Кәшәнә
Кем хөрмәтенә аталған	Галикарнас кәшәнәһе
Кәшәнә Викимилектә

Ислам Ислам тарихы

Иман шарттары

Тәүхид Фәрештәләр Китаптар Пәйғәмбәрҙәр Яуап көнө Тәҡдир

Исламдың биш нигеҙе

Шәһәҙәт Намаҙ Ураҙа Зәкәт Хаж

Шәхестәр

Мөхәммәт Ислам пәйғәмбәрҙәре Сәхәбәләр Хәлифәләр

Кәшәнә — урта быуат мосолман дәүләттәрендә, төбәктәрендә аҡһөйәктәрҙең, атаҡлы, затлы вәкилдәрҙең, мосолман миссионерҙарының ҡәберҙәре өҫтөнә кирбестән йә таштан төҙөлгән архитектура ҡоролмаһы^[1] .

Кәшәнә һүҙе фарсы теленән ингән, «үлеләр йорто» тип тәржемә ителә^[2]. Мемориаль һәм дини тәғәйенләнешле ерләү ҡомартҡыһы.

Мотлаҡ элемент — түшәм-ҡыйыҡтың көмбәҙ рәүешле булыуы. Бының өсөн тура мөйөшлө ҡабырғалар өҫтөнә билдәле бер бейеклектә күпмөйөш һалып, өҫтөнә көмбәҙ эшләгәндәр. Бөтә яҡтары ла тигеҙ, 2 яруслы, көмбәҙле, башлыса портал рәүешендә эшләнгән ишекле ҡоролма.

Урта Азия менән Ҡаҙағстандан ҡала Көньяҡ Урал кәшәнәләрҙең күпләп төҙөлгән урыны булып тора. Тарихи Башҡортостан биләмәләрендә тиҫтәләп кәшәнә бар, улар араһында Бәндәбикә кәшәнәһе, Кесе кәшәнә, Турахан кәшәнәһе, Хөсәйенбәк кәшәнәһе (Башҡортостанда), Варна кәшәнәһе (Силәбе өлкәһендә), Изобильный кәшәнәһе һәм Ҡыҙыл мәсет (Ырымбур өлкәһендә).

Тикшерелгән кәшәнәләрҙә 1—7 ҡәбер табылған. Мәйеттәр ғәҙәттә тура мөйөшлө ҡәбер соҡорҙарында салҡан һалып, башы менән ҡиблаға ҡаратып ерләнгән. Ҡайһы бер кәшәнәләрҙә табут киҫәктәре табылған. Ерләүҙә мосолман йолаһы ҡулланылғаны асыҡланған^[3].

• Бәндәбикә кәшәнәһе
• Варна кәшәнәһе
• Турахан кәшәнәһе
• Хөсәйенбәк кәшәнәһе
• Башҡортостанда мистик урындар

• Кастанье И. Развалины Болгасын и Челкарская степь //Труды Оренбургской ученой архивной комисии. Вып. XIX. Оренбург, 1907;
• Калимуллин Б. Г. Архитектурные памятники Башкирии. Уфа, 1956;
• Смирнов А. П. Железный век Башкирии //Материалы и исследования по археологии СССР. № 58. М., 1957;
• Юсупов Г. В. Введение в булгаро-татарскую эпитафику. М., 1960; Попов С. А. Тайны пятимаров. Челябинск, 1971.

Башҡорттар
Мәҙәниәт	Архитектура • аш-һыу • байрамдар • бейеү • биҙәүестәр • дин • исемдәр • йолалар • йорт • кейем • музыка • театр • һынлы сәнғәт • хужалыҡ • уйындар • әҙәбиәт
Таралыу	Тарихи Башҡортостан • Силәбе башҡорттары • Ырымбур башҡорттары • Пермь башҡорттары • Свердловск өлкәһе башҡорттары • Ҡурған башҡорттары • Татарстан башҡорттары • Ырғыҙ-Кәмәлек башҡорттары • Башҡорт диаспоралары (Мәскәү, Ханты-Манси АО, Ямал-Ненец АО, Ростов өлкәһе, Санкт-Петербург һәм Ленинград өлкәһе, Украина)
Башҡорт теле	Диалекттар (көнсығыш, төньяҡ-көнбайыш, көньяҡ) • яҙыу • эпостар • фольклор • йырҙар • әкиәттәр
Башҡалар	Башҡорттарҙы өйрәнеү • тарих • Башҡорт ҡәбиләләре • милли хәрәкәт • этногенез • этнография
Категория:Башҡорттар

Ислам архитектураһы
Стилдәр	Һинд-ислам стиле Мавритан стиле Мүдәжәр Ғосман стиле Фарсы стиле Судан-Сәхил стиле
Ҡоролмалар	Зәүиә Имамзадә Каруанһарай Касба Мазар Маҡам Мәшһәд Мәҙрәсә Мәсет Мусалла Рибәт Хәнәкә
Ҡарағыҙ	Айван Бадгир Гирәһ Машрабия Пештак Хавели Шахристан
Категория Commons Портал