Gwenddolau
| Gwenddolau | |
|---|---|
| Ganwyd | 520  |
| Bu farw | 573 |
| Man preswyl | Carwinley |
| Dinasyddiaeth | Teyrnas Caer Wenddoleu |
| Galwedigaeth | brenin neu frenhines |
| Swydd | teyrn |
| Tad | Ceidiaw mab Arthwys |
Brenin yn yr Hen Ogledd oedd Gwenddolau fab Ceidio (bu farw tua 573).
Hanes a thraddodiad
[golygu | golygu cod]Yn ôl Bonedd Gwŷr y Gogledd, roedd Gwenddolau yn ddisgynnydd i Coel Hen. Yn y farddoniaeth sy'n ymwneud â Myrddin yn Llyfr Du Caerfyrddin, cofnodir iddo gael ei orchfygu a'i ladd ym Mrwydr Arfderydd gan Rhydderch Hael. Roedd Myrddin yn fardd llys i Wenddolau, ac aeth yn wallgof o ganlyniad i'r frwydr a mynd i Goed Celyddon i fyw.
Ceir cyfeiriad at y frwydr yn y flwyddyn 573 yn yr Annales Cambriae, ond yma dywedir ei bod yn frwydr rhwng Gwenddolau a meibion Eliffer Gosgorddfawr. Mewn cofnod diweddarach, mae'r Annales yn enwi meibion Eliffer fel Gwrgi a Peredur.
Roedd 'Gwyddbwyll Gwenddoleu' yn un o Dri Thlws ar Ddeg Ynys Prydain; pan osodwyd y darnau gwyddbwyll ar y bwrdd byddent yn chwarae eu hunain.[1]
Yn agos i bentref Carwinley ar y ffin rhwng Lloegr a'r Alban mae hen ddinas. Hon yw Caer Wenddolau yn ôl pob tebyg.
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]- Ceidio, Gwynedd
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Rachel Bromwich (gol.), Trioedd Ynys Prydein (Caerdydd, argraffiad newydd 1991), Atodiad III.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
