Мікалай Аляксандравіч Барысевіч
Дата нараджэння	21 верасня 1923(1923-09-21)[1]
Месца нараджэння	Лучны Мост, Чэрвеньскі павет, БССР, СССР
Дата смерці	25 кастрычніка 2015(2015-10-25) (92 гады)
Месца смерці	Мінск, Беларусь
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Род дзейнасці	фізік, палітык
Навуковая сфера	квантавая фізіка
Месца працы	Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, Інстытут фізікі АН Беларусі, ФІАН
Навуковая ступень	доктар фізіка-матэматычных навук (1965)
Навуковае званне	прафесар (1967) акадэмік (1969)
Альма-матар	фізіка-матэматычны факультэт БДУ[d] (1950)
Вядомыя вучні	В. А. Талкачоў А. П. Вайтовіч[2] В. У. Грузінскі
Вядомы як	прэзідэнт Акадэміі навук БССР (1969—1987)
Партыя	КПСС
Член у	Расійская акадэмія навук Акадэмія навук СССР[d]
Прэміі
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мікала́й Алякса́ндравіч Барысе́віч (21 верасня 1923, пас. Лучны Мост Бярэзінскага раёна Мінскай вобласці — 25 кастрычніка 2015) — беларускі фізік, акадэмік Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі (1969, чл.- кар. з 1966), Акадэміі навук СССР (1981), РАН (1991), шэрагу замежных акадэмій. Заслужаны дзеяч навукі Беларусі (1994)^[3].

Перад пачаткам Другой сусветнай вайны скончыў Сялібскую сярэднюю школу^[4]. У вайну займаўся падпольнай працай, а затым пайшоў у партызанскі атрад. Пасля злучэння атрада з Чырвонай Арміяй быў салдатам-артылерыстам. Дайшоў да Берліна.

У 1950 годзе скончыў фізічна-матэматычны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Леніна^[3]. Затым скончыў аспірантуру Дзяржаўнага аптычнага інстытута імя С. І. Вавілава (Ленінград). Пасля абароны дысертацыі вярнуўся ў Мінск і прыняў удзел у стварэнні Інстытута фізікі Акадэміі навук БССР^[4].

У 1954—1963 — дацэнт БДУ^[3].

У 1955—1969 гг. намеснік дырэктара, з 1957 г. загадчык лабараторыі Інстытута фізікі, з 1992 г. Інстытута малекулярнай і атамнай фізікі^[3]. З 2007 г. — загадчык лабараторыі Інстытута фізікі імя Б. І. Сцяпанава НАН Беларусі, з 2012 — галоўны навуковы супрацоўнік гэтага інстытута.

З 22 студзеня 1969 г. віцэ-прэзідэнт, з 14 мая таго ж года прэзідэнт Акадэміі навук БССР (да 1987)^[3].

У 1969—1987 гг. галоўны рэдактар часопіса «Доклады Академии наук БССР»^[3].

У 1971—1987 гг. старшыня камітэта па Дзяржаўных прэміях БССР у галіне навукі і тэхнікі^[3].

З сакавіка 1987 г. загадчык лабараторыі Фізічнага інстытута імя П. М. Лебедзева Расійскай акадэміі навук.

З 1992 г. ганаровы прэзідэнт НАН Беларусі.

З 1994 г. па 2012 галоўны рэдактар «Журнала прикладной спектроскопии».

У 1969—1989 гг. дэпутат Вярхоўнага Савета СССР^[3].

Памёр 25 кастрычніка 2015 года ^[5].

Займаўся даследаваннямі па люмінесцэнцыі і спектраскапіі складаных малекул, квантавай электроніцы, інфрачырвонай тэхніцы.

Распрацаваў статыстычную тэорыю фотафізічных працэсаў у складаных малекулах, увёў новыя спектраскапічныя характарыстыкі малекул і распрацаваў метады іх вызначэння.

Адкрыў з’яву стабілізацыі-лабілізацыі электронна-узбуджаных шмататамных малекул, зарэгістраваную як навуковае адкрыццё.

Выявіў тэрмічна актываваную і ініцыяваную лазерным выпраменьваннем запаволеную флюарасцэнцыю, люмінесцэнцыю пры электрычным узбуджэнні, палярызацыю люмінесцэнцыі і вымушанага выпраменьвання, а таксама генерацыю выпраменьвання складана-малекулярных пароў.

Былі прапанаваны квантавыя генератары з селектыўнымі стратамі, лазеры на складаных малекулах у газавай фазе — лазер на парах арганічных злучэнняў^[3].

З дапамогаю піка- і фемтасекундавых лазерных імпульсаў даследаваў звышхуткія рэлаксацыйныя працэсы і структурныя перабудовы ў арганічных малекулах; пры ахаладжэнні малекул у звышгукавых струменях атрымаў тонкаструктурныя спектры вольных малекул і комплексаў.

Аўтар больш 270 навуковых прац, у тым ліку 3 манаграфій.

Доктар фізіка-матэматычных навук (1965), прафесар (1967).

Герой Сацыялістычнай працы (1978), заслужаны дзеяч навукі Беларусі (1994).

Дзяржаўная прэмія СССР 1973 года за даследаванні рассеянне выпраменьвання дысперснымі сістэмамі і стварэнне новае класы аптычных фільтраў для шырокай вобласці інфрачырвонага спектру^[3]. Ленінская прэмія 1980 года за стварэнне новага навуковага напрамку — спектраскапія вольных складаных малекул. Дзяржаўная прэмія Беларусі 1998 года (у сааўтарстве) за цыкл прац «Дынаміка аварачальнага руху электронна-узбуджаных шмататамных малекул у газавым асяроддзі».

Замежны член Чэхаславацкай акадэміі навук (1977), Славенскай акадэміі навук і мастацтваў (1981), член Расійскай акадэміі навук (1991), сапраўдны член Еўрапейскай акадэміі навук, мастацтваў і славеснасці (1991), ганаровы доктар прыродазнаўчых навук Енскага ўніверсітэта імя Ф. Шылера (1983).

Узнагароджаны ордэнамі Леніна (1971, 1975, 1978, 1983), Кастрычніцкай Рэвалюцыі (1973), Працоўнага Чырвонага Сцяга (1967), Айчыннай вайны I (1945) і II (1985) ступеняў, Чырвонай Зоркі (1944, 1945), Дружбы (2001), Францыска Скарыны (2003), медалямі.

Навуковыя ўзнагароды: Медаль Мікалая Каперніка Польскай АН (1973), залаты медаль «За заслугі перад навукай і чалавецтвам» Чэхаславацкай АН (1983), залаты медаль Славацкай АН «За выключныя заслугі перад навукай» (1983), эалаты медаль НАН Беларусі «За вялікі ўклад у развіццё навукі».

Прэмія НАН Беларусі і Сібірскага аддзялення Расійскай АН імя акадэміка В. А. Капцюга (2001).

Ганаровы грамадзянін Мінска.

• Басов Н. Г., Бураков В. С., Войтович А. П., Грузинский В. В., Толкачев В. А., Федоров Ф. И. Николай Александрович Борисевич (К семидесятилетию со дня рождения) // Успехи физических наук №9 1993 год. — Т. 163.
• В.С. Бураков, А.П. Войтович, С.В. Гапоненко, Н.С. Казак, О.Н. Крохин, Н.М. Олехнович, В.А. Толкачев. Николай Александрович Борисевич (К 80-летию со дня рождения) // Весці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Серыя фізіка-матэматычных навук. №3, 2003. — Дзяржаўная навуковая ўстанова «Інстытут матэматыкі». — С. 118-120.
• Біябібліяграфія вучоных Беларусі: Акадэмік Мікалай Аляксандравіч Барысевіч = Биобиблиография учёных Беларуси: Академик Николай Александрович Борисевич. — Мн., 2003.
• Николай Александрович Борисевич (К 85-летию со дня рождения) // Весці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Серыя фізіка-матэматычных навук. №3, 2008. — Дзяржаўная навуковая ўстанова «Інстытут матэматыкі». — С. 120-122.
• Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 76. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

• Мікалай Аляксандравіч Барысевіч: Гістарычная даведка на сайце НАН Беларусі
• Мікалай Аляксандравіч Барысевіч у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)
• Мікалай Аляксандравіч Барысевіч на сайце ФІАН
• Мікалай Аляксандравіч Барысевіч на сайце РАН

Кіраўнікі НАН Беларусі
Прэзідэнты БелАН	Усевалад Ігнатоўскі (1928—1931) Павел Горын (Каляда) (1931—1936)
Прэзідэнты АН БССР	Іван Сурта (1936—1937) Канстанцін Гораў (1938—1947) Антон Жэбрак (1947) Мікалай Грашчанкаў (1947—1951) Іван Лупіновіч (в.а.; 1951—1952) Васіль Купрэвіч (1952—1969) Мікалай Барысевіч (1969—1987) Уладзімір Платонаў (1987—1992)
Прэзідэнты АН Беларусі	Аляксандр Сцепаненка (в.а.; 1992) Леанід Сушчэня (1992—1997)
Прэзідэнты НАН Беларусі	Аляксандр Вайтовіч (1997—2000) Віктар Іпацьеў (в.а.; 2000—2001) Ігар Валатоўскі (в.а.; 2001) Міхаіл Мясніковіч (2001—2004)
Старшыні Прэзідыума НАН Беларусі	Міхаіл Мясніковіч (2004—2010) Анатоль Русецкі (2010—2012) Уладзімір Гусакоў (в.а. у 2012—2013; з 2013)

Тэматычныя сайты	Scopus · All-Russian Mathematical Portal · Героі краіны
Слоўнікі і энцыклапедыі	Вялікая расійская (навукова-адукацыйны партал)
Нарматыўны кантроль GND: 1055786503 · ISNI: 0000000067734472 · NKC: jo20211110572 · NUKAT: n2003099705 · VIAF: 163448783 · БАП: 131760