Хăвăлçырма
|
Хăвăл Çырма
|
.svg)
Хăвăлçырма (выр. Кушелга, тут. Эндри[2]), — Чăваш Республикин Елчĕк районĕнчи ял.
Халăх йышĕ, ял тытăмĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Калинин, Улăх, Çамрăксен, Кӳлĕ, Тĕп, Шкул урамĕсем. Тепĕр тĕлте урамсен йышне ак çапла палартнă: Тĕп урам, Кив кас урамĕ, Калинин, Турчка, Улăх, Кÿлĕ тата Çамрăксен урамĕсем. 2010-мĕш çулхи çыравпа ялта 417 çын, çав шутра 191 арçын, 226 хĕрарăм пурăннă[3].
Тавралăхĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Кĕтнене юхса кĕрекен çырма (Пушçырма) хĕрринче вырнаçнă. Асăннă çырман пуçламăшĕнче Кӳлпуç ялĕ ларать.
Кун-çулĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Ак çакăн пек çырни пур[4]:
Ҫӑлкуҫри текст(выр.)Деревня Кушелга (Тетюшского уезда, ныне Яльчикского района) входила в приход села Ново-Тинчурино. С основания название деревни было «Кушелга» от татарского «кушлытка», что означает «дуплистое укромное место». Второе название деревни чисто чувашское «Хавал Çирма» — кустарный овраг и третье название Эндри — Андреевка. По преданию, некий чуваш Андрей с другими крестьянами из деревни Цивильского уезда «Хавал Сырма» переселся в Тетюшский уезд, и татарская деревня стала чувашской, хотя жители утверждают, они исконно были чувашами. В деревне по просьбе жителей в 1883 г. была открыта Братская школа, преподавал в ней учитель из старокрещенных татар Петр Платонов. Учил он детей на татарском языке, за что школа была закрыта и учитель выслан из деревни. В 1884 г. чебоксарский епископ Кирилл своим распоряжением открыл школу, назначив Л. Лаптева, знающего чувашский язык, преподавателем. Совет Братства св. Гурия выделил 50 руб. в год на содержание школы
Çакăнта çырни чăнлăхпа мĕн таран килĕшсе тăнине е тăманнине халиччен никамах та тишкермен пулмалла. Сăмахаран, тутар сăмахсарĕсенче "кушлытка" текен сăмах курăнмасть. Анчах та "куыш" текен сăмах пур[5]. Вăл "хăвăл" тенине пĕлтерет. "Елга" — юханшыв, çырма. Çапла вара, ялăн чăвашла тата вырăсла ячĕсем пĕр ăнлавах пĕлтернĕ пек пулса тухать. Куыш+Елга > Кушелга = Хăвăлçырма. тутарла ят çеç (Эндри) пачах урăхла пĕлтерĕшлĕ.
Шкул мĕнле уçăлни пирки те тепĕр тĕлте пачах урăхла каланă[6]:
Ҫӑлкуҫри текст(выр.)В деревне Кушелга в 1894 году была открыта школа братства святого Гурия (по архивным данным из фонда ЦБА Татарской АССР, фонд 160, опись 1, дело 1641, лист180). Обучалось 17 мальчиков. Их учил выпускник Казанской классной семинарии Иван Соловьев.
1917 çулчен Хусан кĕпернин Теччĕ уесĕн Аслă Таяпа вулăсне кĕнĕ.
Вуламалли
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Галкина, Олеся. Хăвăлçырма: Кĕтне ытарĕнчи ял. — "Хыпар" хаçат, 29, Maй, 2014.
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ 2010 çулхи çыравăн бази.
- ^ Чăвашла пулсан ăна "Энтри" пек çырмаллаччĕ ĕнтĕ.
- ^ Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, населенных пунктов Чувашской Республики
- ^ Браславский Л. Ю. Ислам в Чуашии. 2020 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 23-мӗшӗнче архивланӑ. Чебоксары: изд. «Чувашия», 1997. — 160 с., илл.
- ^ Татарско-русский и русско-татарский словари онлайн.
- ^ Публичный доклад директора школы.
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ХĂВĂЛÇЫРМА(КУШЕЛГА)-ХИТРЕ ЯЛ.
- Чăваш Ен пурăнан вырăнсем 2016 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 27-мӗшӗнче архивланӑ.
- В.Ф. Питернова, У.В. Юманова. Чăваш энциклопедийĕ 2021 ҫулхи Ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ.
 |
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |
Елчĕк районĕнчи пурăнан вырăнсем |
|
|---|---|
Администраци центрĕ: Елчĕк ялĕ Ялсем: Акчел • Анатри Тимеш • Аслă Елчĕк • Аслă Пăла Тимеш • Шуршу • Аслă Таяпа • Аслă Шăхаль • Атĕкпуç • Ахпĕрçын • Вăрăмхăва • Вырăскасси • Елчĕк • Ĕнел • Исампаел • Кĕçĕн Патреккел • Кĕçĕн Таяпа • Кĕçĕн Шăхаль • Кӳлпуç • Кавал • Каркалар • Кивĕ Арланкасси • Кивĕ Эйпеç • Кипеç • Курнавăш • Кушкă • Лаш Таяпа • Мучар • Патреккел • Петровка • Çĕнĕ Пикшик • Питтĕпел • Сăрьел • Çĕнĕ Арланкасси • Çĕнĕ Кипеç • Çĕнĕ Пăва • Çĕнĕ Тускел • Çĕнĕ Эйпеç • Çĕньял • Çирĕклĕ Шăхаль • Çуткӳл • Тăрăм • Тăрнашур • Тĕмер • Таяпа Энтри • Тип Тимĕш • Турхан • Тускел • Хăвăлçырма • Чăваш Тăрăм • Шăмалак • Элекçей Тимеш • Элпуç • Энтепе • Яманчурел |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
