Ферыд Мурад
англ.: Ferid Murad
Ферыд Мурад на лекцыі ў 2006 годзе
Дата нараджэння	14 верасня 1936(1936-09-14)[1][2][…]
Месца нараджэння	Whiting[d], Лейк[d], Індыяна, ЗША
Дата смерці	4 верасня 2023(2023-09-04)[3][4][…] (86 гадоў)
Месца смерці	Менла-Парк, акруга Сан-Матэа, Каліфорнія, ЗША[5]
Грамадзянства	ЗША
Род дзейнасці	урач, біёлаг, фармаколаг, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	біяхімія, медыцына[6] і фармакалогія[6]
Месца працы	Тэхаскі ўніверсітэт у Осціне Стэнфардскі ўніверсітэт Вірджынскі ўніверсітэт
Альма-матар	Універсітэт Дэ-Пау[d] (1958) Вірджынскі ўніверсітэт Заходні рэзервовы ўніверсітэт Кейза (1965)
Навуковы кіраўнік	Эрл Сазерленд
Член у	Нацыянальная акадэмія навук ЗША[7] Кітайская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук
Узнагароды	прэмія Альберта Ласкера за фундаментальныя медыцынскія даследаванні (1996) ганаровы доктар Кітайскага ўніверсітэта Ганконга[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ферыд Мурад (англ.: Ferid Murad, 14 верасня 1936, Уайтынг, Індыяна, ЗША — 4 верасня 2023, Каліфорнія, ЗША) — амерыканскі ўрач і фармаколаг, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне ў 1998 годзе разам з Р. Ферчгатам і Л. Ігнарай «за адкрыццё ролі аксіду азоту як сігнальнай малекулы ў рэгуляцыі сардэчна-сасудзістай сістэмы». Паказаў, што нітрагліцэрын і падобныя лекі дзейнічаюць як вазадылататары ў выніку ўтварэння з іх у арганізме аксіду азоту (NO), які дзейнічае як сігнальная малекула і расслабляльна дзейнічае на крывяносныя сасуды.

Біяграфія

Нарадзіўся 14 верасня 1936 года ва Уайтынгу, штат Індыяна, у сям’і Джабіру Мурада, албанскага імігранта з Гостывара, Македоніі, і Генрыэты Баўмэн, амерыканскай хрысціянкі. Фэрыд выхоўваўся ў хрысціянскіх традыцыях.^[8]

Скончыў Кліўлендскі ўніверсітэт у 1965 годзе. Доктар філасофіі (1965). З 1971 года — дырэктар Цэнтра навуковых даследаванняў, адначасова — прафесар (з 1975 года) Віргінскага ўніверсітэта (г. Шарлатсвіл). У 1981—1989 гадах — прафесар Стэнфардскага, з 1988 года — Чыкагскага ўніверсітэтаў. У 1997—2011 гадах — дырэктар Інстытута малекулярнай медыцыны пры навуковым цэнтры здароўя Універсітэта Тэхаса. З красавіка 2011 года — прафесар на кафедры біяхіміі і малекулярнай біялогіі ва ўніверсітэце Джорджа Вашынгтона ў Вашынгтоне.^[9]

Аўтар навуковых прац па вывучэнні ролі аксіду азоту ў кардыяваскулярнай сістэме. Выявіў, што што ў арганізме аксід азоту выдзяляецца пры распадзе нітрагліцэрыны, і дапусціў, што менавіта ён расшырае кравяносныя сасуды.

Памёр 4 верасня 2023 года ў Менла-Парку (Каліфорнія).

Узнагароды

• Прэмія Альберта Ласкера за фундаментальныя медыцынскія даследаванні (1996);
• Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне (1998);
• ганаровы член акадэміі навук і мастацтваў Косава.^[10]

Рашэнне Нобелеўскага камітэта не прысуджаць прэмію Сальвадору Манкада, які самастойна зрабіў тыя ж вынікі, што і Ігнара, выклікала крытыку з боку шматлікіх вучоных і таварыстваў.^[11]

У маі 2012 года муніцыпалітэт Чаір (Скоп’е) абвясціў Мурада ганаровым грамадзянінам.^[12]

Зноскі

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.18. Кн.1: Дадатак: Шчытнікі — ЯЯ / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2004. — Т. 18. — 472 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0295-4 (Т. 18 Кн. 1).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ферыд Мурад
• Аўтабіяграфія Ферыда Мурада на Нобелеўскім сайце (англ.)
• Спіс навуковых публікацый Ф. Мурада (англ.)
• The Brown Foundation Institute of Molecular Medicine for the Prevention of Human Diseases Архівавана 9 чэрвеня 2007.