Trydan

Foltedd Cerrynt trydanol Gwrthiant Gwrthedd Amedr Foltmedr Gwahaniaeth potensial Joule

Peiriant sy'n trawsnewid egni trydanol yn egni symudol yw'r modur trydan. Y gwrthwyneb iddo yw'r generadur sy'n trawsnewid egni symudol yn egno trydanol. Mewn rhai megis y car trydan, gall o modur trydan weithredu i symud (pan fo'n defnyddio trydan o'r batri, ac i gynhyrchu trydan (pan wthir y brec).

Caiff y modur trydan ei ddefnyddio mewn llawer iawn o wrthrychau a ddefnyddir o ddydd i ddydd e.e. i yrru'r car trydan, i droi peiriant golchi dillad, i sychu gwallt, i weithio pwmp dŵr neu i droi disg yrrwr y cyfrifiadur. Gall y cerrynt fod yn gerrynt union neu'n gerrynt eiledol. Mae'r modur trydan yn gweithio drwy ryngweithiad dau beth: y maes magnetig a cherynt tro sy'n cynhyrchu grym o fewn y modur.

Mae'r moduron trydan mwyaf i'w gweld mewn llongau ac i bwmpio dŵr, ac mae rhai'n defnyddio 100 megawat. Defnyddir y modur trydan i gynhyrchu grym llinol neu gylchol (trorym),

Andrew Gordon, mynach o'r Alban, a greodd y moduron trydan cyntaf a hynny yn y 1740au.^[2] Ysgrifennwyd a diffiniwyd yr egwyddor ddamcaniaethol am y tro cyntaf yn 1820 gan André-Marie Ampère, sef yr hyn a elwir heddiw yn 'ddeddf grym Ampère' a ddisgrifiai'r rhyngweithio rhwng y maes magnetig a'r cerrynt trydanol. Flwyddyn yn ddiweddarach, yn 1821, dangosodd Michael Faraday hyn pan osododd arbrawf lle roedd weiren rhydd yn crogi i mewn i ddesgil yn llawn o arian byw (Hg); ar y weiren roedd magned. Pan lifodd cerrynt drwy'r weiren, cylchdrodd y weiren o amgylch y magned; roedd hyn yn dangos fod y cerrynt yn caniatau maes magnetig o amgylch y weiren.^[3] Gellir cyfnewid yr arian byw am ddŵr hallt. Ni sylweddolwyd anferthedd y darganfyddiad, na'i gymhwysiad ymarefrol tan ddiwedd y ganrif.

Holl bwrpas bron i bob motor trydan yw achosi symudiad o ryw fath neu'i gilydd drwy electromagnetiaeth, a chynhyrchir y symudiad hwn ar ffurf grym llinol neu drorym.

Yn ôl 'deddf cyntaf Lorentz' gellir disgrifio'r ddau rym yma yn syml, fel:

${\displaystyle \mathbf {F} =I{\boldsymbol {\ell ))\times \mathbf {B} \,\!}$

neu'n fwy cyffredinol:

${\displaystyle \mathbf {F} =\mathbf {J} \times \mathbf {B} }$

Y dull mwyaf cyffredin o gyfrifo'r grwymoedd o fewn y modur yw drwy densorau.^[4]

Chwiliwch am modur trydan
yn Wiciadur.