For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Pura.

Pura

Pura utawi kahyangan inggih punika genah suci sané kaanggén olih pesan Hindu antuk ngaturang bakti ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa. Wenten makudang-kudang pura sané wénten ring Bali, nika mawinan Pulo Baliné kasub kawastanin Pulau Seribu Pura. Wenten sané kawastanin pura subak sané kaanggén genah para petaniné ngaturang bakti, wénten pura melanting sané kaanggén genah para dagange ngaturang bakti, wénten pura paibon sané kaanggén genah para kulawargané ngaturang bakti, wénten pura kahyangan jagat, wénten taler pura sad kahyangan.

Étimologi

[uah | uah wit]
Pelinggih Méru saking Pura Ulun Danu Bratan inggih punika pahan unik saking Kuil Bali.

Kruna pura sujatiné maasal saking kruna Basa Sansekerta (-pur, -puri, -pura, -puram, -pore), maartos "kota", "tembok kota", "menara kota", utawi "puri", ring dija ritatkala Indianisasi Asia Kelod Kangin lan pasebaran Hindu, kautama ring Jagat Indo. Ritatkala pangelimbakan Basa Bali, kruna pura dados kaanggit ring genah pasembahyangan suci, sapunika kruna puri nganggit maartos satunggil genah, genah nyeneng raja utawi manca, pateh sekadi ring Jawi dados kruna keraton.

Pahan

[uah | uah wit]
Tata letak pura Bali, kasusun ring tiga wawidangan (mandala)

Mabinayan sareng kuil Hindu ring Anak Benua India sané magenah ring ruangan ngalejer tegeh, pura karancang dados genah sembahyang kabuka sané masengker témbok, kahubungang antuk makudang lawang sané kahiasin ukiran rimbit riantara kompléksné. Kompléks masengker niki madaging makudang wangunan tur pelinggih, sekadi méru, lan balé. Desain tur tata genah pura nyarengin tata titi trimandala ring alokasi ruang Bali.[1] Ring pura prasida kakepah dados 3 mandala, sapunika pawelas riantara mandala ipun madaging lawang sané mabinayan ring sawilang mandala, punika taler pura ketah kesarengin olih pelaba.

Mandala

[uah | uah wit]

Tiga wawidangan mandala kasusun manut tingakatan suci:

  1. Nista mandala (jaba pisan): wawidangan jaba, sané ngubungang langsung kompléks pura sareng palemahan jaba utawi pelaba lan lawang ngeranjing pura. Wawidangan niki ketahné marupa lapangan kabuka utawi taman sané prasida kaanggén antuk sesolahan balih-balihan utawi sakral, tur dados genah wewehan antuk mataki-taki ring piodalan pura.
  2. Madya mandala (jaba tengah): wawidangan tengah pura, genah kamargiangné parikrama, saha genah wangunan pawantu pura. Ring wawidangan niki taler kawangun makudang balé, sekadi balé kulkul, balé gong, balé pesandekan, tur balé perantenan.
  3. Utama mandala (jero): wawidangan pinih pingit tur pinih suci ring pura. Genahné sané matekep tur pinih tegeh ketahné madaging pelinggih sekadi padmasana, pelinggih méru, balé pawédan, balé piyasan, bale pepelik, balé panggungan, balé murda, lan gedong penyimpenan.

Sakémanten unggah ungguh tata titi wangunan ring kalih wawidangan pinih jaba, nista mandala saha madya mandala nénten ja saklek. Makudang wangunan, minakadi balé kulkul, prasida kagenahang dados menara pinih bucu jaba; Siosan punika taler, perantenan (paon ring pura) prasida magenah ring wawidangan mandala Nista.

Lawang

[uah | uah wit]
Undag tur ampik nuju lawang candi bentar ring Pura Besakih.
Lawang kori agung sané ngalejer tegeh ring Pura Taman Saraswati Ubud.

Wenten kalih soroh lawang ring undagi Bali: nggih punika candi bentar,[2] lan paduraksa utawi kori agung. Kakalih soroh lawang punika madué kawigunan kusus ring rancang undagi Bali. Candi bentar pinaka jelanan lawang sané kaanggén ring nista mandala, sapunika kori agung kaaggén dados jelanan lawang riantara madya mandala saha pakarangan ring utama mandala. Unggah ungguh tata titi lawang puniki taler kaanggén ring genah sané nganutin trimandala antuk kompléks ten-kaagamaan minakadi puri, jeroan manca, saha griya.

Pelaba

[uah | uah wit]

Pelaba punika tanah sané asil ipun kaanggén nyokong pakaryan taler kauripan ring pura.

Lis pura

[uah | uah wit]

Puniki indik lis pura-pura ring Indonesia miwah dura negara. Lis pura niki nenten jangkep, semeton dados nambahang miwah ngmecikang sane iwang

Nenten wenten

Nenten wenten

Nenten wenten

  • Pura Merta Sari Rempoa, Kota Tangerang Selatan
  • Pura Kerta Jaya, Kota Tangerang
  • Pura Aditya Jaya, Rawamangun
  • Pura Agung Taman Sari, Halim Perdanakusumah
  • Pura Agung Wira Dharma, Cilandak
  • Pura Giri Natha, Kota Semarang
  • Pura Widya Saraswati Akpol, Kota Semarang
  • Candi Untoroyono, Klaten
  • Pura Satya Dharma Putra, Klaten
  • Pura Dharma Santana TIbayan, Klaten

Pura Kahyangan Jagat ring Bali

Pura Kahyangan Rwa Binéda

[uah | uah wit]

Pura Kahyangan Catur Loka Pala

[uah | uah wit]

Pura Sad Kahyangan

[uah | uah wit]

Pura Dang Kahyangan

[uah | uah wit]

Pura Kahyangan Padma Bhuwana

[uah | uah wit]

Badung

[uah | uah wit]
  • Uluwatu
  • Padedekan Mengwi
  • Dalem Puri Puserjagat Sobangan
  • Pucak Mangu
  • Pucak Bon
  • Dalem Solo
  • Pucak Gegelang
  • Hyang Api
  • Kancing Gumi
  • Bukit Sari Sangéh

Bangli

[uah | uah wit]

Buléléng

[uah | uah wit]

Kota Dénpasar

[uah | uah wit]
  • Griya Tanah Kilap
  • Prapat Nunggal
  • Taman Ayung
  • Dalem Pangembak
  • Candi Narmada
  • Sakénan

Gianyar

[uah | uah wit]

Jembrana

[uah | uah wit]

Karangasem

[uah | uah wit]

Klungkung

[uah | uah wit]

Tabanan

[uah | uah wit]
  • Pura Suranadi, Lombok Barat
  • Pura Lingsar, Lombok Barat
  • Pura Narmada, Lombok Barat
  • Pura Gunung Pengsong, Lombok Barat
  • Pura Ulun Suwi Pelangan, Lombok Barat
  • Pura Batu Bolong, Lombok Barat
  • Pura Jagatnatha Mayura, Kota Mataram
  • Pura Segara Ampenan, Kota Mataram

nenten wenten/kauningin

nenten wenten/kauningin

nenten wenten/kauningin

nenten wenten/kauningin

nenten wenten/kauningin

Dura negara

[uah | uah wit]

Pustaka

[uah | uah wit]
  1. "Traditional Balinese Architecture". School of Architecture, Faculty of Engineering, Udayana University. Kaaksés 2010-07-20.
  2. "Bali:The Land of Temples". Indo.com. Kaaksés 2010-07-20.
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Pura
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?