Kemmadurioù deroù-ger a zo e brezhoneg evel e pep hini eus ar yezhoù keltiek.

Kemmadurioù a lavarer eus ar c'hemmoù a c'hoarvez e distagadur lod kensonennoù a zo e deroù ar gerioù brezhonek, da skouer tad, un tad, ma zad, da dad, pe mamm, ur vamm.

Disheñvel eo ar c'hemmadennoù-se diouzh ar re a c'hoarvez e deroù pe e diabarzh gerioù dre abegoù distagadur ha n'eo ket dre abegoù yezhadurel : hent bras a zistager /hẽnn 'prɑ:s/, dek gwenneg a lavarer /de 'kwɛn:ek/. Lod eus ar c'hemmadennoù-se er bomm-mouezh a vez diskouezet er ger skrivet, evel glas /'glɑ:s/ ha glazañ /'glɑ:zã/.

Ar c'hemmadurioù yezhadurel ivez a c'hall bezañ skrivet pe get ; e krennvrezhoneg ne vezent ket skrivet, alese anvioù-lec'h evel Toull ar C'hoad a weler skrivet Toulancoat^[1].

Daou abeg pennañ zo d'ar c'hemmadurioù brezhonek :

• abegoù yezhoniel

Bez' e c'hall ur gensonenn kemmañ en abeg da zistagadur an amzer a hiziv hag ivez en abeg da istor fonologiel ar yezh^[2].

• abegoù yezhadurel

Hervez ar ster a venner reiñ d'al lavarenn hag ivez hervez ar ger a zo dirazi e kemm pennlizherenn ar ger pe get.

Pevar rummad zo anezho :

• kemmadur dre vlotaat,
• kemmadur dre galetaat,
• kemmadur dre c'hwezhadenniñ^[3]
• kemmadur kemmesket.

Goude ur vogalenn doniet hir :

• ar c'hensonennoù-tarzh kalet (K, T ha P) zo blotaet (G, D ha B) ;
• ar c'hensonennoù-tarzh mouezhiet (G, Gw, B ha D) a dro da gensonennoù-c'hwezh blot (C'H, W, V ha Z) – kemmadurioù dre c'hwezhañ int e gwirionez ; ar gensonenn-fri M a dro da V.
  

An holl gensonennoù a vlota en degouezh-se e gwirionez (an hanter-gensonenn Y zoken^{(Daveoù a vank)}), met lod kemmadurioù ne vezont ket aroueziet er skritur.

• Aroueziet er skritur, diwar erbedoù an Tad Maner

• Mouezhiet hepken

Goude ur gensonenn zivouezh (K, T, P, C'H, S ha F) : ar c'hensonennoù-tarzh blot G, D ha B a dro da gensonennoù-tarzh kalet (K, T ha P).

• Aroueziet er skritur

• Mouezhiet hepken
  

Hini ebet.

Estreget blotadur G, D ha B a zo bet meneget uheloc'h ez eus kensonennoù-tarzh kalet all (K, T ha P) a dro da gensonennoù-c'hwezh (C'H, Z, F).

• Aroueziet er skritur

• Mouezhiet hepken
  

Hini ebet.

Ar c'hemmadurioù mesket^[4], pe kemmesk, pe kemmesket, zo anezho

• pevar c'hemmadur dre vlotaat
• ur c'hemmadur dre galetaat.

C'hoarvezout a reont war-lerc'h e (rannig-verb), ma (stagell-isurzhiañ), ma (stagell-vartezeañ) hag o (araogenn) pa gemm G, Gw, D, B hag M e C'H, W, T, V ha V.

• Aroueziet er skritur

• Mouezhiet hepken
  

Er yezh komzet, e-lec'h o vont, o vale, e c'haller klevout o c'hont, pe (o) font, hag (o) fale.

Lod kemmadurioù ne c'hoarvezont ket en holl gensonnennoù a c'hallje kemmañ. Yezhadurel-rik eo ar c'hemmadurioù a c'hoarvez.
Pevar degouezh zo dezho :

• goude am/em, raganv ar c'hentañ gour unan, e c'hoarvez K/C'H ha T/Z ha diret eo kemmadur P

(kavout, ti, paeañ) An dud am c'havo em zi am faeo.

• goude ur, ger-mell amstrizh, ar, ger-mell strizh hag hor, raganv ar c'hentañ gour lies e tro K da C'H hepmuiken

(kazh, karr, kas) Ur c'hazh zo er c'harr hor c'has da Vrest.

Notenn : goude ar gerioù-mell ur hag ar ne gemm K nemet e deroù un anv gourel unan pe un anv lies na verk ket gwazed.

• goude ar gerioù-mell amstrizh un/ur hag ar gerioù-mell strizh an/ar e vlota an anvioù benel — D ne gemm ket avat
  

• goude ar gerioù-mell strizh an/ar e vlota an anvioù lies a verk gwazed.

• Bloaz, anv gourel, a vlota goude an niveroù pegementiñ, war-bouez 1, 3, 4, 5, 9 ha 1 000 : 6 vloaz met 9 bloaz.
• Greg ha gar (porzh-houarn) ne gemmont ket goude ar ger-mell — reizh eo gar (ezel eus ar c'horf) koulskoude.
• Mein a c'hall treiñ da vein goude ar ger-mell a-wechoù ha gallout a ra ivez degas kemmadurioù: ar vein-c'hlas, mein gozh^[5].
• Plac'h, anv benel, ne gemm ket goude ar ger-mell, met blotaat a ra an anvioù-gwan war-lerc'h : ur plac'h vrav.
• An anvioù-tud en -où – evel kamaradoù, maerioù, mestroù, priedoù, tadoù, ha testoù – ne gemmont ket dre vlotaat goude ar ger-mell ha ne zegasont kemmadur ebet; tudoù, a zo un adliester, a c'hall degas: tudoù gaezh.
• Pa vezont renet gant ar verb ober e vlota mad ha man : se a ra vad din, na rit ket van.
• Gourel eo tra padal e vlota goude ar ger-mell : un dra, hag e suj an anv-gwan evel ma vije un anv benel : un dra vat — met tri zra gozh.
• Anvioù gourel all 'zo a zegas blotadurioù. En o zouez emañ: aer, amzer, avel, c'hwezh (flaer), re (rumm)... : tri re votoù.
• Alies e c'hoarvez ur blotadur goude anv divoutin ur gwaz : Yann gaezh, Karl Veur.

Ne c'hall ur c'hemmadur c'hoarvezout nemet etre gerioù a zo liammet dre ar ster ha distaget en ur bomm-mouezh ; kement abeg a zisrann ar gerioù a viro ouzh ar c'hemmadur a c'hoarvezout.

• Ur vaouez vat, hogen ur vaouez mat he c'halon peogwir eo stag mat ouzh kalon ha n'eo mui ouzh maouez.
• Tud Vreizh, hogen tud Breizh ha n'eo ket tud Bro-C'hall peogwir e venner pouezañ war Breizh en eil lavarenn.
• Ur vaouez vrav, hogen ur vaouez brav, kran ha speredek peogwir emañ torr ar bomm-mouezh en eil lavarenn.

• Kemmadur (yezhoniezh)
• Wikipedia:Fazioù stankañ

• Yann Desbordes, Petite grammaire du Breton Moderne, Hor Yezh, Lesneven, BZH, 1983, pp. 9-17.
• Frañsez Favereau, Grammaire du breton contemporain, Skol Vreizh, Montroulez, BZH, 1997, pp. 146-164 ISBN 978-2-911447-12-9.
• HARDIE D. W. F., A Handbook of Modern Breton (Armorican), University of Wales Press, Cardiff, CYM, 1948.
• HEMON Roparz,
  • (en) A Historical Morphology and Syntax of Breton, The Dublin Institute for Advanced Studies, Dublin, IRL, 1975, pp. 4-25.
  • (br) Yezhadur istorel ar brezhoneg, Hor Yezh, Plañvour, BZH, 2000, pp. 5-24 ISBN 978-2-910699-37-6.
  • (br) Yezhadur berr ar brezhoneg, Al Liamm, Brest, BZH, 1979, pp. 27-38.
• JACKSON Kenneth Hurlstone, A Historical Phonology of Breton, The Dublin Institute for Advanced Studies, Dublin, IRL, 1986.
• Frañsez Kervella, Yezhadur bras ar brezhoneg, Al Liamm, Brest, BZH, 1995, pp. 75-102 ISBN 978-2-7368-0044-4.
• Pêr Trepos, Grammaire bretonne, Ouest France, Roazhon, BZH, 1980, pp.27-55 ISBN 978-2-85882-362-8.