Марсэль
франц. Marseille
Герб Марсэлю Сьцяг Марсэлю
Дата заснаваньня:	600 да н. э.
Краіна:	Францыя
Рэгіён:	Праванс-Альпы-Лазурны бераг
Дэпартамэнт:	Буш-дзю-Рон
Кіраўнік:	Бенуа Паян[d]
Плошча:	240,62 км²
Вышыня:	12 м н. у. м.
Насельніцтва (2021)
колькасьць:	873 076 чал.
шчыльнасьць:	3628,44 чал./км²
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	491, 496
Паштовыя індэксы:	13001—13016
Геаграфічныя каардынаты:	43°17′48″ пн. ш. 5°22′35″ у. д. / 43.29667° пн. ш. 5.37639° у. д. / 43.29667; 5.37639Каардынаты: 43°17′48″ пн. ш. 5°22′35″ у. д. / 43.29667° пн. ш. 5.37639° у. д. / 43.29667; 5.37639
Марсэль на мапе Францыі Марсэль
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.mairie-marseille.fr

Марсэль (па-француску: Marseille, maʁsɛj, мясцовае вымаўленьне [mɑχˈsɛjɐ]; па-аксытанску: Marselha, maʀˈsejɔ, maʀˈsijɔ) — горад у Францыі на ўзьбярэжжы Міжземнага мора. Адміністрацыйны цэнтар дэпартамэнту Буш-дзю-Рон рэгіёну Праванс-Альпы-Лазурны бераг. Разьмешчаны на беразе Ліёнскага заліву, паблізу вусьця ракі Роны, зь якой горад зьвязаны каналам. На 2021 год насельніцтва гораду складала 873 076 чалавек — другі паводле колькасьці насельніцтва горад Францыі. Насельніцтва Марсэльскай аглямэрацыі складала 1 625 845 чалавек.

Заснаваны каля 600 да н. э. факейцамі — грэкамі з Малой Азіі — і зваўся тады горад «Масалія» (грэц. Μασσαλία).

Паводле мясцовай легенды гісторыя гораду пачалася як гісторыя каханьня Жыптыс, дачкі караля Нана племені лігурыйцаў, і грэка Протыса: грэкі высадзіліся на бераг Праванса ў той момант, калі кароль Нан задумаў выдаць замуж сваю дачку. Для гэтага ён склікаў баль, на якім Жыптыс абрала б сабе жаніха. Менавіта грэку Протысу працягнула яна свой кубак зь віном. Пара атрымала ў якасьці вясельнага падарунку частку ўзьбярэжжа, на якім яны і заснавалі горад, названы Масалія.

Масалія паступова станавілася буйным квітнеючым гандлёвым горадам са шматлікімі гандлёвымі факторыямі па ўзьбярэжжы Міжземнага мора й уверх па Роне (цяперашнія Ніцца, Антыб, Арль, Авіньён).

Доўгі час незалежная рэспубліка была хаўрусьнікам старажытнага Рыма й нярэдка зьвярталася да ягонай апэцы для абароны сваіх гандлёвых інтарэсаў ад умяшаньняў мясцовых плямёнаў. Але падчас канфлікту Цэзара з Пампэем Вялікім у I стагодзьдзі да н. э. Масалія падтрымала апошняга й была разбурана войскамі Цэзара, горад пазбавілі гандлёвых факторыяў і флёту. Хоць горад захаваў сваю незалежнасьць, але ягоны ўплыў адчувальна зьнізіўся. Марсэль адрадзіўся толькі ў X стагодзьдзі дзякуючы герцагу Праванса.

Крыжовыя паходы спрыялі росту гандлёвага значэньня Марсэля, які стаў з тых часоў важным транзытным портам. У 1481 годзе горад разам з Правансам увайшоў у склад Францускага каралеўства. У 1720—1722 гадох ад эпідэміі бубонай чумы, па розных ацэнках, з 90-тысячнага насельніцтва гораду загінула ад 40 тыс. да 64 тыс. чалавек^[1].

У гады Вялікай францускай рэвалюцыі Марсэль падтрымаў рэспубліканцаў, і гімн Францыі стаў называцца «Марсэльезай». Падчас Другой сусьветнай вайны Марсэль быў адным з найбуйнейшых цэнтраў супраціву.

У горадзе знаходзіцца стадыён «Вэлядром», які зьяўляецца хатняй арэнай францускага футбольнага клюбу «Алімпік».

• Афіцыйны сайт