Русэ балг.: Русе Герб Сцяг Краіна  Балгарыя Каардынаты 43°50′40″ пн. ш. 25°57′14″ у. д.HGЯO Кіраўнік Plamen Pasev Stoilov[d][1] Плошча 127,124 км² Вышыня цэнтра 45 ± 1 м Водныя аб’екты Дунай Насельніцтва ▼140 537 чал. (15 чэрвеня 2024)[2] Часавы пояс UTC+2 і UTC+03:00 Тэлефонны код 082 Паштовыя індэксы 7000 Афіцыйны сайт ruse-bg.eu Русэ на карце Балгарыі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Русэ (балг.: Русе, турэцк.: Rusçuk — Рушчук) — пяты па велічыні горад Балгарыі. Насельніцтва 166 056 жыхароў. Адзін з асноўных прамысловых і транспартных цэнтраў краіны, галоўны яе порт на Дунаі; паміж Русэ і Джурджу (Румынія) пракладзены чыгуначны і аўтадарожны мост.

У I ст. н.э. пры імператары Веспасіяне тут былі пабудаваны рымскае ўмацаванае паселішча і прыстань^[3] (у далейшым — крэпасць і порт Сексагінта Прыста). Крэпасць знаходзілася на галоўнай дарозе з Сінгідунума да дэльты Дуная і Чорнага мора. У 250 годзе готы разбурылі яе, але ў канцы III стагоддзя рымляне яе аднавілі. У IV стагоддзі яна была разбурана зноў (гэтым разам гетамі — варварскімі фракійскімі плямёнамі, якія надыходзілі з поўначы). У IX—X стст. на руінах балгары ўзвялі крэпасць і назвалі яе Русэ. У XIII—XIV стст. горад таксама называўся Гюргава (Ёргава) ў гонар Святога Георгія Пераможца.

Пасля асманскага заваявання ў 1388 годзе, у XV стагоддзі паселішча, якое ў гэты час атрымала назву Рушчук, становіцца ваенна-адміністрацыйным і гандлёвым цэнтрам Асманскай імперыі. У далейшым тут была пабудавана адна са стратэгічных турэцкіх крэпасцей і Рушчук (разам з Сілістрай, Варнай і Шумлай) утварыў так званы «чатырохвугольнік» крэпасцей, якія раз’ядноўвалі землі заходняй і ўсходняй Балгарыі і фланкіравалі аперацыйныя кірункі ад Дуная да Балканаў^[3].

У час руска-турэцкай вайны 1806—1812 гг. рускія войскі пасля няўдалага штурму 22 ліпеня 1810 года і аблогі ў верасні 1810 гады прымусілі турэцкі гарнізон крэпасці Рушчук да капітуляцыі^[3].

22 чэрвеня 1811 года за 4 км на поўдзень ад горада адбылася бітва паміж рускай арміяй пад камандаваннем генерала М. І. Кутузава і турэцкімі войскамі везіра Ахмет-пашы, рускія войскі артылерыйскім агнём і контратакамі адбілі атакі туркаў і вымусілі іх да адыходу^[3].

• Кафедральны сабор Святога Паўла Крыжа.
• Помнік Свабоды

• Тодар Мінкаў (1830—1906) — балгарскі грамадска-палітычны дзеяч, настаўнік.

• Русе // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — С. 455—456. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Русэ

Слоўнікі і энцыклапедыі	Вялікая каталанская · Бракгаўза і Эфрона · Яўрэйская Бракгаўза і Эфрона · Малы Бракгаўза і Эфрона · Britannica (11-th) · Britannica (онлайн) · Universalis · Гранат
Нарматыўны кантроль BNF: 11974738w · GND: 4105126-9 · LCCN: n80106970 · NKC: xx0033205 · SUDOC: 153411813 · VIAF: 145416341, 130580177

Гарады Балгарыі
Сталіца	Сафія
Гарады 300 000+	Плоўдзіў Варна
Гарады 100 000+	Бургас Плевен Русэ Стара-Загора
Гарады 50 000+	Благоеўград Відзін Враца Вяліка-Тырнава Габрава Добрыч Кюстэндзіл Пазарджык Пернік Слівен Хаскава Шумен Ямбал
Гарады 30 000+	Асенаўград Горна-Арахавіца Дзімітраўград Дупніца Казанлык Кырджалі Ловеч Мантана Петрыч Разград Свіштоў Сілістра Смолян Тырговіштэ
Гарады 10 000+	Айтос Балчык Боцеўград Велінград Вялікі-Праслаў Гоцэ-Дэлчаў Каварна Карлава Карнабат Нова-Загора Нясебыр Паморые Панагюрыштэ Пяшцера Разлог Самакаў Санданскі Свіленград Стамбалійскі Траян
Гарады 10 000-	Абзор Алфатар Антонава Апрылцы Ардзіна Ахелой Ахтопал Балгарава Банкя Банска Батак Белаградчык Беліца Бяла (Варненская вобласць) Бяла (Русенская вобласць) Выршац Дабрыніштэ Дзеўня Івайлаўград Каблешкава Камена Капрыўшціца Кітэн Крэсна Лом Малка-Тырнава Мелнік Пліска Прыморска Сазопал Свеці-Влас Сімітлі Сопат Срэдэц Сунгурларэ Траўна Тутракан Хаджыдзімава Харманлі Хісара Царава Шабла Шыпка Якаруда