Voz velikih brzina je podskup specijaliziranih željezničkih vozila, koji se kreću po namjenski izgrađenim željezničkim prugama, brzinama znatno višim u odnosu na tradicionalni željeznički saobraćaj. Iako ne postoji jedinstveni standard koji se primjenjuje širom svijeta, svi vozovi na novim linijama koji prelaze 250 km/sat odnosno na postojećim linijama sa brzinama iznad 200 km/sat se smatraju vozovima velikih brzina. Prvi takav sistem uveden je u upotrebu u Japanu 1964. godine i bio je poznat kao voz metak.

Voz velikih brzina obično vozi preko minimalno 200 km/h u redovnom linijskom saobraćaju na posebno građenoj pruzi prilagođenoj velikim brzinama. Često je to vrlo sofisticiran i kompjuterski nadziran motorni voz. Ovaj voz, zbog brzine koje postiže, nije pogodan za kratke relacije, nego na dugima značajno smanjuje brzinu putovanja i izravna je konkurencija avionskom saobraćaju. U novije vrijeme, redovne postignute brzine na novosagrađenim željezničkim pravcima velikih brzina u svijetu iznose čak i iznad 300 km/h. Svjetski rekord je postigao specijalno modificirani francuski TGV V150 (Velocity 150, 150 m/s), koji je uspio voziti brže od 500 km/h.

Postoji tendencija uvođenja novog imena "very high speed" (vrlo visoke brzine) za vozove, koji mogu postići brzine od minimalno 300 km/h i iznad.

Vozovi velikih brzina su obično pogonjeni električnom vučom, rijetko kada na diesel pogon. Vozovi , koji imaju električnu vuču, mogu imati podršku za više sistema napanja (višesistemski vozovi) i mogu imati podršku za više sistema signala za mahle i za velike brzine, ukoliko putuju kroz više zemalja.

Glavni članak: signalni sistemi

Moraju poštivati vrlo stroge sigurnosne standarde. Pruge kojima saobraćaju su većim djelom specijalizirane sa signalima, koji obično direktno javljaju strojovođi stanje u kabinu. Neki imaju čak toliko razvijen sistem upravljanja, da ustvari kkompjuter upravlja i samo automatski određuje brzinu, a strojovođa samo nadzire ispravan rad sistema. Ovi vozovi mogu saobraćati i na klasičnim prugama, ali onda moraju poštovati ograničenja brzine i klasičnu signalizaciju.

Bosna i Hercegovina trenutno nema niti jednu prugu sposobnu podnijeti brzinu od 200 km/h u redovnom saobraćaju.

U svijetu postoji nekoliko sistema vozova velikih brzina. Zemlje predvodnice, koje imaju ove sisteme su:

• Francuska (TGV sistem)
• Japan (Shinkansen sistem)
• Turska (YHT)
• Njemačka (ICE ekspresni vozovi)
• Španija (AVE sistem)
• Južna Koreja (KTX sistem)
• Velika Britanija (HST)
• SAD (Acela)

Značajne su i:

• Italija (Pendolino)
• Švicarska (Cisalpino)

Eurostar je vrsta TGV voza, koja putuje ispod Engleskog kanala i spaja Francusku i Veliku Britaniju. Njegova posebnost je, jer ima dva sistema napajanja (zračni vod i treća šinja), zbog različitih sistema električnog napajanja u te dvije zemlje. Također, građen je simetrično. U slučaju požara ili druge nužde, moguće ga je rastaviti u dvije potpuno identične polovine koja je svaka sposobna samostalno voziti.

Thalys - TGV kroz nekoliko zemalja

• Japan
• Kina
• ostale Azijske zemlje sa potencijalno velikim relacijama i velikim brojem putnika

U početku su sve zemlje, koje su originalno izučavale efekte velikih brzina na željeznici (Japan, Francuska i Njemačka (Kasnije im se pridružila Španija, Velika Britanija i Italija)) stvorile svoje nacionalne signalne sisteme. Ovi sistemi su nekompatibilni. Stoga je odlučeno, kako će se s vremenom uvoditi unificirani Evropski sistem signalizacije. Nakon niza pregovora, stvoren je standard ETCS (European Train Control System). Također, kako bi se poboljšala sigurnost na željeznici, dogovoren je i standard Global System for Mobile Communications - Railway(GSM-R), koji je baziran na sistemu GSM.

p r u Vozovi velikih brzina
Vozovi velike brzine su vozovi koji saobraćaju brže od 200 km/h. Vozovi koji mogu prestići brzine od 300 km/h su vozovi vrlo velikih brzina
Konvencionalni vozovi velikih brzina	TGV ICE Acela Express AVE Eurostar Shinkansen Pendolino HST X 2000 HSR-350x Thalys THSR TAV Krengetog
Planirani vozovi velike brzine	Railjet Sokol
Magnetolevitacijski vozovi	Transrapid JR-Maglev
Vozovi specijalnih namjena	prototipovi, mjerna vozila i ograničene serije
Udruženja operatora vozova velikih	Railteam
Historija željeznice velikih brzina Signalni sistemi vozova velike brzine
Vozovi velikih brzina	TGV ICE Acela Express AVE Eurostar Shinkansen KTX THSR Pendolino High speed train X 2000 Thalys

Commons ima datoteke na temu: Voz velike brzine