Горад Крушавац Крушевац Герб Сцяг Краіна  Сербія Акруга Расінская акруга Абшчына Крушавац Каардынаты 43°35′00″ пн. ш. 21°19′36″ у. д.HGЯO Мэр Дэсімір Паўлавіч Заснаваны 1371 Плошча 854 км² Вышыня цэнтра 137 м Насельніцтва 75 256 чалавек (2002) Часавы пояс UTC+1, летам UTC+2 Тэлефонны код +381 37 Паштовы індэкс 37 000 Аўтамабільны код KS Афіцыйны сайт krusevac.org.rs (серб.) Крушавац на карце Сербіі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Кру́шавац (сербск.: Крушевац) — горад у Расінскай акрузе, у абшчыне Крушавац Сербіі. У Сярэднявеччы быў сербскай сталіцай. Насельніцтва, паводле перапісу насельніцтва 2002 года — 75 256 жыхароў, (паводле перапісу 1991 года — 58808). У абшчыне Крушавац пражывае каля 130 000 чалавек.

Абшчына Крушавац уключае 101 населены пункт. Горад Крушавац — эканамічны, адміністрацыйны, прамысловы, культурны, адукацыйны, інфармацыйны і спартыўны цэнтр Расінскай акругі і аднайменнай абшчыны. Абшчына Крушавац займае плошчу 854 кв.км.

Горад знаходзіцца ў Крушавацкай катлавіне, якая займае даліну Заходняй Маравы і распасціраецца паміж Леўчай і Цемнічай на поўначы, Жупе, Копаанікам і Ястрабацам на поўдні, Кралеўскай катлавіной і Ібарскай далінай на захадзе.

Крушавац як сваю сталіцу заснаваў князь Лазар у 1371 годзе. Упершыню горад згадваецца ў 1387 годзе. Паводле падання, Крушавац атрымаў імя ад каменя крушца, абломкаў рачнога каменя, з якога і створана большая частка горада.

Пасля Косаўскай бітвы, Крушавац застаецца сталіцай Сербіі. У гэты час кіруе Міліца, а пасля яе сын Лазара — дэспат Стэфан, які пазней перанёс сталіцу ў Бялград. Туркі шмат разоў нападаюць на Крушавац, але заваёўваюць яго толькі ў 1427 годзе, пасля смерці дэспата Стэфана. З 1444 года, Крушавац у руках Георгія Бранкавіча, але туркі канчаткова захопліваюць яго ў 1454 годзе. У гэты час горад насіў турэцкую назву Аладжа Хісар. Падчас Аўстра-турэцкай вайны 1689 горад быў вызвалены ад туркаў.

У 1791 годзе, паводле Свіштоўскаму міру, горад быў вернуты туркам. Канчаткова вызвалены ад туркаў Крушавац быў толькі ў 1833 годзе. Пасля вызвалення горад пачаў хутка развівацца і стаў адным з буйных рэгіянальных цэнтраў тагачаснай Сербіі.

Падчас Другой сусветнай вайны, нямецкімі акупацыйнымі сіламі на гары Багдала былі расстраляныя 1642 партызаны з Крушаваца і наваколляў. Пасля вайны гэта месца пераўтворана ў памятны парк пад назвай «Слободиште» («Вызваленне»).

Крушавац — прамысловы цэнтр з развітай металаапрацоўчай («14 октобар») і хімічнай індустрыяй («Жупа», «Мерима», «Тrayal»). Тут размешчана фабрыка алкагольных і безалкагольных напояў «Рубин», а таксама каля 1200 прыватных прадпрыемстваў.

У Крушавацы жыве 46395 паўналетніх жыхароў, сярэдні ўзрост насельніцтва — 39,2 года (38,2 у мужчын і 40,1 у жанчын). У горадзе 19342 сем'і, сярэдняя колькасць людзей у сям'і — 2,95. Большую частку насельніцтва складаюць сербы.

• Пістоя, Італія (1966)
• Трогір, Харватыя (1972)
• Траўнік, Боснія і Герцагавіна (1972)
• Корфу, Грэцыя (1985)
• Сентэндрэ, Венгрыя (1990)
• Кір’ят-Гат, Ізраіль (1990)
• Рымніку-Вылча, Румынія (2003)

Крушавац ажыццяўляе супрацоўніцтва з гарадамі:

• Валгаград, Расія (1999)
• Стара-Загора, Балгарыя (2000)
• Разань, Расія (2000)
• Жалец, Славенія (2006)
• Біеліна, Боснія і Герцагавіна (2006)

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Крушавац
• Афіцыйны сайт горада Архівавана 9 ліпеня 2008.
• Інтэрнэт-партал Крушавац
• Гугл карта са спадарожніка (-{Maplandia}-)
• План горада (-{Mapquest}-)

Гарады Сербіі
Цэнтральная Сербія	Абрэнавац Аляксандравац Аляксінац Аляксіначкі-Руднік Аранджэлавац Арыле Астружніца Бабушніца Багавіна Баіна-Башта Балявац Баня-Кавіляча Басілеград Белановіца Бела-Паланка Бела-Поле Белі-Паток Блаце Бор Борча Брза-Паланка Брус Буянавац Бялград Валева Вране Вранска-Баня Врнячка-Баня Вуч'е Вяліка-Градзіштэ Вяліка-Плана Вялікі-Црлені Горні-Міланавац Грдзеліца Гроцка Гуча Дзеспатавац Дзіўчыбарэ Дзімітраўград Дабанаўцы Дані-Міланавац Заячар Златыбор Іваніца Касталац Касьерыч Кладава Княжавац Крагуевац Кралева Крупань Крушэвац Куршумлія Куршумлія-Баня Кучава Лазаравац Лазніца Лайкавац Лапава Лескавац Ліг Лучані Лябане Майданпек Малі-Зворнік Матарушка-Баня Міяніца Младзенавац Мядзведжа Ніш Нішка-Баня Нова-Вараш Нові-Пазар Нягоцін Оўча Пажаравац Пажэга Парачын Петравац-на-Млаві Печані Піносава Пірот Пракупле Прыбой Прыяполле Рача Рашка Рыбніца Рэсавіца Рудоўцы Руцка Сакабаня Сапот Свілайнац Сврліг Сіярынска-Баня Сьеніца Смедарава Смедараўска-Паланка Сурдуліца Сурчын Сявойна Топала Трсценік Туцін Уб Ужыцы Уладзічын-Хан Уласацінцэ Умка Чачак Чычавац Чупрыя Шабац Ягадзіна Яшанічка-Баня
Ваяводзіна	Ада Аджацы Алібунар Апацін Апова Банацкі-Карлавац Бач Бачка-Паланка Бачка-Топала Бачкі-Петравац Бачкі-Ярак Бела-Црква Бяочын Бечай Врбас Вршац Жабаль Жыціштэ Зрэнянін Інджыя Ірыг Кавачыца Каніжа Качарэва Кікінда Ковін Кула Мачванска-Мітравіца Мол Нові-Бячэй Нові-Княжавац Нові-Сад Паліч Петраварадзін Панчава Рума Сента Сомбар Србобран Срэмска-Камяніца Срэмска-Мітравіца Срэмскі-Карлаўцы Стара-Пазова Старчава Субаціца Цемярын Ціцел Футог Црвенка Чока Шыд Яша-Томіч
Косава і Мятохія1	Абіліч Араховац Баня Віціна Вучытрн Глагавац Гнілане Грачаніца Дзечані Джаковіца Джэнерал-Янковіч Драгаш Звечан Зубін-Паток Істок Качанік Кліна Клокат-Врбовац Косава-Поле Косаўска-Камяніца Косаўска-Мітравіца Лепасавіч Ляшак Ліплян Малішава Мамуша Нова-Брдо Падуева Парцеш Печ Прызран Прышціна Ранілуг Сербіца Сува-Рака Урашавац Штрпцэ Шцімле Юнік
1Фактычна кантралюецца часткова прызнанай Рэспублікай Косава