Царства
Іўдзейскае царства Іўдзея
іўр.: מַלְכוּת יְהוּדָה іўр.: יְהוּדָה
Царства Іўдзея
<   > 928 да н.э. — 586 да н.э.
Сталіца	Іерусалім
Мова(ы)	Іўрыт
Афіцыйная мова	старажытнаяўрэйская мова
Рэлігія	Іўдаізм
Форма кіравання	Манархія
Цары іўдзейскія
•	Раваам
•	Авія
•	Аса
•	Іасафат
•	Іярам
•	Ахозія
•	Гафолія
•	Іаяс
•	Амасія
•	Озія
•	Іяфам
•	Ахаз
•	Езекія
•	Манасія
• (({год_кіраўніка16))}	Аса
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іўдзейскае царства (іўр.: מַלְכוּת יְהוּדָה) — раннерабаўладальніцкая дзяржава ў Паўднёвай Палесціне. Існавала самастойна ў 935—586 да н.э. і 167 да н.э.—6, канчаткова скончыла існаванне пасля Іўдзейскай вайны (66—73). Сталіца: Іерусалім.

(Гл. таксама: Ізраільскае царства, садукеі)

Дзяржава ўзнікла пасля смерці цара Саламона ў выніку распаду Ізраільска-Іўдзейскай дзяржавы, выкліканага ўварваннем егіпцян і працяглай вайною з імі (923—911 да н.э.). Сваю самастойнасць Іўдзейскае царства захоўвала да захопу яе сталіцы Іерусаліма вавілонскім царом Навухаданосарам II (586 да н.э.)^[1]. Асноўныя заняткі насельніцтва: земляробства, жывёлагадоўля, рамяство, гандаль. З цягам часу ўзрасло ліхвярства, узмацнела буйное землеўладанне. Культ Яхве быў цэнтралізаваны з 7 ст. да н.э.^[2] (Гл. таксама: біблейскія прарокі).

Першым царом, вакол якога групаваліся яўрэйскія плямёны быў сын Саламона Раваам (928—911 да н.э.). Дзяржава вяла войны з Ізраільскім царствам, Егіптам, філістымлянамі, Дамаскам, Асірыяй. Значнай вяхой у гісторыі царства было валадарства Іасіі, калі яно вызвалілася ад асірыйскай няволі і нават далучыла да сябе значную частку былога Ізраільскага царства. Тады было аблегчана становішча рабоў-даўжнікоў і праведзена цэнтралізацыя культу Яхве ў Іерусаліме. Нягледзячы на сваю слабасць, Іўдзея праявіла сваю жывучасць і праіснавала даўжэй, чым Ізраільскае царства.^[1]

Пасля заваявання вавілонскім цар Навухаданосарам, значная частка іудзеяў выведзена ў Вавілонію (вавілонскі палон). Персідскі цар Кір II вярнуў палонных у Палесціну (538 да н.э.), дазволіў аднавіць Іерусалім; улада перададзена ў рукі калегіі жрацоў пад наглядам персідскага сатрапа. Толькі праз 70 гадоў пасля вавілонскага палону Іўдзея аднавіла сваю дзяржаўнасць^[1]. У 332 да н.э. Іўдзейскае царства падначалена Аляксандрам Македонскім, у 3—2 ст. да н.э. пад уладай дынастый Пталамеяў і Селеўкідаў. У выніку паўстання царства стала незалежным пад уладай дынастыі Хасманеяў (167 да н.э.). У залежнасці ад Рыму (63 да н.э.), рымская правінцыя (6), канчаткова падначалена Рымам у выніку Іўдзейскай вайны (66—73) пасля чаго канчаткова заняпала.^[2]

• Беларуская Савецкая Энцыклапедыя. У 12 т. Т. 5. Зуйкі — Кішы / Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1972. — 616 с.: іл., карты. — С. 181;
• Скарына Ф. Творы: Прадмовы, сказанні, пасляслоўі, акафісты, пасхалія / Уступ. арт., падрыхт. тэкстаў, камент., слоўнік А. Ф. Коршунава, паказальнікі А. Ф. Коршунава, В. А. Чамярыцкага. — Мн.: Навука і тэхніка, 1990. — С. 150. — 207 с.: іл. ISBN 5-343-00151-3.

Ізраіль у тэмах
Гісторыя	Зямля запаветная Старажытны Ізраіль і Іўдзея Ізраільскае царства Іўдзейскае царства Антычны перыяд Рымская правінцыя Візантыя Арабскі перыяд Крыжакі Мамлюкі Асманская імперыя Брытанскі мандат у Палесціне Дзяржава Ізраіль
Сімвалы	Герб Сцяг Гімн Зорка Давіда Менора
Палітыка	Дзяржаўны лад Прававая сістэма Прэзідэнт Парламент Урад Суд Унутраная палітыка Знешняя палітыка Ідэалогія
Узброеныя сілы і спецслужбы	Генеральны штаб Сухапутныя войскі Ваенна-паветраныя сілы Ваенна-марскі флот Знешняя разведка Агульная служба бяспекі Ваенная разведка Паліцыя
Геаграфія	Сталіца Адміністрацыйны падзел Гарады Палесцінская аўтаномія
Прырода	Клімат Флора Фаўна Нетры Нацыянальныя паркі Водныя рэсурсы
Насельніцтва	Ізраільцяне Мовы іўрыт арабская ідыш Рэлігія Навука Спорт Адукацыя Ахова здароўя Прафсаюзы
Эканоміка	Валюта Банкаўская сістэма Прамысловасць Сельская гаспадарка кібуц машаў Турызм Транспарт Гандаль
Сувязь і СМІ	Тэлефон Інтэрнэт .il Пошта маркі Тэлебачанне Радыё Прэса
Культура	Сусветная спадчына Музыка Літаратура Кінематограф Архітэктура Кухня Святы Музеі Помнікі
Араба-ізраільскі канфлікт	Раздзел Палесціны Вайна за Незалежнасць Суэцкі крызіс Шасцідзённая вайна АВП Вайна Суднага дня Кемп-Дэвідскія пагадненні Ліванская вайна Першая інтыфада Пагадненні ў Осла Інтыфада Аль-Аксы Другая ліванская вайна Размежаванне