Tektonika ploča
Tektonika ploča je geološka teorija koja objašnjava pomicanje Zemljine kore velikih razmjera. Teorija uključuje te ujedno i zamjenjuje stariju hipotezu pomicanja kontinenata, koja datira iz prve polovine 20. vijeka, te koncept širenja morskog dna razvijen tokom 1960-ih.
Vanjski dio Zemlje se sastoji od dva sloja: vanjskog sloja, koji se naziva litosfera, a obuhvata koru i čvrsti gornji dio plašta, dok se ispod litosfere nalazi astenosfera. Iako u čvrstom stanju, astenosfera ima relativno nisku viskoznost i posmičnu snagu te se stoga u geološkoj vremenskoj skali može ponašati kao tečnost. Ispod astenosfere se nalazi krući donji plašt, čije je fazno stanje posljedica ne manjih temperatura, već visokog pritiska.
Litosfera je razlomljena u tzv. litosferne ploče (tektonske ploče). Postoji sedam glavnih i još znatno manjih ploča. Litosferne ploče plove na astenosferi. Postoje tri tipa granica među pločama: konvergentne granice, divergentne granice i transformni rasjedi. Potresi, vulkanska aktivnost, izdizanje planinskih lanaca te oblikovanje okeanskih jaruga se pojavljuje duž granica ploča. Bočno se pomicanje ploča obično odvija brzinama od 0,66 do 8,50 centimetara godišnje. Litosferne ploče su velike, pokretljive ploče stijena, nepravilnog oblika, od kojih je načinjena Zemljina litosfera. Površina ploče može u potpunosti biti načinjena od morskog dna (kao u slučaju Naskanske ploče) ili se može sastojati i od kontinenta i od okeana (kao u slučaju Evroazijske ploče). Neke manje litosferne ploče potpuno su kontinentalne, ali sve velike ploče sadrže i morsko dno.
Ploče se pomiču kao cjelina, što rezultira pojavom da je unutrašnjost ploče relativno tektonski pasivna. Vulkani, zemljotresi, mlađi planinski lanci u uskim su područjima na granicama ploča.
Postoji nekoliko velikih ploča i mnogo sporednih. Najvažnije su:
- Afrička
- Antarktička
- Australijska
- Evroazijska
- Indijska
- Indoaustralijska
- Južnoamerička
- Pacifička
- Sjevernoamerička
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- http://pubs.usgs.gov/gip/dynamic/dynamic.html
- http://www.youtube.com/watch?v=6EdsBabSZ4g
- http://www.ucmp.berkeley.edu/geology/tectonics.html
| Svemir | |
|---|---|
| Zemlja |
|
| Vrijeme (meteorologija) |
|
| Prirodno okruženje |
|
| Život |
|
| Pregled |
|
|---|---|
| Geofizika | |
| Historija geologije |
|
| Historijska geologija | |
| Kretanje |
|
| Primjene |
|
| Sastav i struktura | |
| Voda |
|
| Zanimanja |
|
| |
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
