Частка серыі артыкулаў на тэму
Скандынавія
Краіны Данія Ісландыя Нарвегія Фінляндыя Швецыя
Гісторыя Гісторыя паводле краіны Грэнландыя Данія Ісландыя Нарвегія Фінляндыя Швецыя Храналагічная гісторыя Дагістарычны перыяд Эпоха вікінгаў Кальмарская унія Данія-Нарвегія Шведска-нарвежская унія Паўночны савет
Геаграфія Геаграфія паводле краіны Данія Ісландыя Нарвегія Фінляндыя Швецыя Скандынаўскія горы Скандынаўскі паўвостраў Балтыйскае мора Паўночнае мора
Эканоміка Эканоміка паводле краіны Данія Ісландыя Нарвегія Фінляндыя Швецыя
Іншае Скандынаўскія мовы Скандынавізм Краіны Паўночнай Еўропы Скандынаўскі манетны саюз Scandinavian Airlines

Некаторыя гісторыкі мяркуюць, што ўпершыню Ісландыя была адкрыта экспедыцыяй Піфея ў IV ст. н.э. і апісана пад назвай Туле. Археолагамі былі выяўлены рымскія манеты III ст. н.э., аднак невядома, былі яны завезеныя антычнымі маракамі або пазнейшымі сярэднявечнымі пасяленцамі. Згодна з пісьмовымі крыніцамі, у Ранняе Сярэднявечча, Ісландыю маглі наведваць кельцкія манахі.

У IX ст. востраў выпадкова адкрылі вікінгі з Фарэрскіх астравоў. У скандынаўскім фальклоры ён быў вядомы як «Снежная зямля» ці «Ледзяная зямля». У 874 г. было заснавана першае сталае паселішча нарвежскіх вікінгаў у Рэйк’явіку.

Хуткай каланізацыі Ісландыі садзейнічала палітыка першага нарвежскага караля Гаральда Рудавалосага (каля 850—933 гг.), якая прывяла да масавага сыходжання нарвежцаў. Сярод пасяленцаў з самага пачатку былі таксама рабы кельцкага паходжання (у асноўным жанчыны і падлеткі). Ісландцы адкрылі і даследавалі Грэнландыю, Лабрадор і некаторыя іншыя паўночныя астравы, прымалі ўдзел у ваенных экспедыцыях скандынаўскіх вікінгаў. Дзякуючы адносна мяккаму клімату той пары, каланісты займаліся пераважна земляробствам. Паміж імі часта ўспыхвалі зямельныя спрэчкі і канфлікты. Для іх прадухілення ў 930 г. быў створаны агульны сход, званы Альтынгам, які ладзіўся штогод. Прымаць у ім удзел маглі ўсе дарослыя свабодныя мужчыны, але галоўную законатворчую функцыю мелі «святыя мужы» (Goðorðsmenn), якія прадстаўлялі буйныя роды ці пасяленцаў пэўнай мясцовасці. У 999 ці 1000 г. ісландцы прынялі хрысціянства. У 1056 г. быў прызначаны першы каталіцкі біскуп Ісландыі.

У перш. пал. XIII ст. уладу на востраве фактычна захапіў род Стурлунгаў (1200—1262 гг.). Аднак афіцыйна дамагчыся каралеўскай кароны яго прадстаўнікі не здолелі. У 1220 г. Сноры Стурлунг упершыню прызнаў сябе васалам нарвежскага караля Хокана IV. У 1262 г. была падпісана унія (т. зв. «Стары запавет») паміж нарвежскім каралём і прадстаўнікамі буйных ісландскіх родаў, якая прадугледжвала выплату ісландцамі падаткаў, роўнасць паміж падданымі Нарвегіі і Ісландыі, усталяванне адзінага заканадаўства і вольнага гандлю паміж дзвюма краінамі.

З 1380 г. Ісландыя фактычна кіравалася каралямі Даніі, якія мала клапаціліся пра насельніцтва вострава ў сувязі са скарачэннем падаткаў, што ў сваю чаргу было выклікана пахаладаннямі клімату ў XIII—XIV, а потым у XVI—XVII і XIX стст. Пахаладанні прывялі да выпадкаў масавага голаду, згалення і памяншэння колькасці насельніцтва. Земляробства было закінута. Асноўную эканамічную ролю пачалі адыгрываць лоў і экспарт рыбы (галоўным чынам траскі), а таксама жывёлагадоўля.

У XVI ст. правядзенне дацкімі манархамі Рэфармацыі выклікала супраціўленне каталікоў на чале з біскупам Ёнам Арасанам, а затым працяглы крывавы канфлікт паміж каталікамі і пратэстантамі-манархістамі (1541—1550 гг.), які скончыўся перамогай апошніх.

У 1627 г. на ўсходняе і паўднёвае ўзбярэжжа вострава ўрываліся берберскія піраты (Tyrkjaránið). Хаця каля 400—800 ісландцаў апынуліся ў палоне, дацкія ўлады не прадпрымалі рашучых захадаў для абароны Ісландыі.

У 1783 г. у выніку вывяржэння вулкану Лакі загінула каля чвэрці насельніцтва вострава. У 1800 г. было забаронена скліканне Альтынгу. У 1814 г. Нарвегія атрымала незалежнасць ад Даніі, але Ісландыя заставалася падначаленай дацкім каралям. Забарона на гандаль ісландцаў з краінамі, не падпарадкаванымі каралю Даніі (дзейнічала ў 1602—1854 гг.), а таксама новае пахаладанне выклікала спачатку эміграцыю актыўнага насельніцтва (у асноўным, у Канаду), а потым масавую падтрымку руху за незалежнасць.

У 1843 г. ісландцы дамагліся ўзнаўлення працы Альтынгу як дарадчага органу. У 1874 г. Ісландыя атрымала права на самакіраванне (пашырана ў 1903 г.). Згодна акту аб уніі ад 1 снежня 1918 г., Ісландыя прызнавалася незалежнай краінай, хаця фармальным кіраўніком краіны заставаўся кароль Даніі.

У 1940 г. акт аб уніі павінен быў быць узноўлены, аднак Данія апынулася пад нямецкай акупацыяй. Нягледзячы на афіцыйны нейтралітэт, Ісландыя была занята брытанскімі войскамі (у 1941 г. — амерыканскімі) і выкарыстоўвалася пад час II Сусветнай вайны для вядзення ваенных дзеянняў супраць Германіі. 17 чэрвеня 1944 Ісландыя была абвешчана рэспублікай. У 1946 г. яна была прынята ў НАТА.

Гісторыя незалежнай Ісландыі не абцяжарана вялікімі палітычнымі падзеямі, таму цікавасць могуць выклікаць хіба эканамічныя з’явы. У другой палове ХХ краіна паспяхова развівалася пад патранажам заходнееўрапейскіх і паўночнаамерыканскіх саюзнікаў, ператварыўшыя ў адну з самых багатых краін свету. У 1958—1976 Ісландыя вяла «трасковыя войны» з Велікабрытаніяй. Крах банкаўскай сістэмы ў кастрычніку 2008 г. прывёў да моцнага эканамічнага і палітычнага крызісу. На выбарах 2009 г. перамагла кааліцыя Сацыял-Дэмакратычнага аб’яднання і Лева-Зялёнага руху. Прэм’ер-міністрам і кіраўніком дзяржавы стала Ёхана Сігурдардоцір — першая ў свеце з дзейнічаючых глаў дзяржаў, адкрыта абвясціўшая сябе лесбіянкай.

Прэзідэнт Оўлавюр Рагнар Грымсан не змяняўся ў 1996—2016 гг. У 2000 і 2008 ён заставаўся на пасадзе па прычыне адсутнасці іншых жадаючых выставіць кандыдатуру на выбары^[1]. У 2016 адбыліся доўгачаканыя выбары з цэлымі двума кандыдатамі. Гісторык Гвюдні Ёўханесан перамог бізнэсвумэн Халл Томасдоцір. У снежні 2016 года новы прэзідэнт меў беспрэцэдэнтна высокі рэйтынг (97 %).

Краіны Еўропы: Гісторыя
Азербайджан¹ Албанія Андора Аўстрыя Балгарыя Беларусь Бельгія Боснія і Герцагавіна Ватыкан Венгрыя Вялікабрытанія Германія Грузія Грэцыя Данія Ірландыя Ісландыя Іспанія Італія Казахстан² Кіпр¹ Латвія Літва Ліхтэнштэйн Люксембург Малдова Мальта Манака Нарвегія Нідэрланды Партугалія Паўночная Македонія Польшча Расія² Румынія Сан-Марына Сербія Славакія Славенія Турцыя² Украіна Фінляндыя Францыя Харватыя Чарнагорыя Чэхія Швейцарыя Швецыя Эстонія
Залежныя тэрыторыі
Азорскія астравы Аландскія астравы Гернсі Гібралтар Джэрсі Востраў Мэн Фарэрскія астравы Шпіцберген Ян-Маен
Непрызнаныя і часткова прызнаныя дзяржавы
Абхазія¹ Косава Паўднёвая Асеція¹ Прыднястроўе
¹ Часткова або цалкам у Азіі, у залежнасці ад праведзенай мяжы (en) ² У асноўным у Азіі