Карыбскае мора
| Карыбскае мора | |
 Мапа Карыбскага мора | |
 | |
| Месцазнаходжаньне | Цэнтральная Амэрыка |
|---|---|
| Тып вадаёма | Мора |
| Асноўныя рэкі | Магдалена, Атрата, Чагрэс, Сан-Хуан, Кока, Матагуа |
| Марскія вытокі | Атлянтычны акіян |
| Краіны вадазбору | |
| Плошча паверхні | 2754000 км² |
| Сяр. глыбіня | 250 м |
| Найб. глыбіня | 7686 м |
| Аб’ём вады | 6860000 км³ |
| Замярзаньне | не |
| Астравы | Вялікія і Малыя Антыльскія астравы |
Кары́бскае мо́ра — мора ў Атлянтычным акіяне, разьмешчанае ў тропіках Заходняга паўшар’я. Атачаецца краінамі Цэнтральнай Амэрыкі: Панамай на паўднёвым захадзе, Коста-Рыкай, Нікарагуа, Гандурасам, Гватэмалай, Бэлізам і Мэксыкай на захадзе, на поўначы — Вялікімі Антыльскімі астравамі (Куба, Ямайка, Эспаньёла і Коста-Рыка), і на ўсходзе — Малымі Антыльскімі астравамі[1][2].
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Калі гішпанцы прыбылі на Антыльскія астравы, яны былі заселеныя індзейцамі таіна, якія прыкладна ў I стагодзьдзі да н. э. мігравалі туды з Паўднёвай Амэрыкі. У 1492 годзе першая экспэдыцыя Хрыстафора Калюмба высадзілася на Багамах, знаходзячыся ў поўнай упэўненасьці, што імі быў адкрыты новы шлях у Азію. На востраве, які атрымаў назву Эспаньёла, было заснавана першае гішпанскае паселішча, якое паклала пачатак панаваньня Гішпаніі ў рэгіёне. З 1506 па 1511 гады з удзелам Эрнана Картэса й Дыега Вэляскеса дэ Куэльяру астравы Эспаньёла й Куба былі заваяваны, а мясцовае насельніцтва пераўтворана ў рабоў. У 1517 годзе Франсіска Эрнандэс дэ Кордава адкрыў паўвостраў Юкатан, дзе гішпанцы ўпершыню сустрэліся з разьвітой цывілізацыяй мая. Далейшыя экспэдыцыі Хуана дэ Грыхальвы (1518) і Эрнана Картэса (1519) паклалі пачатак заваёвы й калянізацыі Мэксыкі.
Іншыя эўрапейскія імпэрыі таксама сталі пашырацца на захад, накіроўваючы караблі ў Новы Сьвет. Першыя брытанскія калёніі зьявіліся на Бэрмудзкіх астравах (1612), астравах Сэнт-Кітс (1623) і Барбадас (1627) і былі затым выкарыстаны для калянізацыі іншых астравоў рэгіёну. Француская Вэст-Індыя таксама пачалася з вострава Сэнт-Кітс (1624), затым былі заснаваныя паселішчы на астравах Гвадэлюпа й Мартыніка (1635). Брытанія й Францыя таксама пасьпяхова адваёўвалі астравы ў слабеючай Гішпанскай імпэрыі: у 1655 годзе пад кантролем ангельцаў апынулася Ямайка, а ў 1697 годзе французы захапілі заходнюю частку Эспаньёлы. У XVII стагодзьдзі на астравах Кюрасао, Сэн-Мартэн, Аруба й шэрагу іншых зьявіліся галяндзкія калёніі, якія пазьней увайшлі ў склад Нідэрляндзкіх Антыльскіх астравоў. Дацкія ўладаньні ў рэгіёне зьявіліся ў 1672 годзе на астравах Сэнт-Джон і Сэнт-Томас.
Эўрапейскія дзяржавы актыўна завозілі афрыканскіх рабоў і вывозілі прадукцыю сельскай гаспадаркі (тытунь, цукар, фарбавальнікі) і каштоўныя мэталы (золата й срэбра), выкарыстоўваючы для гэтага нават спэцыяльныя флятыліі. Рэгіён Карыбскага мора ператварыўся ў пляцоўку гандлю новымі для Эўропы таварамі, што пацягнула разьвіцьцё пірацтва.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ The Caribbean Sea (анг.)
- ^ Карыбскае мора (Атлянтычны акіян). Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 8: Канто — Кулі. — 576 с. — ISBN 985-11-0144-3
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
