Дэкаланізацыя — працэс надання незалежнасці і поўнага суверэнітэту дамініёнам, падмандатным тэрыторыям, калоніям.

Палітыку злому каланіяльных імперый абвясціла Атлантычная хартыя 1941, калі ў абмен на падтрымку ў Другой сусветнай вайне ЗША запатрабавалі адкрытага доступу на рынкі каланіяльных краін.

Вырашальны пералом каланіяльнай сістэмы (дэкаланізацыя) адбыўся ў 1947 (незалежнасць Індыі) і 1960 - незалежнасць шэрагу афрыканскіх уладанняў. Краіны, якія вызваліліся ад каланіяльнай залежнасці, атрымалі назву краін Трэцяга свету. І ў посткаланіяльны перыяд развітыя заходнія краіны захоўваюць сваё эканамічнае панаванне над многімі краінамі трэцяга свету, у першую чаргу, у выглядзе неэквівалентнасці гандлёвага абмену (неакаланіялізм). Краіны трэцяга свету выступаюць у ролі крыніц таннай сыравіны і рэзервуараў таннай працоўнай сілы, дае магчымасць заходнім карпарацыям мінімізаваць тут свае выдаткі.