Хлор
| |||||
| Ябай матдәнең тышҡы күренеше | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Шыйыҡ хлор | |||||
| Атом үҙенсәлектәре | |||||
| Исеме, символы, номеры |
Хлор / Chlorum (Cl), 17 | ||||
| Атом массаһы (моляр массаһы) |
35,4527 а. м. б. (г/моль) | ||||
| Электрон конфигурация |
[Ne] 3s2 3p5 | ||||
| Атом радиусы |
100 пм | ||||
| Химик үҙенсәлектәре | |||||
| Ковалент радиус |
99 пм | ||||
| Ион радиусы |
(+7e)27 (-1e)181 пм | ||||
| Электроотиҫкәрелек |
3,16 (Полинг шкалаһы) | ||||
| Электрод потенциалы |
0 | ||||
| Окисланыу дәрәжәһе |
7, 6, 5, 4, 3, 1, −1 | ||||
| Ионлашыу энергияһы (первый электрон) |
1254,9(13,01) кДж/моль (эВ) | ||||
| Ябай матдәнең термодинамик үҙенсәлектәре | |||||
| Тығыҙлыҡ (н. ш.) |
3,214 г/л; | ||||
| Иреү температураһы |
172,2 K | ||||
| Ҡайнау температураһы |
238,6 K | ||||
| Иреү йылылығы |
6,41 кДж/моль | ||||
| Парға әйләнеү йылылығы |
20,41 кДж/моль | ||||
| Моляр йылы һыйышлығы |
21,838[1] Дж/(K·моль) | ||||
| Моляр күләм |
18,7 см³/моль | ||||
| Ябай матдәнең кристалл рәшәткәһе | |||||
| Рәшәткә структураһы |
орторомбик | ||||
| Рәшәткә параметры |
a=6,29 b=4,50 c=8,21 Å | ||||
| Башҡа характеристикалар | |||||
| Йылы үткәреүсәнлек |
(300 K) 0,009 Вт/(м·К) | ||||
| 17 | Хлор
|
35,452 | |
| 3s23p5 | |
Хлор (от грек. χλωρός — «йәшел») — химик элементтарҙың периодик системаһында 7-се төркөмдөң төп төркөмсәһе өсөнсө периодындағы химик элемент.
Атом массаһы 17[2]. Cl (лат. Chlorum) символы менән билдәләнә. Химик актив неметалл. Галогендар төркөмөнә инә (беренсе тапҡыр «галоген» һүҙен немец химигы Швейгер хлор өсөн ҡуллана («галоген» тоҙ барлыҡҡа килтереүсе тигәнде аңлата, һүңыраҡ был һүҙ хлор кергән VII төркөм элементтары өсөн ҡулланыла[3]).
Ябай матдә хлор (CAS-теркәү номеры: 7782-50-5) нормаль шарттарҙа һауанан ауырыраҡ йәшел-һары төҫтәге әсе еҫле ағыулы газ. Хлор молекулаһы ике атомлы (формулаһы Cl2).
Хлорҙы асыу тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1772 йылда Джозеф Пристли хлор менән водород ҡушылмаһы хлороводород ала. 1774 йылда швед химигы Шееле Карл Вильгельм, үҙенең ғилми хеҙмәтендә, пиролюзит менән тоҙ кислотаһы тәҫир итешкәндә хлор бүленеп сығыуы тураһында яҙа:
- 4HCl + MnO2 = Cl2 + MnCl2 + 2H2O
Шееле хлорҙың еҫе батша араҡыһына оҡшаш булыуын билдәләй, алтын һәм киноварь менән тәҫир ителешеүен һәм ағартыу үҙәнсәлеген билдәләй. Тик Шееле ул заманда өҫтөнлөк иткән флогистон тәғлимәтенә ярашлы хлор флогистоны алынған тоҙ килотаһы тип билдәләй.
Бертолле һәм Лавуазье кислород теорияһына ярашлы яңы матденең оксиды тип билдәләй. Әммә хлорҙы тарҡатыу уңышһыҙ була. Дэви электролиз ярҙамында аш тоҙон тарҡатып хлорҙын айырым элемент булыуын иҫбатлай.
Тәбиғәттә таралыуы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Хлор тәбиғәттә ҡушылмаларҙа ғына осрай. Ер ҡабығында ул масса буйынса 1,7 * 10−2%, вулкан тоҡомдарында — гранитта 2,4 *10−2%. Ион хәлендә хлор донъя океанында ла бар (1,93 %). Сотавында хлор булған 97 минерал булыуы билдәле.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.). Химическая энциклопедия: в 5 т. — Москва: Большая Российская энциклопедия, 1999. — Т. 5. — С. 280.
- ↑ Таблица Менделеева на сайте ИЮПАК
- ↑ Петрянов-Соколов И. В. (отв. ред.), Станцо В. В., Черненко М. Б. (составители). Популярная библиотека химических элементов. Книга первая. Водород — палладий. — 3 изд. — Москва: Издательство «Наука», 1983. — С. 238-247. — 575 с.
|
Был химия буйынса тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ. |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | |||||||||||||||||||||||||||
| 1 | H | He | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2 | Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3 | Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4 | K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | ||||||||||||||||||||||||||
| 5 | Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | ||||||||||||||||||||||||||
| 6 | Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | ||||||||||||
| 7 | Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Uut | Fl | Uup | Lv | Uus | Uuo | ||||||||||||
| 8 | Uue | Ubn | Ubu | Ubb | Ubt | Ubq | Ubp | Ubh | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
