Wulki mak

Mack (Papaver rhoeas)
systematika
Domena	Eukaryoty
Swět	Rostlinstwo
	Eudikotyledoneny
pórěd:	(Ranunculales)
swójźba:	Makowe rostliny (Papaveraceae)
pódswójźba:	Papaveroideae
rod:	Mak[1][2] (Papaver)
družyna:	Mack[3]
wědomnostne mě
Papaver rhoeas
L.
Wikipedija:Projekt za botaniku
p • d • w

Mack^[3] (Papaver rhoeas) jo rostlina ze swójźby makowych rostlinow (Papaveraceae). Dalšnej ludowej mjeni stej: źiwy mack^[3], pólski mack^[3].

Makowišćo

Makowe kćenje

Makowa kwiśonka

Ilustracija

Mack jo jadnolětna, pśilěgawje abo wótstojece kósmata rostlina, kótaraž dośěgnjo wusokosć wót 70 cm (30-90 cm) a šyrokosć wót 30 cm. Ceła rostlina wopśimjejo běłu mlocnu mězgu.

Kijaški su rowne.

Swětłozelene łopjena su pódłujke, pjerinate ze zubatymi wótrězkami, dolne su kijaškojśe šwižnjone, górne su sejźece.

Wón kwiśo wót maja až do julije. Šklickate kwiśonki su na kóńcu stojece, cerwjene, dośěgnu šyrokosć wót 5 až do 8 (10) cm. 2 zelenje keluškowej łopjeńce stej šćeśinate kósmate malsnje padajuce. 4 šarlachcerwjene kwiśonkowe łopjeńka dośěgnu dłujkosć wót 4 cm a maja carny flak na spódku kwiśonki. Kwiśonki su typiske proškowe kwěty bźez nektara. Nadbytk proška pśiwabiju insekty za woprošenje.

Sorty Shirley-serije maju kwiśonki w slědujucych barwach: cerwjene, rožojte, běłe abo samo dwójobarwne.

Sorta 'Mother of Pearl' ma šere, rožojte abo módrowioletne kwiśonki.

Eksistěruju teke sorty z połnjonymi kwiśonkami.

Płod jo naga, kulojta tobołka, kótaraž dośěgnjo dłujkosć mjazy 1 a 2 cm a jo jaden abo dwa raza tak dłujki kaž šyroki. Semjenja su małe, nerkoformowe, śamnobrune. Semjenja buchu z pomocu wětša rozšyrjone.

Wón rosćo na trajdowych pólach, wótpadnišćach, drogowych kšomach, terenach dwórnišćow. Ma lubjej lětośopłe, zwětšego kalkate glinowe zemje.

Mack jo pśisamem swětodaloko rozšyrjony.

Rostlina wopśimjejo isochinolin-alkaloidy. W kwiśonce mimo anthocyanow su sliny.

Eksistěruju někotare pódobne družyny:

• Sewny mak (Papaver dubium) ma kwiśonkowe łopjeńka z dłujkosću wót 1-2 cm.
• Bastardowy mak (Papaver hybridum) ma šćeśinaty, jajowaty abo kulojty płod; rosćo rědko na glinjanych a pěskowych pódach.
• Mały mak (Papaver argemone) rosćo na małokalkate zemjach, trajdowych pólach a pěskowych zemjach.

1. ↑ Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 222
2. ↑ W internetowem słowniku: Mohn
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2 3,3} W internetowem słowniku: Klatschmohn

• Botanica, Einjährige und mehrjährige Pflanzen, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4469-1, bok 632 (nim.)
• GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, bok 106 (nim.)
• GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, boka 110-111 (nim.)
• Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 2. zwězk, ISBN 3-411-12023-1, bok 198 (nim.)
• Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, boka 148-149 (nim.)
• Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, bok 18 (nim.)

Glědaj pśidatne dataje we Wikimedia Commons:
Mack

• natur-lexikon.com (nim.)