Самасёлы зоны адчужэння (самапасяленцы, вяртанцы) — зборная назва для цывільнага насельніцтва Чарнобыльскай зоны адчужэння, групы людзей, якія вярнуліся на месцы ранейшага пражывання пасля Чарнобыльскай катастрофы.

Самасёламі гэтых людзей упершыню пачалі называць журналісты яшчэ з 1980-х гг^[1]. Навукоўцы, удзельнікі гісторыка-этнаграфічных экспэдыцый у зону адчужэння, сярод якіх была паэтка Ліна Кастэнка, лічаць такую назву некарэктнай:

Я адразу хацела б папрасіць, каб тых людзей ніхто не называў самасёламі: гэта абразліва, гэта ж іхняя бацькаўшчына. Яны выраслі там і працягваюць жыць пасля аварыі ў сваіх родных будынках — хай забытыя Богам і дзяржавай[2]

Яны называюць гэтых людзей «вяртанцамі» (укр.: повертанці).

Нягледзячы на існае заканадаўчае абмежаванне пражывання цывільнага насельніцтва ў зоне адчужэння, усё ж такі значная колькасць эвакуяванага насельніцтва вярнулася да сваіх мясцін пасля высялення 1986 года.

Паводле розных крыніц, агульная колькасць насельніцтва, што вярнулася ў зону адчужэння ў 1986 годзе складае каля 1200 чалавек (са ста тысяч эвакуяваных). Станам на пачатак 2007 года іхняя колькасць складала 314 чалавек.

Колькасць пражываючых у зоне адчужэння, пачынаючы з 1987 года, мае наступную тэндэнцыю:

Самасёлы пражываюць не кампактна ў адным сяле альбо горадзе, а з'ўляюцца расселенымі па 11 населеных пунктах зоны адчужэння. Пераважна гэта людзі сталага веку. Сярэдні ўзрост самасёлаў складае 63 гады. Асноўнай прычынай скарачэння колькасці самасёлаў у чарнобыльскай зоне з'яўляецца іх стары ўзрост.