Законы тэрмадынамікі
Нулявы закон тэрмадынамікі
Першы закон тэрмадынамікі
Другі закон тэрмадынамікі
Трэці закон тэрмадынамікі

Трэці пачатак тэрмадынамікі, трэці закон тэрмадынамікі, тэарэма Нэрнста — фізычны прынцып, які вызначае паводзіны энтрапіі сыстэмы пры набліжэньні тэмпэратуры да абсалютнага нуля. Зьяўляецца адным з пастулятаў тэрмадынамікі.

Фармулёўка: «прырашчэньне энтрапіі пры абсалютным нулі тэмпэратуры імкнецца да канцавога ліміту, які не залежыць ад таго, у якім раўнаважным стане знаходзіцца сыстэма».

${\displaystyle \lim \limits _{T\to \,0\,K}\left[S(T,x_{2})-S(T,x_{1})\right]=0}$

або

${\displaystyle \lim \limits _{T\to \,0\,K}\left({\frac {\partial S}{\partial x))\right)_{T}=0,}$

дзе ${\displaystyle x}$ — любы тэрмадынамічны парамэтар.

Першы і другі пачаткі тэрмадынамікі не дазваляюць вызначыць значэньне энтрапіі пры звышнізкіх значэньнях тэмпэратуры. На падставе абагульненьня экспэрымэнтальных дасьледваньняў уласьцівасьцяў розных рэчываў быў устаноўлены закон, які ліквідаваў гэты недахоп. Сфармуляваў яго ў 1906 року Вальтэр Нэрнст (1864—1941), гэты закон мае назву трэцяга пачатку тэрмадынамікі, ці тэарэмы Нэрнста. Тэарэму ў сучасны выгляд прывёў у 1911 Макс Плянк (1858—1947).

Тэарэма, базуючыся на квантамэханічных уяўленнях, можа быць выкарыстаная для вызначэньня дакладнай велічыні энтрапіі.

${\displaystyle S=k_{B}\ln \,\Omega \ }$

Дзе:

• ${\displaystyle S}$ — энтрапія сыстэмы [Дж/К],
  

• ${\displaystyle k_{B))$ — сталая Больцмана,
  

• ${\displaystyle \Omega \ }$ — колькасць мікрастанаў сыстэмы.
  

У клясычнай тэрмадынаміцы тэарэма Нэрнста мае абмежаваны ўжытак, бо, у асноўным, пры разьліках разглядаецца толькі адноснае зьмяненьне энтрапіі.

Недасягальнасьць абсалютнага нуля тэмпературы (-273,15 °C ⁰) можна растлумачыць:

1) У межах клясычнай тэрмадынамікі:

Пры абсалютным нулі тэмпэратуры энтрапія сыстэмы будзе роўная нулю:

${\displaystyle S=k_{B}\ln(1)\ =0}$

Між іншым, гэта азначае магчымасьць стварэньня вечнага рухавіку другога роду з каэфіцыентам карыснага дзеяньня ў 100 адсоткаў:

${\displaystyle \eta =1-{\frac {T_{2)){T_{1))}=1}$

што супярэчыць другому закону тэрмадынамікі.

2) Магчыма сфармуляваць прычыну недасягальнасьці абсалютнага нуля тэмпэратуры некалькі інакш:

Калі сыстэма ахалоджваецца мэтадам паўтарэньня цыклю адыябатчнага пашырэньня (памяньшаецца тэмпэратура) і ізатэрмічнага сьцісканьня (памяньшаецца энтрапія), то пры набліжэньні значэньня ${\displaystyle T}$ да нуля энтрапія прымае значэньне нуля і больш ня зьмяняецца.

Гэта значыць, што пры канцавой колькасьці паўтарэньня цыкляў можна толькі асымптатычна (чым бліжэй да бясконцасьці, тым дакладней) набліжацца да стану з ${\displaystyle T=0}$.

Часьцяком трэці пачатак тэрмадынамікі таксама мае фармулёўку, якая вынікае з гэтах двух пунктаў:

«Абсалютны нуль тэмпэратуры недасягальны»

Пры ${\displaystyle T\to 0}$ будуць таксама імкнуцца да нуля такія велічыні, як:

• ${\displaystyle \beta }$ — каэфіцыэнт цеплавога пашырэньня [K ⁻¹],
  

• ${\displaystyle c_{P))$ — ізабарная цеплаёмістасьць [Дж/(кг·К)],
  

• ${\displaystyle c_{V))$ — ізахорная цеплаёмістасьць [Дж/(кг·К)].
  

• Абсалютны нуль тэмпэратуры
• Энтрапія

• Базаров И. П. Термодинамика — Москва: Высшая школа,1991, 376 с.
• Жилко В. В., Лавриненко А. В., Маркович Л. Г. Физика — Минск: Народная асвета, 2002, 382 с.

• Трэці пачатак тэрмадынамікі, Вялікая Савецкая Энцыклапедыя (рас.)