παρουσιάζει γενικά ρεαλιστικές λύσεις των διαφόρων κοινωνικών προβλημάτων.

Οι μεγαλύτερες σήμερα εκδηλώσεις (δραστηριότητες) ακτιβισμού αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, την προστασία του περιβάλλοντος, της εργασίας, της μόρφωσης κτλ. που παρουσιάζονται με διάφορες μορφές δράσης, όπως υπαίθριες συναυλίες, πορείες, απεργίες, κινητοποιήσεις καθαρισμού, αναδάσωσης κ.λπ. Όπως όμως αναφέρθηκε παραπάνω, η υπερβολική έμφαση σε τέτοιου είδους δραστηριότητες όταν εμφανίζεται, δημιουργεί πολλές φορές αντίθετες παραμέτρους (π.χ. οικονομικές, εθιμικές, θρησκευτικές κ.λπ.), με συνέπεια να συνοδεύονται τότε με επιθετικές συγκρούσεις πολιτών με αστυνομικές ή και στρατιωτικές ακόμη δυνάμεις, για την αποκατάσταση της δημόσιας τάξης.

Οι οπαδοί του ακτιβισμού χαρακτηρίζονται ακτιβιστές. Σημαντικοί ακτιβιστές ήταν ο Μαχάτμα Γκάντι, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο Τζον Λένον κ.ά.