Сĕлтĕлле металл
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сĕлтĕлле металсем | Сĕлтĕлле-çĕрле металсем | Куçăмлă металсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Çăмăл металсем | Металлоидсем | Инертлă газсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Group | 1 |
|---|---|
| Period | |
| 1 | Шаблон:Element cell |
| 2 | Шаблон:Element cell |
| 3 | Шаблон:Element cell |
| 4 | Шаблон:Element cell |
| 5 | Шаблон:Element cell |
| 6 | Шаблон:Element cell |
| 7 | Шаблон:Element cell |
Сĕлтĕ металлĕсем — Элементсен периодикăллă системин пĕрремĕш ушкăнĕн тĕп ушкăн айĕн элеменчĕсем. Сĕлтĕ металлĕсем шывпа хутшăннă чух çиекен сĕлтĕ пулса тухать. Сĕлтĕ металлĕсем шутне (атăм нумĕрĕ ӳснĕ май) лити (Li), натри (Na), кали (K), рубиди (Rb), цези (Cs) тата франци (Fr) кĕреççĕ.
Пĕтĕмĕшле сăнлани
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Тулти электрон шайĕнче пĕр электрон пурри — сĕлте металлĕсен атăм тытăмĕн уйрăм пахалăхĕ. Çакна пула сĕлтĕ металлĕсем çăмăллăнах электрона ирĕке яраççĕ, электронсен вĕçĕмлĕ пĕлĕтлĕхĕн аялтарах шайне анаççĕ, питĕ хăватлă çĕнетекенсем пулаççĕ. Сĕлтĕ металлĕсем Çĕр çинче питĕ анлă сарăлнă, хăйсен çĕнетӳ çивĕч хастарлăхне пула çутçанталăкра вĕсем сыпăнчăкĕсемлĕ çеç тĕл пулаççĕ. Na, K элеменчĕсене Гемфри Дэви 1807 çулта уçать, пĕрремĕш электролизпа анлă ĕçлеме тытăнать. Li — Йоханн Арфведсон (Швеци, 1817), Rb — Р. Бунзен, Г. Кирхгофф (Германи, 1861), Cs — Р. Бунзен, Г. Кирхгофф (Германи, 1860), Fr — М. Пере (Франци, 1939).
Физика пахалăхĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Сĕлтĕ металлĕсем — çăмăл (услам çупекех натри çĕçĕпе касăлать, ыттисем кăштах хытăрах) шурă кĕмĕл тĕслĕ (цези - сарă), ялкăшуллă, сывлăшра хăвăрт тĕксĕмленет. Çăмăл шăрануллă тата куçăмлă. Хастарлă, сирпĕнӳллĕ (мăран газсен атмосферинче е кĕраççин ăшĕнче)
Тупăшлани
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Тĕп меслечĕ — электролиз.
2NaCl = 2Na + Cl2
Хими пахалăхĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]1. Сывлăшри йӳçлĕкпе хутшăнать, пероксидсем тата супероксидсем тухаççĕ:
2Na + O2 = Na2O2
K + O2 = KO2
2. Çăмăллă тата сирпĕнӳллĕ шывпа хутшăнать:
2Na + 2H2O = 2NaOH + H2
3. Çăмăл металмаррисемпе хутшăнать:
2Na + S = Na2S
2K + Br2 = 2KBr
Вуламалли
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Популярная библиотека химических элементов. Книги 1 и 2, М.: Наука, , 1977.- 588 и 520с.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
