Горад Гожаў Велькапольскі польск.: Gorzów Wielkopolski Герб Сцяг Краіна  Польшча Ваяводства Любушскае Павет Горад на правах павета Каардынаты 52°44′00″ пн. ш. 15°15′00″ у. д.HGЯO Кіраўнік Яцак Вуйціцкі[d] Заснаваны 1257 Ранейшыя назвы Landsberg an der Warthe Горад з 1257 Плошча 85,72 км² Вышыня цэнтра 19-82 м Насельніцтва 124 344 чалавек[1] (2014) Шчыльнасць 1451 чал./км² Часавы пояс UTC+1, летам UTC+2 Тэлефонны код +48 095 Паштовыя індэксы 66-400 по 66-414 Аўтамабільны код FG TERC 0861011 Афіцыйны сайт gorzow.pl (польск.) Гожаў Велькапольскі на карце Польшчы ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гожаў Велькапольскі (польск.: Gorzów Wielkopolski, ням.: Landsberg an der Warthe) — горад на правах павета ў заходняй Польшчы, адзін з двух цэнтраў (сядзіба ваяводы) Любушскага ваяводства. Горад знаходзіцца на рацэ Варце. Колькасць жыхароў у Гожаве Велікапольскім налічвае каля 124,3 тыс. чалавек^[2], што ставіць яго на 31 месца па колькасці насельніцтва ў Польшчы. Адлегласць па прамой паміж гарадамі Гожаў Велькапольскі — Мінск 817 км, да Варшавы — 397 км^[3].

Горад знаходзіцца на ўскраіне Гожаўскай катлавіны, якая знаходзіцца ў Гожаўскай раўніне над Вартай, у вусці ракі Клёдаўкі, на вышыні ад 19 да 82 м над узроўнем мора. Гожаў Велькапольскі знаходзіцца за 53 км ад мяжы з Германіяй і за 135 км ад Берліна, за 112 км у Зялёнай Гуры. Горад знаходзіцца на тэрыторыі гістарычнага раёна «Любушская зямля». Пасля заваявання любушанаў палянамі, гэта тэрыторыя была далучана да Вялікай Польшчы. Потым, у 1252 годзе тэрыторыя была далучана да Брандэнбургскага маркграфства. Да 1945 года горад знаходзіўся ў складзе нямецкіх земляў, пасля Другой сусветнай вайны Гожаў Велькапольскі перайшоў пад уладу Польшчы.

У Х стагоддзі тэрыторыя вакол вусця ракі Варты знаходзілася ў межах дзяржавы палянаў, а потым Польскага каралеўства. Феадальны падзел Польскага каралеўства прывёў да перахода гэтай тэрыторыі пад уладу заходніх суседзяў. У 1249 годзе любуцкая зямля трапіла пад уладу Брандэнбурга згодна з дамовай паміж Баляславам Рагаткам і архібіскупам Брандэнбурга. 2 ліпеня 1257 года рыцар Альбрэхт дэ Люгэ атрымаў дазвол ад маркграфа Іагана I на заснаванне на мяжы марграфства горада Landisberch Nova. Горад пачаў хутка развівацца і стаў культурным і гандлёвым цэнтрам ва ўсходняй Германіі. Праз некаторы час назва змянілася на Ландсберг. У 1537 годзе горад перажыў гусіцкую аблогу, у XVII стагоддзі некаторы час знаходзіўся ў шведскай акупацыі, потым некаторы тут знаходзіліся расійскія войскі, была выплачана кантрыбуцыя напалеонаўскім войскам. У 1892 годзе Ландсберг быў невялікім горадам, цэнтрам акругі.

У час Другой сусветнай вайны горад быў зруйнаваны падчас яго ўзяцця войскамі СССР, якія занялі яго 30 студзеня 1945 года. Пасля сканчэння вайны горад быў перададзены Польшчы ў складзе якой была зменена яго назва на Гожаў-над-Вартай, а праз некаторы час была дадана прыстаўка Велькапольскі. Нямецкія грамадзяне былі выселены ў Германію, а на іх месца перасялялі жыхароў крэсаў.

Пасля вайны адбылася хуткае развіццё горада. З 1945 да 1950 года Гожаў Велькапольскі быў галоўным цэнтрам адміністрацыі заходніх паветаў Пазнаньскага ваяводства. Пасля гэтага горад пачынае паступова страчваць адміністрацыйнае значэнне ў краіне. З 1950 года горад быў далучаны да новаўтворанага Зеленагурскага ваяводства. У 1960-х гадах колькасць насельніцтва налічвае каля 50 тыс. чалавек, што пераўзышло перадваенны ўзровень. У канцы 1960-х гадоў у Гожаве хутка пачынае развівацца прамысловасць. У 1970-х з’яўляюцца першыя вышэйшыя навучальныя ўстановы. У 1975 годзе Гожаў становіцца сталіцай новаўтворанага Гожаўскага ваяводства, а ў 1979 годзе колькасць насельніцтва дасягае 100 тыс. чалавек. У 1980-х гадах Гожаў Велькапольскі становіцца адным з цэнтраў актыўнасці «Салідарнасці».

З 1990-х гадоў пачынаецца актыўнае развіццё прыватнага сектару эканомікі горада. З 1999 года Гожаў Велькапольскі стаў цэнтрам Любушскага ваяводства.

• Крыста Вольф (1929—2011) — нямецкая пісьменніца.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Гожаў Велькапольскі

Любушскае ваяводства
Гарады на правах павета	Гожаў Велькапольскі (сядзіба ваяводы) Зялёна Гура (сядзіба сойміка)
Паветы	Гажоўскі Жаганьскі Жарскі Зеленагурскі Красненскі Мендзыжэцкі Навасольскі Свебадзінскі Слубіцкі Стшэлецка-Дрэздэнэцкі Сулянцінскі Усхоўскі
Цэнтры паветаў	Жагань Жары Кросна Аджаньске Мендзырэч Нова Суль Свябодзін Слубіцы Стшэльцы Краеньске Суленцін Усхова
Іншыя гарады	Бабімаст Бытам Аджаньскі Вітніца Газдніца Губін Дабегнеў Дрэздэнка Жэпін Збаншынак Ілова Кажухаў Каргова Костшын над Одран Лэнкніца Любнявіцы Любска Маламіцы Навогруд Бабжаньскі Новэ Мястэчка Осьна Любуске Отынь Сквяжына Слава Сулехаў Тожым Тжцель Цыбінка Чэрвеньск Шліхтынгова Шпратава Ясень