Беспарадкі ў Косаве
Частка Пратэсты супраць незалежнасці Косава (2008)
Карта Косава з пазначэннем паўночных раёнах, дзе пераважае сербскае насельніцтва. Дадзеныя вобласці сталі цэнтрамі хваляванняў 2008 года.
Дата 17 лютага — 19 сакавіка 2008 Месца Часткова прызнаная дзяржава Рэспубліка Косава / Непадкантрольны сербскім уладам Аўтаномны край Косава і Мятохія Прычыны абвяшчэнне незалежнасці Косава Мэты уз’яднанне Косава з Сербіяй Характарыстыка • мітынгі[1], байкоты, звальненні, забастоўкі[2][3][4][5][6], непадпарадкаванне[7] • вулічны гвалт[8][8][9][10] Вынік • навядзенне парадку ў Паўночным Косаве[11] • асобныя здарэнні працягваліся[12][13]
Бакі канфлікту
Рэспубліка Косава: • Паліцыя Косава[11] Этнічныя групы: • Косаўскія албанцы[12][13] Замежныя сілы: • МААНК[8] •  НАТА[8] дыпламатычная падтрымка:  ЗША[14][15]  Еўрапейскі Саюз[16][17]	Арганізацыі: • Асамблея косаўскіх сербаў[10] • Сербская Праваслаўная Царква[18] Этнічныя групы: • Косаўскія сербы • Косаўскія цыганы[13] Прафесійныя групы: • Сілавікі сербскага паходжання[5][6][7][12] • Работнікі чыгункі сербскага паходжання[2][3][4] дыпламатычная падтрымка: Сербія[8][19][20]  Расія[21]  Рэспубліка Сербская[22]
Страты
1 забіты, 14 параненых[8][9] 27 параненых[8][9] 20 параненых[8][9] некалькі аўтамабіляў пашкоджаны[8][9][10] 1 грузавік пашкоджаны[8][9]	70 параненых[8][9], некаторая колькасць арыштаваных[20]

Беспарадкі ў Косаве ў 2008 годзе — масавыя беспарадкі, якія рушылі за абвяшчэннем незалежнасці Рэспублікі Косава 17 лютага 2008 года. Хваляванні ініцыявалі косаўскія сербы, што выступалі супраць аддзялення ад Сербіі. Апазіцыйныя сілы спрабавалі захапіць важныя аб’екты інфраструктуры і памежныя заставы. Беспарадкі закранулі ў асноўным Паўночнае Косава, дзе пераважалі сербы.

Напружанасць на поўначы ўзмацнілася, калі 14 сакавіка сербы захапілі будынак суда ААН у Мітравіцы, пасля чаго ў сітуацыю ўмяшаліся сілы НАТА^[8].

Доўгатэрміновая напружанасць паміж албанскім і сербскім насельніцтвам Косава паўплывалі на падзел правінцыі па нацыянальнай прыкмеце ў выніку міжэтнічнага гвалту, кульмінацыяй якога стала Косаўская вайна 1998—1999 гадоў у межах больш шырокіх рэгіянальных Югаслаўскіх войнаў. Баявыя дзеянні скончыліся ваенным умяшаннем НАТА. Замежныя інтэрвенты прымусілі ўлады Югаславіі (у 2006-м яна канчаткова распалася на Сербію і Чарнагорыю) вывесці свае войскі з рэгіёна. Край стаў кіравацца пад міжнародным пратэктаратам. Мясцовыя албанцы змаглі дамагчыся стварэння ўласнай дзяржавы на гэтай тэрыторыі, што ішло ў разрэз з інтарэсамі сербаў, якія не хацелі аддзялення. Абвяшчэнне незалежнасці Косава адбылося 17 лютага 2008 года.

У адказ на абвяшчэнне незалежнасці Косава, мясцовыя сербы, якія выступалі супраць суверэнітэту рэгіёна, з мэтай барацьбы з косаўскім сепаратызмам і абаронай сербскай абшчыны, стварылі Асамблею косаўскіх сербаў^[10]. Сербская Праваслаўная Царква ў Косаве заявіла, што не будзе ўступаць у нейкія кантакты з урадам РК і любой дзяржавай, якая прызнае яе незалежнасць^[18].

Пазней прадстаўнік Белграда паведаміў, што Сербія мае намер стварыць «асаблівыя паліцэйскія атрады» ў Косаве, з мэтай утрымаць суверэнітэт над вобласцю^[10]. Пасля гэтага ў Паўночным Косаве частка супрацоўнікаў сіл бяспекі спыніла падпарадкоўвацца ўраду ў Прышціне, выконваючы ўказанні толькі сербскага ўладаў^[7].

Неўзабаве ў краі больш за 200 супрацоўнікаў паліцыі звольніліся з праваахоўных органаў, адмовіўшыся падпарадковацца ўраду ў Прышціне^[5][6].

3 сакавіка байкоты, звальненні і забастоўкі пачаліся ў асяроддзі работнікаў чагунак Косава^[2][3][4].

На наступны дзень пасля абвяшчэння незалежнасці Косава, дзве выбухныя бомбы ў горадзе Мітравіца пашкодзілі некалькі аўтамабіляў ААН. На шчасце, ніхто не пацярпеў^[10]. 3 сакавіка па офісе арганізацыі ў паўночнай частцы горада быў адкрыты агонь са снайперскай вінтоўкі, пацярпелых не аказалася^[23].

14 сакавіка, пасля правядзення шэрагу мітынгаў, сотні пратэстоўцаў уварваліся ў будынак суда ААН^[1]. Перамовы афіцыйных асоб арганізацыі з сербамі аб спыненні пратэстаў і беспарадкаў не ўвянчаліся поспехам, і раніцай 17 сакавіка паліцыя ААН, пры падтрымцы НАТА, штурмавала будынак^[21]. Частка пратэстоўцаў была затрымана^[20]. Затым рушыў услед шэраг сутыкненняў, якія доўжыліся да поўдня. Адзін паліцыянт ААН з Украіны быў забіты, 70 сербаў і 61 міратворац ААН і вайскоўцаў НАТА былі паранены, адзін аўтамабіль ААН і адзін грузавік НАТА пашкоджаны. Сярод параненых міжнародных сіл было 27 польскіх і 14 украінскіх паліцэйскіх, а таксама 20 французскіх вайскоўцаў. Паліцыя ААН выйшла з паўночнай часткі Мітравіцы, пакінуўшы гэты раён пад кантролем сіл НАТА^[8][9].

19 сакавіка паліцыя ААН вярнулася ў паўночную частку Мітравіцы разам з паліцыяй Косава, у той час як вайскоўцы з НАТА ўсё яшчэ кантралявалі бяспеку ў будынку суда і ў цэлым на поўначы Косава. У наступныя дні горад перайшоў пад поўны кантроль Прышціны^[11].

28 сакавіка паліцэйскі кантрольна-прапускны пункт у паўночнай частцы Косава, на якім працавалі сербскія афіцэры, падвергнуўся абстрэлу з аўтаматычнай зброі. Напад учынены жыхарамі албанскай вёскі Кашутава, на поўнач ад Мітравіцы^[12].

26 чэрвеня ў вёсцы Баравойце, недалёка ад горада Камяніца, прадстаўнікі мясцовай абшчыны сербаў і цыган забарыкадавалі дарогу ў знак пратэсту супраць будаўніцтва мячэці, санкцыянаванай мясцовым урадам. Каля 100 албанцаў з другога боку барыкады пачалі закідваць пратэстоўцаў камянямі^[13].

•  Рэспубліка Косава: Пітэр Фейт, міжнародны грамадзянскі прадстаўнік у Косаве і пасланец ЕС у Косаве, абвінаваціў Сербію ў спробе «сапсаваць адносіны» паміж косаўскімі албанцамі і косаўскімі сербамі. Фейт дадаў, што міжнародная кіруючая група, створаная для кантролю за рэалізацыяй незалежнасці Косава, «не пацерпіць падзелу», таму што «раздзел гэтай краіны не прадугледжаны і не будзе прыняты намі». Прэм’ер-міністр Косава Хашым Тачы заявіў на сумеснай прэс-канферэнцыі з Фейтам, што «функцыянаванне паралельных інстытутаў недапушчальна»^[17].
•  ЗША: памочнік дзяржсакратара Даніэль Фрыд заявіў, што рэакцыя Косава на «правакацыі на поўначы» пацвярджае рашэнне ЗША прызнаць Дэкларацыю незалежнасці Косава^[15]. Дзяржсакратар Кандаліза Райс заклікала сербскіх лідараў аказаць ціск на сербскую абшчыну ў Косаве, каб пазбегнуць «правакацыйных дзеянняў» пасля сутыкненняў у Мітравіцы 17 сакавіка^[14].
•  Еўрапейскі Саюз: чыноўнікі ЕС заклікалі МААНК забяспечыць бяспеку межаў Косава. Хутка туды прыбыла місія Саюза на чале з міністрам замежных спраў Нідэрландаў Максімам Ферхагенам, які заявіў, што яны хочуць пазбегнуць «мяккага падзелу» дзяржавы^[16].
•  Сербія: прэзідэнт Барыс Тадзіч абвінаваціў міжнародныя сілы ў Косаве ў выкарыстанні «празмернай сілы» і папярэдзіў пра «эскалацыю беспарадкаў на ўсёй тэрыторыі правінцыі» пасля сутыкненняў у Мітравіцы з-за захопу судоў ААН^[8]. Прэм’ер-міністр Сербіі Ваіслаў Каштуніца заявіў, што ягоны ўрад праводзіць кансультацыі з Расіяй аб сумесных кроках па спыненні «ўсіх формаў гвалту супраць косаўскіх сербаў», і абвінаваціў НАТА ў «правядзенні сілавой палітыкі супраць Сербіі». Паведамлялася, што крокі могуць уключаць размяшчэнне расійскіх войскаў на поўначы рэгіёну^[19]. Міністар па справах Косава Слабадан Самарджыч сказаў пратэстоўцам: «Мы будзем абараняць вас так жа, як мы абараняем сербаў у Сербіі»^[20].
•  Расія заклікала аднавіць перамовы аб статусе Косава, заявіўшы, што беспарадкі былі вынікам аднабаковага абвяшчэння незалежнасці гэтай тэрыторыі^[21].
•  ААН: Генсек Пан Гі Мун асудзіў напады на сілы ААН і НАТА пасля сутыкненняў 17 сакавіка і заклікаў «усе абшчыны праяўляць спакой і стрыманасць»^[16].
•  Балгарыя: Міністэрства замежных спраў Балгарыі выступіла з заявай, у якім выказала занепакоенасць беспарадкамі і заклікала сербаў у Косаве пазбягаць гвалту^[24].
•  Аўстрыя: Міністр замежных спраў Урсула Пласнік заклікала ўлады Сербіі і косаўскіх сербаў садзейнічаць бяспекі ў рэгіёне, дадаўшы: «Урад Сербіі неаднаразова абяцаў ўстрымлівацца ад гвалту як палітычнага інструмента»^[25].
•  Боснія і Герцагавіна: Міларад Додзік, прэм’ер-міністр Рэспублікі Сербскай, заявіў, што прымяненне сілы супраць сербскіх дэманстрантаў у паўночнай частцы Косава было «недарэчным, якой бы ні была прычына для гэтага»^[22].

• Сербска-косаўскі крызіс (2022)