Туберкулёз лёгкіх
Рэнтгенаграма органаў грудной клеткі хворага на туберкулёз лёгкіх
МКХ-10	A15.15.-A16.16.
МКБ-10-КМ	A15.0 і A15
МКБ-9-КМ	011[1][2], 011.90[1][2], 011.9[1][2], 011.84[2], 011.80[2], 011.86[2], 011.92[2], 011.81[2], 011.85[2], 011.16[2] і 011.96[2]
MeSH	D014397
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Туберкулёз лёгкіх (састар. сухоты) з’яўляецца мясцовай праявай агульнага інфекцыйнага захворвання, якое ўзнікае з прычыны заражэння мікабактэрыямі туберкулёзу. Паражэнне лёгкіх праяўляецца ў розных формах, якія залежаць ад уласцівасцяў узбуджальніка, імунабіялагічнага стану арганізма, шляхоў распаўсюджвання інфекцыі і іншых фактараў.

Туберкулёз лёгкіх можа быць першасным і другасным. Першасны туберкулёз лёгкіх развіваецца пасля першаснага заражэння (звычайна ў раннім узросце). У гэты перыяд маецца схільнасць да гіперрэгічных рэакцый, узнікненню параспецыфічных змяненняў, лімфагеннага і гематагеннага распаўсюджвання працэсу з частым паражэннем лімфатычных вузлоў, плеўры  (руск.) (бел. і ўзнікненню туберкулёзных змяненняў у розных органах. У пераважнай большасці выпадкаў з першасным туберкулёзам арганізм чалавека спраўляецца самастойна без спецыяльнага лячэння  (руск.) (бел.. Пасля гэтага, аднак, застаюцца сляды перанесенага захворвання — петрыфікаты, у якіх застаюцца жыццяздольныя мікабактэрыі туберкулёзу.

Другасны туберкулёз звычайна развіваецца ў выніку абвастрэння першасных ачагоў. Але часам можа быць следствам другаснага заражэння пасля лячэння ад першаснага туберкулёзу, паколькі імунітэт пры туберкулёзе мае нестэрыльнымі характар. Для другаснага туберкулёзу характэрна лімфа- і бронхагеннае распаўсюджванне.

Туберкулёз легкіх можа прымаць розныя формы^[3]:

• першасны туберкулёзны комплекс (ачаг сухотнай пнеўманіі + лімфангіт, лімфадэніт  (руск.) (бел. міжсцення)
• туберкулёзны бронхаадэніт, ізаляваны лімфадэніт  (руск.) (бел. унутрыгрудных лімфатычных вузлоў.

Зыходзячы са ступені распаўсюджанасці туберкулёзу лёгкіх, адрозніваюць:

Гэтая форма можа развівацца як пры першасным заражэнні, так і ва другаснай фазе. З’яўляецца дробнаачаговай гематагеннай генералізацыяй туберкулёзу ў выніку прарыву інфекцыі з ачага ў крывяное рэчышча^[4].

Гэтая форма можа развівацца як пры першасным заражэнні, так і ў другаснай фазе. Характарызуецца з’яўленнем туберкулёзных ачагоў па ходзе сасудзістых галін, якія размяшчаюцца, як правіла, сіметрычна ў абодвух лёгкіх.

Як правіла, з’яўляецца другасным. Характарызуецца наяўнасцю груп ачагоў памерам ад некалькіх міліметраў да сантыметра, часцей у адным лёгкім.

Гэтая форма з’яўляецца абвастрэннем ачаговых змяненняў пры другасным туберкулёзе.

Туберкулома (лац.: tuberculumtuberculum — грудок, -ωμα ад ὄγκωμα — пухліна), або казеома лёгкіх — своеасаблівая форма туберкулёзу лёгкіх, якая на рэнтгенаўскім здымку мае падабенства з пухлінай, адсюль і яе назва.

Цяжкая форма туберкулёзу, можа развівацца як пры першасным заражэнні, так і пры другасным туберкулёзе. Характарызуецца хуткім казеозным некрозам участкаў спецыфічнай пнеўманіі, якія зліваюцца са схільнасцю да расплаўлення і ўтварэння каверн.

Развіваецца ў тых выпадках, калі прагрэсаванне іншых формаў (першасны комплекс, ачаговы, інфільтратыўны, гематагенны дысемініраваны туберкулёз) прыводзіць да фарміравання каверны, г. зн. стойкай паражніны распаду лёгачнай тканкі.

«Лёгачныя сухоты» — з’яўляецца канчатковым этапам прагрэсуючага развіцця іншых формаў туберкулёзу лёгкіх. Характарызуецца наяўнасцю каверны або каверн з выяўленай фібрознай капсулай, фібрознымі зменамі ў легачнай тканцы і наяўнасцю паліморфных бронхагенных метастазаў рознай даўнасці.

Туберкулёзныя плеўрыты дзеляць на сухія і эксудатыўныя. Па характары плеўральнага выпату эксудатыўныя плеўрыты могуць быць серознымі і гнойнымі.

Плеўрыт, як правіла, з’яўляецца ўскладненнем туберкулёзу лёгкіх. Пераход туберкулёзнага працэсу на плеўру магчыма кантактным, лімфагенным і гематагенным шляхам.

Разбурэнне лёгкага туберкулёзнай этыялогіі. Гэта канчатковы этап развіцця туберкулёзу лёгкіх. Разбуранае лёгкае — гэта цыратычны або кавернозна-цыратычны працэс, які ўзнік як следства гіпервентыляцыі лёгкіх у спалучэнні з туберкулёзнымі і нетуберкулезными запаленчымі зменамі або ў выніку татальнага паражэння лёгкага туберкулёзам з другасным фіброзам.

Туберкулёз плеўры  (руск.) (бел., гартані, трахеі сустракаюцца рэдка.

Звычайна дыягностыка легачнай формы туберкулёзу заснавана на аналізе макроты  (руск.) (бел.. Да мінусаў гэтага метаду можна аднесці складанасці са зборам дастатковай колькасці матэрыялу, цяжкасці ў выяўленні мікабактэрый з-за гушчыні слізі. Акрамя таго, пацыент пры зборы мокроты павінен кашляць, што павялічвае рызыку для медыцынскіх работнікаў. Гэтыя недахопы дазволіў пераадолець просты і эфектыўны метад дыягностыкі лёгачных формаў туберкулёзу на аснове матэрыялу мазка з ротавай поласці. Метад заснаваны на тым, што ДНК мікабактэрый можа захоплівацца клеткамі эпітэлія ротавай паражніны і затым выяўляцца пры дапамозе палімеразнай ланцуговай рэакцыі (ПЛР)  (руск.) (бел. у мазку з ротавай поласці^[5][6][7].

• Лячэнне туберкулёзу  (руск.) (бел.
• Процітуберкулёзныя прэпараты  (руск.) (бел.
• Латэнтны туберкулёз

• Справочник по клинической хирургии / Под ред. проф. В. И. Стручкова. — М.: «Медицина», 1967. — 520 с.
• Сухо́ты // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 298. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Сухо́ты; Сухо́тны // Тлумачальны слоўнік беларускай мовы: У 5-ці т / АН БССР, Інстытут мовазнаўства імя Я. Коласа. — Мн.: Беларус. Сав. Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1983. — Т. 5 кн. 1: С — Улагодзіць / [рэдактар М. Р. Суднік]. — С. 399. — 663 с.