Император медицина-хирургия академияһы
Санкт-Петербургтағы медицина-хирургия академияһы — рус. Императорская медико-хирургическая академия — Рәсәй империяһының, башлыса, университеттарҙың медицина факультеттарына тап килгән хәрби һәм диңгеҙ ведомстволары өсөн юғары махсус уҡыу йорто.
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Академия төҙөлөүҙең рәсми датаһы булып 18 (29) декабрь 1798 йыл иҫәпләнә, тап ошо көндә Павел I табибтар училищеһының уҡыу аудиториялары һәм уның уҡыусылары өсөн биналар төҙөү тураһындағы указға ҡул ҡуя. Указ ҡул ҡуйған көн Медицина-хирургия академияһына нигеҙ һалыу датаһы булып һанала, әммә ул 1800 йылда ғына асылған[10]. Петербург медик-хирургия академияһы, Медицина коллегияһы баш директоры сенатор А. В. Васильев проектына ярашлы, быға тиклем Петербургта булған медицина-хирургия училищеһын (1799) үҙгәртеп ҡороу юлы менән булдырыла.[11].
1800 йылда академияла лекциялар уҡыла башлай. Академия Медицина коллегияһы ҡарамағына тапшырыла һәм иң өлкән йәштәге рәйес итеп тәғәйенләнгән профессорҙар йыйылышы тарафынан идара ителә. Академияның беренсе рәйесе — Карл Рингебройг була[12]. Башҡа профессор урыҫ тәрбиәләнеүселәре була: Г. Ф. Соболевский, В. М. Севергин, И. Ф. Буш, П. А. Загорский, В. В. Петров һәм адъюнкттар: Т. А. Смеловский менән Г. И. Сухарев[13]. Бөтәһе 7 кафедра булған: анатомия һәм физиология, патология һәм терапия, хирургия, медика материялары (фармакология), акушерлыҡ һәм суд медицинаһы, ботаника һәм химия, математика һәм физика. Уҡыу курсы 4 йыл (класс).
1803 йылда Эске эштәр министрлығы ҡарамағына күсергәндәр, административ ҡоролош анығыраҡ төҫ алған һәм Мәскәү медицина-хирургия академияһын ябыу иҫәбенә киңәйтелгән, уның бөтә тәрбиәләнеүселәре Санкт-Петербургка күсерелгән.[14].
1808 йылда император Александр I академияны «Империяның беренсе уҡыу йорттары» рангына күтәрә: ул Фәндәр академияһы хоҡуҡтарын ала, уға үҙ академиктарын һайларға рөхсәт ителә, һәм ул Император медицина-хирургия академияһына әүерелә[15], Мәскәү ҡалаһында бүлексәләре асыла.
Я. В. Виллие идара итеү осоронда (1808—1838) Рәсәй империяһы академияһында тәүге гинекология, психиатрия, офтальмология, оператив хирургия, педиатрия, отоларингология кафедралары һәм клиникалары булдырыла.
1835 йылдан 5 йыл уҡый башлайҙар.
Академияның иҫ киткес үҫеше 1850-се йылдар аҙағынан, П. А. Дубовицкий президент булған мәлдән башлана. Уның ныҡышмаллығы менән сит илгә фәнни яҡтан камиллаштырыу өсөн байтаҡ йәш кешеләр ебәрелгән, улар 1860-сы йылдар башына әйләнеп ҡайтып, профессураға килгәс, академияның данын күтәрә. Улар иҫәбендә С. П. Боткин, И. М. Сеченов, Ф. В. Овсянников, Э. А. Юнге, П. Ю. Неммерт булат[16].
1872 йылда академияла ойошторолған акушерлыҡ медицина белеме курстары донъяла беренсе булып ҡатын-ҡыҙҙарҙың медицина белеме алыуы инициативаһы булып сыға.
1881 йылда академия хәрби һәм диңгеҙ ведомстволарына табиптар әҙерләү өсөн махсус маҡсатта хәрби-медицина академияһы итеп үҙгәртелә.Был институт медицина белеме биреүҙә ҙур хеҙмәт итә, сөнки унан медицина академияһына ғына түгел, Рәсәйҙә бөтә медицина факультеттарына ла тиерлек даһи профессорҙар сыға.
1917 йылда Император хәрби-медицина академияһы Хәрби-медицина академияһы итеп үҙгәртелә, әлеге ваҡытта М. Киров исемендәге Хәрби-медицина академияһы булараҡ эшләй.
1862—1900 йылдарҙа Император медицина-хирургия академияһы армияға һәм флотҡа 8 090 табип биргән.
XX быуат башында йыл һайын академия тыңлаусылары һаны 1000-гә яҡын тәшкил иткән, ә йылына 127—240 белгес сығарған. 1900—1914 йылдарҙа бөтәһе 2130 белгес сығарылған, ә 1915 йылда бөтә курс тыңлаусыларының 970-е ваҡытынан алда ғәскәрҙәргә ебәрелгән.
Шулай уҡ ҡарағыҙ
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Военно-медицинская академия имени С. М. Кирова
- Медико-хирургическая академия
- Категория: Выпускники Военно-медицинской академии
- Категория: Преподаватели Военно-медицинской академии
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ русская Википедия (урыҫ) — 2001.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Академии Медико-Хирургические (урыҫ) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. I. — С. 259—260.
- ↑ Рингебрейг, Иоганн-Христиан (урыҫ) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1899. — Т. XXVIа. — С. 799.
- ↑ Дубовицкий, Петр Александрович (урыҫ) // Русский биографический словарь — СПб.: 1905. — Т. 6. — С. 712—714.
- ↑ Дубовицкий, Петр Александрович (урыҫ) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1893. — Т. XI. — С. 212.
- ↑ Наранович, Павел Андреевич (урыҫ) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1897. — Т. XXа. — С. 559—560.
- ↑ Г. М. Г. Козлов, Николай Илларионович (урыҫ) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1895. — Т. XVа. — С. 608.
- ↑ Чистович, Яков Алексеевич (урыҫ) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1903. — Т. XXXVIIIа. — С. 870.
- ↑ Пашутин, Виктор Васильевич (урыҫ) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1898. — Т. XXIII. — С. 65.
- ↑ Военно-медицинская академия // Волков С. В., Русский офицерский корпус. — М., Воениздат, 1993. — (Редкая книга). — ISBN 5-203-01334-9, ISBN 978-5-203-01334-7
- ↑ До создания академии в Петербурге медицинское образование давалось также в Императорском медико-хирургическом институте, открытом в 1783 г., в котором преподавание шло исключительно на немецком языке.
- ↑ Рингебройг, Карл // Русский биографический словарь : в 25 томах. — СПб.—М., 1896—1918.
- ↑ Сухарев, Григорий Иванович // Русский биографический словарь : в 25 томах. — СПб.—М., 1896—1918.
- ↑ до 160 слушателей
- ↑ Будко А. А. Петр I: «При тех больных солдатах быть всегда…». Медицина Санкт-Петербурга — армии и флоту. К 300-летию Санкт-Петербурга. // Военно-исторический журнал. — 2003. — № 6
- ↑ Неммерт, Петр Юльевич // Русский биографический словарь : в 25 томах. — СПб.—М., 1896—1918.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Академии Медико-Хирургические // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
- Медицинская академия // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
- [[s:ВЭ/ВТ/ Императорская военно-медицинская академия
| Императорская военно-медицинская академия ]] // Военная энциклопедия : в 18 т. / под ред. В. Ф. Новицкого и др.. — СПб. : Товарищество И. Д. Сытина, 1912. — Т. 10 : Елисавета Петровна — Инициатива. — С. 596—597.
- Военно-медицинская академия / Н. Г. Иванов // Вавилон — «Гражданская война в Северной Америке» / [под общ. ред. Н. В. Огаркова]. — М. : Военное изд-во М-ва обороны СССР, 1979. — С. 225—226. — (Совет хәрби энциклопедияһы : [в 8 т.]; vol. 1976—1980, вып. 2).
- Военно-медицинская академия / Н. Г. Иванов // Вавилония — Гюйс / Председ. глав. ред. комисс. П. С. Грачёв. — М.: Военное изд-во, 1994. — С. 163—164. — (Военная Энциклопедия : В 8 томах ; 1994—2004, т. 2). — 10000 экз. — ISBN 5-203-01334-9
- Волков С. В. Русский офицерский корпус. — М.: Воениздат, 1993. — 368 с. — (Редкая книга). — 30000 экз. — ISBN 5-203-01334-9
- Ю. Л. Шевченко. Профессора Военно-медицинской (Медико-хирургической) академии (1798—1998): Справочник / Воен.-мед. акад.; Редкол. В. С. Новиков (отв. ред.) и др. — СПб.: Наука, 1998. — 313 с.
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Академии медико-хирургические. Дата обращения: 30 август 2017.
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
