Любляна
Горад
 Любляна з замка
Любляна на карце Славеніі   | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg)
Любляна (славенск.: Ljubljana , ням.: Laibach, італ.: Lubiana) — самы вялікі горад і сталіца Славеніі. Насельніцтва — 323 тыс. чал. (1990). Горад размешчаны ў межгорнай катлавіне, па абодвух берагах ракі Любляніцы, каля яе ўпадзення ў раку Саву.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]У I стагоддзі на месцы горада быў размешчаны ўмацаваны рымскі ваенны лагер, які затым стаў горадам Эмона (знішчаны варварамі ў V стагоддзі). Як славянскае селішча Любляна ўпершыню згадваецца ў 1144 годзе. У XIII стагоддз0і атрымала правы горада (нямецкая назва — Лайбах), адміністрацыйны цэнтр Крайны. У 1335 годзе горад перайшоў у валадарства аўстрыйскіх Габсбургаў. З XV стагоддзя рэзідэнцыя біскупа. З 1809 года галоўны горад Ілірыйскіх правінцый, створаных па распараджэнні Напалеона I. Пасля Венскага кангрэса (1814—1815) далучана да Аўстрыйскай імперыі. У 1821 годзе тут праходзіў кангрэс Святога саюза (Лайбахскі кангрэс), на якім прысутнічаў расійскі імператар Аляксандр I. З 1918 года Любляна ў складзе Каралеўства сербаў, харватаў і славенцаў (з 1929 года — Каралеўства Югаславія) у якасці сталіцы Славеніі. У красавіку 1941 года акупаваная войскамі Італіі, з 1943 года — Трэцяга рэйха. У маі 1945 годзе горад вызвалены Народна-вызваленчым войскам Югаславіі.
Культура
[правіць | правіць зыходнік]З антычных часоў у Любляне захаваліся астаткі акведука, некропаля і гарадскіх умацаванняў. Гістарычнае ядро горада — крэпасць Град (IX ст.).
У горадзе размешчаныя Люблянскі ўніверсітэт (заснаваны 1595—1596 гг. як езуіцкі каледж, рэарганізаваны 1809—1810 гг. і ў 1919 г.), Славенская Акадэмія навук і мастацтваў, Вышэйшая педагагічная школа, Славенская філармонія (заснаваная ў 1702 г.), Нацыянальная бібліятэка Славеніі і ўніверсітэцкая бібліятэка (заснаваная ў 1774 г.), Нацыянальная і Сучасная галерэі, Нацыянальны і этнаграфічны музей Славеніі.
Архітэктура
[правіць | правіць зыходнік]Архітэктурнае аблічча Любляны — стыль барока: Палац біскупа (XVI ст.), сабор Святога Мікалая (пачатак XVIII ст.; архітэктар А. Поца), ратуша (пачатак XVIII ст.; архітэктар Г. Мачэк), некалькі цэркваў XVII—XVIII стст., Гатэль «Уньён», будынак універсітэцкай бібліятэкі (пачатак XX ст.; мадэрн; архітэктар Й. Плечнік), будынак Народнай скупшчыны (1950-я гг.; архітэктар У. Гланц), спартыўная зала «Ціволі», Дом друку (1960-я гг.; архітэктары М. Боціч, Б. Коцмут).
Насельніцтва
[правіць | правіць зыходнік]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Гарады-пабрацімы
[правіць | правіць зыходнік]
Ploče[d], Харватыя
Астрахань, Расія (1997)
Афіны, Грэцыя
Браціслава, Славакія (4 сакавіка 1967)[8]
Брусель, Бельгія- Брусельскі сталічны рэгіён, Бельгія
Бялград, Сербія (лістапад 2010)
Вена, Аўстрыя
Вільнюс, Літва
Вісбадэн, Германія (1975)- Грац, Аўстрыя (4 кастрычніка 2001)[9][10][…]
- Заграб, Харватыя
Карльстад, Швецыя[11]
Кліўленд, ЗША- Леверкузен, Германія
Мардзін[d], Турцыя- Масква, Расія
Нотынгем, Вялікабрытанія (1963)[12]
Парма, Італія- Пезара, Італія
Пернік, Балгарыя- Рыека, Харватыя
Сараева, БіГ
Скоп’е, Паўночная Македонія (2007)[13]
Сус, Туніс
Тбілісі, Грузія (7 кастрычніка 1977)[14][10][…]- Трыест, Італія
- Хемніц, Германія (1966)
Чэнду, Кітай (25 кастрычніка 1981)[15]
.svg){kind=small}
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ а б Population by age groups and sex, municipalities, Slovenia(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 17 верасня 2009. Праверана 31 ліпеня 2008.
- ↑ Ир. П. Лайбах // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1896. — Т. XVII. — С. 254.
- ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.9: Кулібін — Малаіта — С. 398.
- ↑ а б https://pxweb.stat.si/SiStatData/pxweb/en/Data/-/H232S.px/table/tableViewLayout2/ Праверана 20 кастрычніка 2022.
- ↑ а б в г д е ё ж https://pxweb.stat.si/SiStatDb/pxweb/sl/10_Dem_soc/10_Dem_soc__05_prebivalstvo__10_stevilo_preb__25_05C50_prebivalstvo_naselja/05C5004S.px/table/tableViewLayout2/
- ↑ https://www.stat.si/StatWeb/News/Index/8135
- ↑ Prebivalstvo - izbrani kazalniki, naselja, Slovenija, letno — Statistical Office of the Republic of Slovenia. Праверана 28 красавіка 2021.
- ↑ https://zastupitelstvo.bratislava.sk/data/att/11916.pdf
- ↑ https://www.graz.at/cms/beitrag/10097146/7771992/Ljubljana.html
- ↑ а б https://www.ljubljana.si/en/about-ljubljana/international-cooperation/intercity-cooperation/
- ↑ http://karlstad.se/kommun-och-politik/internationellt-arbete/vanorter/kort-fakta-om-karlstads-vanorter-och-twin-cities/
- ↑ https://www.nottinghamcity.gov.uk/information-for-business/business-information-and-support/business-support-and-finance/eu-funding/
- ↑ https://starportal.skopje.gov.mk/DesktopDefault.aspx?tabindex=0&tabid=172
- ↑ https://tbilisi.gov.ge/img/original/2018/6/12/tbilisiinfigures.pdf
- ↑ https://www.gochengdu.cn/news/our-sister-cities/sister-cities-of-chengdu/ljubljana-slovenia--a395.html?xcSID=04j06l2e0bo8q3o2mh7ud63pm2
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Любля́на // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — С. 398. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).
- Любля́на // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 382. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.
- Любля́на // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 291. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
 | |
|---|---|
| Сталіцы краін-членаў ААН |
|
| Сталіцы іншых тэрыторый | |
| Сталіцы непрызнаных і часткова прызнаных дзяржаў | |
Тэматычныя сайты | ||||
|---|---|---|---|---|
| Слоўнікі і энцыклапедыі | ||||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
