For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Hanes Israel.

Hanes Israel

Cynllun a basiwyd gan y Cenhedloedd Unedig i rannu Israel yn ddwy wlad; 1947.[1]

Dechreuodd hanes y wladwriaeth fodern Israel pan sefydlodd Theodor Herzl y mudiad Seionaidd ar ddiwedd y 19g. Anogodd y genedl Iddewig i ddychwelyd i'w mamwlad hanesyddol yn y Tir Sanctaidd. Ymfudodd miloedd o Iddewon i Balesteina, oedd ar y pryd yn rhan o Ymerodraeth yr Otomaniaid. Cyhoeddodd y llywodraeth Brydeinig ei nod o sefydlu gwladwriaeth Iddewig drwy Ddatganiad Balfour (1917), ac ym 1922 cafodd mandad i lywodraethu Palesteina ei roi i'r Deyrnas Unedig gan Gynghrair y Cenhedloedd. Wedi erledigaeth gan y Natsïaid, a gyrhaeddodd ei hanterth yn yr Holocost, ymfudodd niferoedd mawrion o Iddewon i Balesteina yn y 1930au a'r 1940au. Cynyddodd tensiynau rhwng yr Iddewon a'r Arabiaid brodorol, ac wedi diwedd yr Ail Ryfel Byd cefnogodd y Cenhedloedd Unedig ffurfio ddwy wladwriaeth ochr yn ochr. Gwrthodwyd hyn gan yr Arabiaid, a ffurfiwyd gwladwriaeth Israel yn unig ar 14 Mai 1948 wrth i'r Prydeinwyr encilio o'r wlad.

Cafodd Israel ei goresgyn gan y gwledydd Arabaidd cyfagos. Llwyddodd lluoedd Israel i wrthsefyll yr ymosodiadau, a chafodd seibiant yn y gwrthdaro yn sgil cadoediad 1949. Aildaniodd y gwrthdaro Arabaidd-Israelaidd yn y Rhyfel Chwe Diwrnod ym 1967, a chafodd tiriogaethau Llain Gaza a'r Lan Orllewinol, Gorynys Sinai ac Ucheldiroedd Golan eu meddiannu gan Israel. Methodd ymdrechion yr Arabiaid i adennill y tiroedd hyn yn Rhyfel Yom Kippur (1973). Enciliodd Israel o Sinai yn sgil trafodaethau heddwch a ddychwelwyd y diriogaeth i'r Aifft ym 1979.

Goresgynodd Israel ardal ddeheuol Libanus ym 1982 i orfodi lluoedd Palesteinaidd i adael y wlad honno. Daeth y prif wrthdaro i ben ym 1985, ond parhaodd Israel i feddiannu tir Libanus. Cynyddodd y gwrthsafiad yn y Tiriogaethau Palesteinaidd a datganwyd yr Intifada cyntaf (1987–93). Bu ychydig o ymdrechion heddwch yn y 1990au: arwyddwyd cytundeb heddwch rhwng Israel a Gwlad Iorddonen ym 1994, cynhaliwyd yr etholiadau cyntaf yn y Tiriogaethau Palesteinaidd ym 1996, ac enciliodd lluoedd Israel o Libanus yn 2000.

Ailddechreuodd y gwrthdaro yn yr 21g gyda'r ail Intifada (2000–05). Lladdwyd nifer gan hunanfomwyr Palesteinaidd, ac adeiladodd Israel "Fur Diogelwch" o amgylch Jerwsalem. Ymladdwyd Rhyfel Libanus 2006 rhwng Israel a lluoedd Hizballah. Aildaniodd y gwrthdaro Israelaidd-Palesteinaidd yn Llain Gaza yn 2008–09 ac eto yn 2014.

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. Mae'r map gwreiddiol i'w gael yma.
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Hanes Israel
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?