Tübingen

Golwg ar Tübingen o'r awyr yn 2018.
Math	tref goleg, prif ganolfan ranbarthol, bwrdeistref trefol yr Almaen, prif ddinas ranbarthol, tref ardal mawr Baden-Württemberg
Poblogaeth	92,811
Sefydlwyd	1078 (cyn 1078)
Pennaeth llywodraeth	Boris Palmer
Cylchfa amser	UTC+01:00, UTC+2
Gefeilldref/i	Aigle, Monthey, Aix-en-Provence, Ann Arbor, Durham, Perugia, Petrozavodsk, Kilchberg, Kingersheim, Villa El Salvador District, Moshi
Daearyddiaeth
Sir	Tübingen
Gwlad	Yr Almaen
Arwynebedd	108.12 km²
Uwch y môr	338 metr
Gerllaw	Afon Neckar
Yn ffinio gyda	Rottenburg-am-Neckar, Gomaringen, Dußlingen, Kusterdingen
Cyfesurynnau	48.52°N 9.0556°E
Cod post	72070, 72072, 72074, 72076
Pennaeth y Llywodraeth	Boris Palmer
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Tref yn nhalaith Baden-Württemberg yn ne-orllewin yr Almaen yw Tübingen, neu Dibenga (ynganiad: [ˈd̥ib̥ɪŋɐ]) yn yr iaith Alemanneg. Saif ar gymer Afon Neckar ag afonydd Ammer a Steinlach, i'r de o Stuttgart.

Sefydlwyd anheddiad o'r enw Castra Alamannorum o amgylch Hohentübingen, castell Breinieirll Tübingen a sonnir amdani gyntaf ym 1078. Mae'r cofnod hynaf o Tübingen fel tref yn dyddio o 1231. Pwrcaswyd y dref gan Ieirll Württemberg ym 1342, a dyrchafwyd yr iarllaeth yn ddugiaeth ym 1495. Cipiwyd Tübingen gan Gynghrair Swabia ym 1519, ac yn ystod y Rhyfel Deng Mlynedd ar Hugain cwympai i luoedd yr Ymerodraeth Lân Rufeinig ym 1634, Sweden ym 1638, a Ffrainc ym 1647.^[1]

Sefydlwyd Prifysgol Tübingen gan yr Iarll Eberhard VI ym 1477, a sefydlwyd y coleg diwinyddol Protestannaidd yno gan y Dug Ulrich ym 1534. Bu nifer o enwogion o amryw feysydd yn astudio yn Tübingen, gan gynnwys y seryddwr Johannes Kepler, y bardd Friedrich Hölderlin, yr athronwyr G. W. F. Hegel a Friedrich Wilhelm Joseph Schelling, y diwinydd a dyngarwr Albert Schweitzer, y diwinydd Hans Küng, a'r Pab Bened XVI.

Mae economi Tübingen yn seiliedig ar y diwydiant cyhoeddi, metelwaith, cynhyrchu cemegion a dillad, a thwristiaeth. Ymhlith yr adeiladau o nod mae Hohentübingen, a ailgodwyd fel dug-gastell yn yr 16g; Eglwys Golegol San Siôr, a adeiladwyd yn yr arddull Gothig ym 1470–90, sydd yn cynnwys beddrodau Dugiaid Württemberg; a neuadd y dref sydd yn dyddio o 1435.

Ganwyd y bardd Ludwig Uhland a'r hanesydd Syr Geoffrey Elton yma.