ئەندرۆید

ئەندرۆید
پەرەپێدەر(ان)	کۆمپانیای گۆگڵ
یەکەم وەشان	٢٣ی ئەیلوولی ٢٠٠٨
وەشانی جێگیر	ئەندرۆید ١٤ / ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣؛ ١٠ مانگ لەمەوبەر
وەشانی پێشبینین	ئەندرۆید ١٥ / ٢٠ی ئایاری ٢٠٢٤؛ ٣ مانگ لەمەوبەر
نووسراوە بە	جاڤا، C++، C
زمانەکان	زیاتر لە ١٠٠ زمان
مۆڵەتنامە	GNU GPLv3+، Apache
وێبگە	www.android.com

ئەندرۆید سیستەمێکی کارپێکەری مۆبایلە کە لەسەر ناوکی لینوکس ٢٫٦ بنچینە کراوە و لەلایەن ھەریەک لە ئاندی ڕۆبن، ڕیچ ماینەر، نیک سێرس و کریس وایتەوە لەژێر ناوی کۆمپانیای ئەندرۆید (.Android Inc) لە ساڵی ٢٠٠٣ لە کالیفۆرنیا لە ناوچەی Palo Alto دامەزرا، کاریان پەرەپێدان و بەرھەمھێنانی نەرمەکاڵا software بوو بۆ ئامێری مۆبایل، پلانیشیان ھەبوو کە سیستەمێکی کارگێڕی برەو پێبدەن، لە ساڵی ٢٠٠٥ کۆمپانیای گۆگڵ کۆمپانیاکەی کڕییەوە، بەو ئامانجەی کە دەسەڵاتی خۆی لە بواری تەکنۆلۆژیای مۆبایلدا فراوان بکات. سیستەمی کارپێکەری ئەندرۆید بۆ یەکەمجار لەسەر مۆبایلی کۆمپانیای ئێچ تی سی HTC تایوانی بەناوی HTC Dream یەکەم وەشانی لە ساڵی ٢٠٠٨ بڵاوکرایەوە، لەو کاتەوە زۆر بەخێرایی گەشەی کردووە و بەرفراوانترین کۆمەڵەی پەرەپێدەری لە پشتەوەیە کە نزیکەی سێ ملیار و نیو پڕۆگرامی بۆ دروست کراوە.

تایبەتمەندی

پرۆگرام و یاری زۆری ھەیە کە بەکارھێنەر دەتوانێت دایبەزێنێتە سەر ئامێرەکەی.
نرخی ھەندێک لە ئامێرەکان زۆر ھەرزانن ئەگەر بەراورد بکرێن لەگەڵ ئامێری دیکە کە بەھەمان شێواز کاردەکەن.
زۆر بە باشی و ئاسانی تێکەڵاوی ڕاژەکانی گۆگڵە و کاروباری ڕۆژانە زۆر ئاسان دەکاتەوە بۆ ئەو بەکارھێنەرانەی کە لە کار و ژیانی ڕۆژانەیاندا ڕاژەکانی گۆگڵ بەکار دەھێنن.
سیستەمەکە بە شێوەیەکی گشتگیر دەتوانرێ ڕێکبخرێت و گۆڕانکاری تێدا بکرێ بەپێی ویستی بەکارھێنەر.

ماناکەی

مانای وشەی ئەندرۆید Android، بە زمانی ئینگلیزی واتە ڕۆبۆتێکی زیرەک کە لەسەر شێوەی مرۆڤ دروست کرابێت.

کۆگای گۆگڵ پلەی

گۆگڵ پلەی کۆگایەکی گەورە و پڕ لە پرۆگرام و یاری تایبەت بە سیستەمەکەیە کە ھەتا شوباتی ساڵی ٢٠١٧ زیاتر لە ٢٫٣ ملیۆن پرۆگرامی جیاوازی تێدا بەردەست خراوە کە ھەردوو جۆری خۆڕایی و بە پارە لە خۆ دەگرن، کۆمپانیای گۆگڵ ساڵی ٢٠٠٨ ماڵپەڕی Google Play و بەرنامەی Play Store بەردەست خست بۆ ئامێرەکانی سیستەمی ئەندرۆید بۆ دابەزاندانی بەرنامە و یارییەکان.

وەشانەکانی ئەندرۆید

ھەتا ڕێکەوتی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١^{[نوێکردنەوە]} و پێش بڵاوکردنەوەی ئەندرۆید ١٢، وەشانی ئەندرۆیدی ١١ پڕ بەکارھێنەرترین و بەناوبانگترین وەشانی سیستەمی ئەندرۆید بوو لەسەر مۆبایلە زیرەکەکان و تابلێتەکان.

وەشان	ناوی کۆد	ئاستی API	بەرواری بڵاوکردنەوە
١٫٠	ناوی نییە	١	٢٣ی ئەیلوولی ٢٠٠٨
١٫١	Petit Four	٢	٩ی شوباتی ٢٠٠٩
١٫٥	Cupcake	٣	٢٧ی نیسانی ٢٠٠٩
١٫٦	Donut	٤	١٥ی ئەیلوولی ٢٠٠٩
٢٫٠–٢٫١	Eclair	٥ - ٦ - ٧	٢٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٩
٢٫٢–٢٫٢. ٣	Froyo	٨	٢٠ی ئایاری ٢٠١٠
٢٫٣–٢٫٣. ٧	Gingerbread	٩–١٠	٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠
٣٫٠–٣٫٢. ٦	Honeycomb	١١ - ١٢ - ١٣	٢٢ی شوباتی ٢٠١١
٤٫٠–٤٫٠. ٤	Ice Cream Sandwich	١٤–١٥	١٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١
٤٫١–٤٫٣. ١	Jelly Bean	١٦ - ١٧ - ١٨	٩ی تەممووزی ٢٠١٢
٤٫٤–٤٫٤. ٤	KitKat	١٩	٣١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٣
٥٫٠–٥٫١. ١	Lollipop	٢١–٢٢	٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤
٦٫٠–٦٫٠. ١	Marshmallow	٢٣	٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥
٧٫٠–٧٫١. ٢	Nougat	٢٤–٢٥	٢٢ی ئابی ٢٠١٦
٨٫٠–٨٫١	Oreo	٢٦–٢٧	٢١ی ئابی ٢٠١٧
٩٫٠	Pie	٢٨	٦ی ئابی ٢٠١٨
١٠	Quince Tart	٢٩	٣ی ئەیلوولی ٢٠١٩
١١	Red Velvet Cake	٣٠	٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٠
١٢	Snow Cone	٣١	٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١
١٢L	Snow Cone V2	٣٢	٧ی ئازاری ٢٠٢٢
١٣	Tiramisu	٣٣	١٥ی ئابی ٢٠٢٢
١٤	Upside Down Cake	٣٤	٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣
١٥	Vanilla Ice Cream	٣٥	١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٤ (تاقیکاری-Beta)

داوانامەکان لە ئەندرۆید

داوانامەکان کە ئەوانەی دەبینرێن لە مارکێتی ئەندرۆید بڵاو دەکرێنەوە، بە چەند شێوەیەک دروست دەکرێن بەڵام سەرەکی تریان بریتییە لە بەکارھێنانی زمانی پرۆگرامکردنی Java بەکاردێنن بە یارمەتی Android SDK، یان بەھۆی بەکارھێنانی ئامرازی NDK، و لە کۆتایدا یان بە بەکارھێنانی App Inventor کە ئەمەش لەلایەن گووگڵەوە بۆ ئەو کەسانە بۆیە ئاسان کاری کە زمانەکانی پرۆگرام کردن نازانن بەڵکو بە ئاسانی دەتوانن داوانامە دروست بکەن و پێکی ببستنەوە لەگەڵ ھاندی ئەندرۆیدەکەیان.