Храстковыя рыбы
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Другаснаротыя Тып:  Хордавыя Падтып:  Пазваночныя Інфратып:  Сківічнаротыя Клада:  Рыбы Клас:  Храстковыя рыбы
Міжнародная навуковая назва
Chondrichthyes
Падкласы
Elasmobranchii Holocephali
Геахраналогія млн. гадоў Перыяд Эра Эон 2,588 Чац-ны Ка Ф а н е р а з о й 23,03 Неаген 65,5 Палеаген 145,5 Мел М е з а з о й 199,6 Юра 251 Трыяс 299 Перм П а л е а з о й 359,2 Карбон 416 Дэвон 443,7 Сілур 488,3 Ардовік 542 Кембрый 4570 Дакембрый ◄ Наш час ◄ Мел-палеагенавае выміранне ◄ Трыясавае выміранне ◄ Масавае пермскае выміранне ◄ Дэвонскае выміранне ◄ Ардовік-сілурскае выміранне ◄ Кембрыйскі выбух
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   159785 NCBI   7777 EOL   2774522 FW   34422

Храстковыя рыбы (Chondrichthyes) — клас рыб.

Даўжыня ад 6 см да 20 м. Шкілет храстковы, часта абвапнаваны. Скурных касцей няма. Целы пазванкоў і рэбры ёсць або адсутнічаюць. Луска зубападобная (плакоідная). Лопасці плаўнікоў падтрымліваюцца эластычнымі ніцямі. Парныя плаўнікі размешчаны ў гарызантальнай плоскасці, а хваставы плаўнік нераўналопасцевы, з вялікай верхняй і маленькай ніжняй лопасцямі. Пярэдняя частка галавы выцягнута ў падоўжнае рыла, з-за чаго рот, размешчаны на брушным баку, мае выгляд папярочнай шчыліны.

Маюць 4-7 шчэлепных адтулін, прыкрытых скурнай складкай, якія адкрываюцца вонкі. Плавальнага пузыра няма. Кішэчнік храстковых рыб са спіральным клапанам, а ў сэрцы ёсць артэрыяльны конус. Спіральны клапан уяўляе сабою выраст слізістай абалонкі стрававальнага тракту. Ён утварае ад 4 да 50 абаротаў і моцна павялічвае ўсмоктвальную паверхню кішэчніка. Артэрыяльны конус — спецыяльны аддзел сэрца, размешчаны наперадзе жалудачка і забяспечаны некалькімі радамі месяцападобных клапанаў. Ён здольны да самастойных рытмічных скарачэнняў. Плавальны пузыр і лёгкае адсутнічаюць.

Вядомы з сярэдняга дэвону. 2 сучасныя падкласы: пласцінашчэлепныя (Elasmobranchii) з 2 надатрадамі (акулы і скаты) і злітначарапныя, або суцэльнагаловыя (Holocephali), з 1 атрадам (хімерападобныя). Каля 140 сучасных родаў, 630 відаў.

Жывуць пераважна ў морах, некаторыя віды — у прэсных водах. Большасць драпежнікі.

Апладненне ўнутранае. Спароўвальныя органы самцоў (птэрыгаподыі) парныя, развіваюцца з брушных плаўнікоў. Жывародныя (рэдка), яйцажывародныя або адкладваюць яйцы.

У некаторых відаў акул (куніцавыя акулы, рыбы-молаты) і скатаў (хвастаколы) сустракаецца сапраўднае жыванараджэнне. У гэтым выпадку пасля расходавання жаўтка пусты жаўтковы мяшок зародка прырастае да сценкі палавых шляхоў самкі. Праз блізка размешчаныя адзін да аднаго крывяносныя капіляры зародка і мацярынскага арганізма адбываецца паступленне кіслароду і пажыўных рэчываў у кроў зародка. Тым жа шляхам з зародка выдаляецца вуглякіслы газ і шкодныя прадукты жыццядзейнасці.

• Храстковыя рыбы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).