Prifysgol Abertawe

Math	prifysgol ymchwil gyhoeddus, cyhoeddwr mynediad agored
Sefydlwyd	1920
Daearyddiaeth
Sir	Abertawe
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	51.6097°N 3.9806°W
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Prifysgol yn ninas Abertawe, Cymru ydy Prifysgol Abertawe (Saesneg: Swansea University). Eisoes yn aelod o Brifysgol Cymru ers ei siarter swyddogol ym 1920, mae bellach yn gweithredu dan bwerau, a'i henw, ei hun wrth i Brifysgol Cymru chwarae llai o rôl yn rhediad ei sefydliadau, felly'n ddisodli ei henw diwethaf Prifysgol Cymru, Abertawe (University of Wales, Swansea).

Dyma'r trydydd prifysgol fwyaf yng Nghymru o ran y nifer o fyfyrwyr. Lleolir campws y brifysgol ar yr arfordir ar ochr ogleddol Bae Abertawe, i'r dwyrain o benrhyn Gwyr. Gerllaw, mae Parc Singleton ac mae ychydig y tu allan i ganol y ddinas.

Ceir elfen gref o gystadleuaeth rhwng Prifysgol Abertawe a Phrifysgol Caerdydd, ac mae tîmoedd chwaraeon y ddau brifysgol yn cystadlu yn erbyn ei gilydd mewn gornest flynyddol. Caiff y cystadlaethau eu hystyried fel y fersiwn Cymreig o ddigwyddiad Rhydgrawnt, a chaiff ei alw'n y Varsity Cymreig.

Derbyniodd Abertawe ei siarter brenhinol ym 1920 ac fel nifer o brifysgolion caiff ei reoli gan ei gyfansoddiad sydd wedi ei nodi yn ei stadudau a'i siarter. Corff llywodraethol Prifysgol Abertawe yw'r Cyngor, sy'n cael ei gefnogi gan y Senedd a'r Cwrt.

• Mae'r Cyngor yn cynnwys 29 o aelodau gan gynnwys y Canghellor, Dirprwy-gangellorion, Is-ganghellor, Trysorydd, Dirprwy-is-gangellorion, aelodau staff a myfyrwyr, cynrychiolaeth o gyngor y ddinas a mwyafrif o aelodau lleyg. Mae'r cyngor yn gyfrifol am holl weithgareddau'r brifysgol ac mae iddo strwythur pwyllgor cadarn i ddosrannu pŵer a dyletswyddau.
• Mae'r Senedd yn cynnwys 200 o aelodau, gyda'r mwyafrif ohonynt yn ysgolheigion er bod cynrychiolwyr o Undeb y Myfyrwyr a'r Undeb Athletau yno hefyd. Cadeirir y senedd gan yr Is-ganghellor, sy'n bennaeth ar y brifysgol yn academaidd ac yn weinyddol. Y senedd yw prif gorff academiadd y brifysgol sy'n gyfrifol am addysgu ac ymchwil.
• Mae'r Cwrt yn cynnwys dros 300 o aelodau, sy'n cynrychioli hapddalwyr yn y brifysgol a gallant ddod o sefydliadau lleol a chenedlaethol. Cyfarfydda'r cwrt yn flynyddol i drafod adroddiad blynyddol y brifysgol a'i chyfrifon ariannol, yn ogystal â thrafod materion cyfoes ym maes addysg bellach.

Mae Academi Hywel Teifi yn gyfrifol am ddarparu cyrsiau trwy gyfrwng y Gymraeg ym Mhrifysgol Abertawe; fe'i sefydlwyd yn 2010 ac fe'i henwyd er cof am yr Athro Hywel Teifi Edwards a fu'n dal Cadair y Gymraeg yno. Mae'r Academi'n cyd-weithio'n agos gyda'r Coleg Cymraeg Cenedlaethol i ehangu darpariaeth y brifysgol drwy gyfrwng y Gymraeg.

Gweler hefyd y categori Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Abertawe

• Yr Arglwydd Anderson of Swansea, cyn AS
• Annabelle Apsion actores ffilm a theledu
• Peter Black, AC am De-orllewin Cymru
• Martin Coles, Llywydd Rhyngwladol Starbucks Coffee
• Alan Cox (wedi rhannu gyda Phrifysgol Aberystwyth), Arloeswr Linux
• Andrew Davies, AC ar gyfer Gorllewin Abertawe a Gweinidog Cyllid a Gwasanaethau Cyhoeddus Cynulliad Cenedlaethol Cymru
• Liam Dutton, Cyflwynydd tywydd y BBC
• Richey Edwards a Nicky Wire o'r grŵp roc Manic Street Preachers
• Dr Lyn Evans, CBE, Arweinydd Prosiect, CERN
• Hywel Francis AS, Aberavon
• Siân James, AS ar gyfer Dwyrain Abertawe
• Val Lloyd, AC ar gyfer Dwyrain Abertawe
• Anne Main, AS ar gyfer St Albans
• John McFall, sprintiwr Paralympaidd
• Paul Moorcraft (ysgrifennwr)
• Dwayne Peel, Chwaraewr rygbi'r undeb rhyngwladol Cymreig
• Dewi Zephaniah Phillips, athronydd
• Chris Roberts, awdur Heavy Words Lightly Thrown: The Reason Behind the Rhyme
• Matthew Telford, ysgolhaig.
• Geoffrey Thomas, Llywydd Coleg Kellogg, Rhydychen
• Syr John Meurig Thomas, fferyllydd
• Charlie Williams, awdur The Mangel Trilogy
• Yr Athro Colin H. Williams ieithydd-cymdeithasol
• Simon Jones, Cricedwr Lloegr
• Professor Olgierd Zienkiewicz, pioneer of computational methods for engineering
• Professor Dame Jean Thomas, Meistr benywaidd cyntaf, Coleg y Santes Catrin, Caergrawnt

• Prifysgol Abertawe

gw • sg • go Prifysgolion Cymru Prifysgol Abertawe Prifysgol Aberystwyth Prifysgol Bangor Prifysgol Caerdydd Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant Prifysgol De Cymru Prifysgol Fetropolitan Caerdydd Prifysgol Glyndŵr