Rhys Gryg
| Rhys Gryg | |
|---|---|
 Beddrod Rhys Gryg yng Ngadeirlan Eglwys Tyddewi | |
| Ganwyd | 1160  Cymru |
| Bu farw | 1234 |
| Dinasyddiaeth | Cymru |
| Galwedigaeth | teyrn, pendefig |
| Swydd | tywysog |
| Tad | Rhys ap Gruffudd |
| Mam | Gwenllian ferch Madog ap Maredudd ap Bleddyn |
| Priod | Maud de Clare |
| Plant | Rhys Mechyll, Maredudd ap Rhys Gryg, Ellyw ferch Rhys Gryg, Ales ferch Rhys Grûg ap Rhys, Nn ferch Rhys Gryg ap Rhys ap Gruffudd, Hywel ap Rhys Gryg, Llywelyn ap Rhys Gryg ap Rhys ap Gruffudd, Gwenllian Gethin ferch Rhys Gryg, Jonet ferch Rhys Gryg ap Rhys, Ieuan ap Rhys Gryg ap Rhys of Llanfihangel Cwm Du, Arddun ap Rhys Gryg ap Rhys |
Rhys Gryg neu Syr Rhys Gryg (bu farw 1234) oedd yr olaf o dywysogion annibynnol teyrnas Deheubarth. Roedd yn bedwerydd fab i'r Arglwydd Rhys. Ei fam oedd Gwenllïan ferch Madog ap Maredudd ac felly roedd yn gefnder i Lywelyn Fawr.
Bywgraffiad
[golygu | golygu cod]Ochrodd gyda Llywelyn yn erbyn y brenin John o Loegr yn 1216. Ond trodd Llywelyn arno yn 1220 a meddiannu rhai o'i diroedd. Dros dro oedd yr anghydfod ac o hynny ymlaen brwydrodd Rhys gyda Llywelyn yn erbyn y Saeson yn y de.
Cafodd ei anafu mewn brwydr gerllaw Caerfyrddin yn 1234. Er gwaethaf triniaeth gan Feddygon Myddfai, bu farw o'i glwyf, ymhen ychydig, yn Llandeilo (efallai yn abaty Llandeilo Fawr).
Canodd y bardd Llywarch ap Llywelyn ('Prydydd y Moch') awdl fawreddog i Rys Gryg (tua 1220 efallai). Canodd y Prydydd Bychan iddo yn ogystal.[1]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Elin M. Jones (gol.), Gwaith Llywarch ap Llywelyn 'Prydydd y Moch' (Caerdydd, 1991). Testun 26.
Llyfryddiaeth
[golygu | golygu cod]Erthygl Rhys Gryg yn y Bywgraffiadur Cymreig
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
