Мөжәһид

Мөжәһид Викимилектә

Мөжәһит (ғәр. مجاهد‎, ғәрәп әҙәби теленә яҡыныраҡ — мөжәһит, күпл. мөжәһидин — «иман, хаҡ, изге эш өсөн көрәшеүсе»^[1], «рухи көс һалыусы»^[2]) — йыһатта ҡатнашыусы (тамырҙаш һүҙ, сөнки «йыһат» ғәрәпсә «джиһад»), тура мәғәнәһендә «көрәшсе» тигәнде аңлата.

Был термин бөтә мосолман илдәрендә, мәҫәлән, Алжирҙа, Иранда, Афғанстанда, Чечняла һәм башҡа илдәрҙә лә ҡулланыла. Социаль, милли-азатлыҡ хәрәкәттәрендә, шулай уҡ дини хәрәкәттәрҙә ҡатнашҡан кешеләр мөжәһиттәр тип атала.

Мөжәһит — яугир генә түгел, көрәше йыһат билдәләренең береһендә сағылыш тапҡан һәр мосолман.

Шулай итеп, уҡытыусы һәм дин әһеле, үҙ балаһын тәрбиәләп үҫтергән әсә лә мөжәһит була ала. Һәләк булған мөжәһит Аллаһы Тәғәлә алдында үҙ иманын иҫбатлаған шәһит тип иҫәпләнә. Мәгәр быларҙың барыһы ла Аллаһ хаҡына түгел, ә дан, аҡса, үс алыу йәки башҡа ҡомарлы теләктәр, шулай уҡ «кафыр» кешеләрҙең указы буйынса эшләнгән икән, Аллаһ юлындағы тырышлыҡтар ҡабул ителмәйәсәк.

Европа телдәрендә «мөжәһит» термины йыш ҡына "ислам боевигы ", «террорсы» төшөнсәһенең синонимы булараҡ ҡабул ителә. Күп йәһәттән был европа дәүләттәре сәйәсәтенә ҡорал күтәреп сыҡҡандарҙың үҙҙәрен мөжәһиттәр тип атауы менән бәйле. Шулай уҡ көнбайышта һуғыштар һәм терроризм менән бәйле киң билдәле булған «йыһат» һәм «шәһит» терминдары ла шулай аңланыла. Ғәрәп телендә һөйләшеүселәр үҙҙәре быны ғәҙәттә дөрөҫ түгел тип иҫәпләй һәм террорсылар өсөн кире мәғәнәләге башҡа билдәләмәләр ҡуллана.

Мөжәһиттәр тип ғәҙәттә радикаль ислам идеологияһы йоғонтоһона дусар булған хәҙерге законһыҙ, әммә ярайһы уҡ яҡшы ойошторолған һәм ҡораллы ойошма ағзаларын атайҙар. Урта быуат контекстарында мәғәнәһе буйынса яҡын термин — ғази (ғазауаттан). XX быуат башында Урта Азияла шулай уҡ баҫмасылар эш итә .

Исламда руханиҙар
Дин белгестәре	Ғөләмә Имам Мәүләүи Мулла Мөфәссир Мөхәддис Хәлифә Хатип Хафиз Шәйех Шәйех-үл-Ислам
Фаҡиһтар	Ҡаҙый Мөжәддит Мөжтәһид Мөфтөй Фаҡиһ
Шиғый дәрәжәләре	Аятулла Бөйөк аятулла Ун ике имам Мәржә-и тәҡлид Хүжәт әл-ислам
Суфый дәрәжәләре	Абрар Әүлиә Әвтәд Ғариф Дәрүиш Ишан Мөршид Мөрит Нүжәбә Нүҡәбә Бәйер Остаҙ Фәҡир Әфәнде
Башҡалар	Әмир әл-мөьминин Ахун Мәүләнә Мүрәбит Мәзин (Аҙансы) Нәиб Нәҡиб Хаҡ хәлифә Хажи Шәһит

Ислам һәм иман
Иманлылар	Мөслим (мосолман) Әүлиә Муваххид (монотеист) Мөьмин (хаҡ динле) Мөҡсин Салих (иманлы) Мөжәһид Шәһит
Кафырҙар	Яһил (наҙан) Кафыр Мөнафиҡ (ике йөҙлө) Мөртәт Мульхид (атеист) Мөшрик (күп илаһлы) Әһле әл-китаб (Китап әһелдәре) Зимми Бәнү Исраил (йәһүдиҙәр) Нәсара (христиандар) Саби’ун (сабии) Зиндиҡ (еретик) Хашавит Мөшәббәһиҙәр
Шулай уҡ ҡарағыҙ	Фитрәт кешеләре Мукаллаф Балиғ) Мутасиб (фанатик) Өммәт (милләт) Хәниф Фасиҡ (выжданһыҙ) Фаджир (грешник) Деление мира Дар әл-ислам Дар әл-хәрб Дар әс-сүлх