Mustafa Quliyev
Azərbaycan SSR xalq maarif komissarı
1928 – 1929
Əvvəlki	Ruhulla Axundov
Sonrakı	Ağa Sultanov
21 iyun 1922 – 1927
Əvvəlki	Dadaş Bünyadzadə
Sonrakı	Ruhulla Axundov
Azərbaycan Kommunist Partiyası Qaraşəhər Rayon Komitəsinin katibi
1921 – 1922
Lənkəran Qəza İnqilab Komitəsinin sədri
1920 – 1921
Əvvəlki	Əli Məmmədov
Sonrakı	Şirəli Axundov
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	18 (30) yanvar 1893
Doğum yeri	Nuxa, Nuxa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	3 iyul 1938(1938-07-03) (45 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vəfat səbəbi	siyasi repressiya
Partiya	Ümumittifaq Kommunist (bolşeviklər) Partiyası (1918–1937)
Təhsili	Müqəddəs Vladimir adına Kiyev Universiteti (1913–1918), Qırmızı Professorlar İnstitutu (1930–1933)
Fəaliyyəti	yazıçı, ədəbiyyat tənqidçisi, publisist
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Mustafa Zəkəriyyə oğlu Quliyev (18 (30) yanvar 1893, Nuxa – 3 iyul 1938, Bakı) — Azərbaycan dövlət xadimi, ədəbiyyatşünas, tənqidçi və publisist, 1934-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan SSR xalq maarif komissarı (1922–1927, 1928–1929). Azərbaycan pedaqoji mühitinin təlim tərbiyəsində böyük rol oynamış bir əsrlik qocaman tarixi "Azərbaycan məktəbi" jurnalnın ilk baş redaktoru olmuşdur.

Mustafa Zəkəriyyə oğlu Quliyev 18 (30) yanvar 1893-cü ildə Nuxa (Şəki) şəhərində xırda tacir ailəsində anadan olmuşdur. 1907–1913-cü illərdə Tiflisdə İmperator I Aleksandr gimnaziyasında oxuyaraq 8 siniflik tam orta təhsilini bitirmiş, 1913-cü ildən Kiyev Müqəddəs Vladimir Universitetinin Fizika-riyaziyyat fakültəsinin riyaziyyat bölməsində təhsilini davam etdirmişdir. Tələbə olarkən, 1918-ci ilin yanvarında Kiyevdə bolşeviklər partiyasına daxil olmuşdur. Təhsilini başa vursa da, Kiyevdə qalaraq qısa müddət sonra Rusiya K(b)P Kiyev Komitəsində tatar (türk) bölməsinin sədri olmuş və bu vəzifədə 1919-cu ilədək çalışmışdır.^[1]

1919-cu ildə Mustafa Quliyev Bakıya gələrək bolşevik fəaliyyətini davam etdirmiş, çox keçmədən Lənkərana göndərilərək orada Əli Məmmədov, Şirəli Axundov və başqaları ilə partiya özəkləri yaratmış, Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Lənkəran Qəza İnqilab Komitəsinin sədri təyin edilmişdir.^[2] 1921–1922-ci illərdə Bakıda Azərbaycan K(b)P Qaraşəhər Rayon Komitəsinin katibi işləmiş, 1922-ci ilin iyun ayında Azərbaycan SSR xalq maarif komissarı təyin edilmişdir. Paralel olaraq 1923–1926-cı illərdə "Maarif və mədəniyyət" jurnalının redaktoru olmuş, 1924-cü ildən isə Azərbaycan Dövlət Ali Pedaqoji İnstitutunda siyasi iqtisadiyyat üzrə müəllim işləmişdir.^[1]

Mustafa Quliyev 1927–1928-ci illərədə AK(b)P Bakı Şəhər Komitəsində Təşviqat və təbliğat şöbəsinin müdiri işləmiş, 1928–1929-cu illərdə yenidən Azərbaycan xalq maarif komissarı vəzifəsinə qaytarılmışdır.^[1] Daha sonra Qırmızı Professorlar İnstitutunda təhsil almış, buranı 1933-cü ildə bitirmişdir. 1934-cü ildə Qazaxıstanda Turbat Maşın-Traktor Stansiyasının siyasi idarəsinin rəisi, 1935–1937-ci illərdə isə ÜİK(b)P Çimkənd Şəhər Komitəsinin katibi olmuşdur. 1937-ci ildə Odessaya qayıdaraq Ukrayna K(b)P Odessa Vilayət Komitəsinin Məktəb və elm şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışmışdır.^[3]

Mustafa Quliyev 5 iyul 1937-ci ildə Ukrayna Xalq Daxili İşlər Komissarlığının Odessa Vilayət İdarəsi tərəfindən həbs edilmiş, növbəti ay, avqustun 4-də isə Bakıya gətirilmişdir. Dekabrın 1-də o, xalq düşməni adı ilə partiyadan çıxarılmış, 3 iyul 1938-ci ildə isə güllələnmişdir.^[1]

19 avqust 1955-ci ildə Mustafa Quluyevin Bakıda yaşayan və Mariya Vladimirovnadan olan qızı Səltənət Quliyev xüsusi işlər üzrə hərbi prokurorun müavini Çesnokova ərizə yazaraq atasının günahsız olduğunu bildirmiş və ona bəraət verilməsini xahiş etmişdir. Növbəti il, 1956-cı ildə ona bəraət verilmişdir. 19 mart 1957-ci ildə isə partiya üzvlüyü bərpa olunmuşdur.^[3]

• Azərbaycanda Oktyabr düşmənləri (1927)
• Mədəni inqilab və islam (1928)
• Türk qadınının yolu (1930)
• Oktyabr və türk ədəbiyyatı (1930)
• Cinayət nədir və hardan baş verir (1935)

Azərbaycanda sovet repressiyaları
Ümumi	Stalin repressiyaları  • Böyük təmizləmə  • "Sağ-trotskiçi ehtiyat mərkəzinin əksinqilabi milliyətçi təşkilatı" rəhbərlərinin işi  • Azərbaycanlıların Ermənistandan deportasiyası (1948-1953  • 1988-1989) • QULAQ
İcraçılar	Ağa Hüseynov  • Cahangir Axundzadə  • Mir Teymur Yaqubov  • Mircəfər Bağırov  • Mixail Rayev-Kaminski  • Teymur Quliyev  • Yuvelyan Sumbatov-Topuridze  • Timofey Borşov  • Xoren Qriqoryan  • Ruben Markaryan  • Ağasəlim Atakişiyev  • Stepan Yemelyanov
Qurbanlar (1920-1936; 1937-1938; 1939-1954)	Şair və yazıçılar Ağahüseyn Rəsulzadə  • Bəhram bəy Vəzirov  • Böyükağa Talıblı  • Hacı Kərim Sanılı  • Əhməd Bədi Triniç  • Əhməd Cavad  • Əli Razi Şəmçizadə  • Əliabbas Müznib  • Əmin Abid Gültəkin  • Ənvər Yusifoğlu  • Firidun bəy Köçərli  • Gülhüseyn Hüseynoğlu  • Hacıbaba Nəzərli  • Hüseyn Cavid  • Xəlil İbrahim  • İsmayıl Katib  • Mikayıl Müşfiq  • Müzəffər Nəsirli  • Ömər Faiq Nemanzadə  • Pənah Qasımov  • Salman Mümtaz  • Seyfulla Şamilov  • Seyid Hüseyn  • Sultan Məcid Qənizadə  • Süleyman Vəliyev  • Şəhub Mürsəlov  • Tağı Şahbazi Simurğ  • Ümmügülsüm Sadıqzadə  • Yusif Vəzir Çəmənzəminli  • Zülfüqar Əhmədzadə Elm xadimləri Abdulla Şərifov  • Abdulla Tağızadə  • Aleksandr Bukşpan  • Artur Zifeld-Simumyaqi  • Atababa Musaxanlı  • Bala bəy Həsənbəyov  • Bəkir Çobanzadə  • Boris Tixomirov  • Ələsgər Ələkbərov  • Əli Nazim  • Əlirza Atayev  • Əziz Qubaydullin  • Hənəfi Zeynallı  • Xalid Səid Xocayev  • İdris Həsənov  • İsmixan Rəhimov  • Məhəmmədhəsən bəy Vəliyev-Baharlı  • Məmmədkazım Ələkbərli  • Mirzə Cabbar Məmmədzadə  • Qulam Bağırov  • Rəşid bəy İsmayılov  • Səlim bəy Behbudov  • Vəli Xuluflu Hərbçilər Cəmşid Naxçıvanski  • Əbdülhəmid bəy Qaytabaşı  • Əliyar bəy Haşımbəyov  • Feyzulla mirzə Qovanlı-Qacar  • Firudin bəy Vəzirov  • Fuad-Xan Talışinski  • Hacı bəy Sultanov  • Həbib bəy Səlimov  • İbrahim ağa Usubov  • Heydər Vəzirov  • Qalib bəy Vəkilov  • Qambay Vəzirov  • Lütfəli bəy Sultanov  • Murad Gəray bəy Tlexas  • Rüstəm Şıxlinski İncəsənət xadimləri Abbas Mirzə Şərifzadə  • Cahan Talışinskaya  • Xədicə Qayıbova  • İsmayıl Həqqi  • Panfiliya Tanailidi  • Pərviz Rüstəmbəyov  • Ülvi Rəcəb Cümhuriyyət tələbələri Abbas bəy Əliyev  • Abdulla Tahirzadə  • Ağasəfər Mustafayev  • Bəhram Hüseynov  • Cəfər Kazımov  • Əbdül Əbdülzadə  • Əhməd Rəcəbli  • Əhməd Şahnəzərov  • Əli Kərimov  • Əli Yusif  • Əliyusif Cəfərov  • Əsildar bəy Ağabababəyov-Muğanlinski  • Əşrəf Əliyev  • Fərman bəy Nərimanbəyli  • Firudin Əliyev  • Hənəfi Zeynallı  • Hənifə Pirverdiyev  • Hüseyn Nağıyev  • İsgəndər bəy Sultanov  • İsgəndər Rzazadə  • Qəhrəman Məmmədov  • Lətif Qədimi  • Məmməd bəy Xələfbəyov  • Məmmədzəki Dursunzadə  • Məmmədxan Məmmədxanov  • Mir Sadıq Sadıqov  • Mustafa ağa Vəkilov  • Mürsəl bəy Şahsuvarov  • Rzaqulu Həsənov  • Səməndər Axundzadə  • Surxay bəy Şahsuvarov  • Tağı Rzayev  • Teymur bəy Aslanov  • Yusif bəy Ağasıbəyli  • Zaur bəy Daqirov Dövlət xadimləri AXC Abbasəli bəy Makinski  • Bəşir bəy Aşurbəyov  • Dadaş Həsənov  • Əhməd bəy Pepinov  • Əli bəy Zizikski  • Əşrəf bəy Tağıyev  • Faris bəy Vəkilov  • Həmdulla əfəndi Əfəndizadə  • Həmid bəy Şahtaxtinski  • Həmid bəy Yusifbəyli  • Xudadat bəy Məlik-Aslanov  • Xudadat bəy Rəfibəyli  • İslam bəy Qəbulzadə  • İsmayıl xan Ziyadxanov  • Kərbəlayi Vəli Mikayılov  • Qara bəy Qarabəyov  • Məhəmməd xan Təkinski  • Məmmədbağır Şeyxzamanlı  • Murtuza Axundzadə  • Mustafa Mahmudov  • Nəriman bəy Nərimanbəyli AzSSR Ağahüseyn Kazımov  • Ayna Sultanova  • Baba Əliyev  • Böyükağa Mirsalayev  • Çingiz İldırım  • Dadaş Bünyadzadə  • Eyyub Xanbudaqov  • Əbülfət Məmmədov  • Əliheydər Qarayev  • Əlirza Rasizadə  • Əsəd Qarayev  • Həbib Cəbiyev  • Həmid Sultanov  • Hüseyn Rəhmanov  • Hüseynbala Ağaverdiyev  • Həsən Rəhmanov  • İbrahim Eminbəyli  • İbrahim Əliyev  • İbrahim Əsədullayev  • İskəndər Əliyev  • Qəzənfər Musabəyov  • Maqsud Məmmədov  • Manaf Xəlilov  • Mehdi Mehdiyev  • Məmməd Cuvarlinski  • Mirzə Davud Hüseynov  • Muxtar Hacıyev  • Mustafa Quliyev  • Müseyib Şahbazov  • Nəcəfqulu Nəcəfov  • Ruhulla Axundov  • Saleh Güllücinski  • Sultanməcid Əfəndiyev  • Şamil Mahmudbəyov  • Yefim Rodionov  • Yusif Qasımov  • Zəkəriyyə Balaxlinski Digər Ağa Axundov  • Ceyran Bayramova  • Gülarə Qədirbəyova  • Mədinə Qiyasbəyli  • Mirzə Şərif Mirzəyev  • Mustafa bəy Əlibəyov  • Pəri Əliyeva  • ‎Rövşən bəy Əfəndizadə  • Rzaqulu Nəcəfov
Dağıdılmış dini abidələr	Bibiheybət məscidi  • Aleksandr Nevski kafedralı  • Müqəddəs Bakirə Məryəmin kosteli  • Müqəddəs Faddey və Varfolomey kilsəsi

Azərbaycanın elm və təhsil nazirləri
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920)	Xalq maarifi naziri (1918) Nəsib bəy Yusifbəyli (1918) Xalq maarifi və dini etiqad naziri (1918) Nəsib bəy Yusifbəyli (1918) Xalq maarifi naziri (1918) Nəsib bəy Yusifbəyli (1918) Maarif və dini etiqad nazirləri (26 dekabr 1918 — 30 mart 1920) Nəsib bəy Yusifbəyli 1918–1919) • Rəşid xan Qaplanov (1919) • Həmid bəy Şahtaxtinski (1919–1920) • Nurməmməd Şahsuvarov (1920)
Azərbaycan SSR (1920–1991)	Xalq maarif komissarları Dadaş Bünyadzadə (1920–1922) • Mustafa Quliyev (1922–1927) • Ruhulla Axundov (1927–1928) • Mustafa Quliyev (1928–1929) • Ağa Sultanov (1929–1930) • Maqsud Məmmədov (1931–1931) • Müseyib Şahbazov (1932–1933) • Mahmud Ağayev (1933–1934) • Məmməd Cuvarlinski (1934–1935) • Müseyib Şahbazov (1935–1937) • Məmmədsadıq Əfəndiyev (1937) • Mirzə Məmmədov (1938–1942) • Mirzə İbrahimov (1942–1946) Xalq maarif nazirləri Məmməd Ələkbərov (1946–1952) • Mehdi Mehdizadə (1952–1954) • Mirzə Məmmədov (1954–1959) • Rəhim Rəhimov (1959–1960) • Mehdi Mehdizadə (1960–1980) • Elmira Qafarova (1980–1983) • Kamran Rəhimov (1983–1988) Nazirlər Soveti Dövlət Texniki Peşə Təhsili Komitəsinin sədrləri (1959–1988) Əkbər Ənnağıyev (1959–1961) • Musa Ağayev (1961–1964) • Tofiq Allahverdiyev (1966–1982) • Heydər İsayev (1983–1988) Ali və Orta-İxtisas Təhsili Komitəsinin sədrləri (1959–1964) Şirəli Məmmədov (1959–1961) • Abdulla Qarayev (1961–1963) Ali və orta i̇xtisas təhsili nazirləri (1964–1988) Züleyxa Hüseynova (1965–1970) • Danil Quliyev (1970–1971) • Qurban Əliyev (1971–1987) • Ağalar Abbasbəyli (1987–1988) Xalq təhsili nazirləri (1988–1991) Müslüm Məmmədov (1988–1989) • Rafiq Feyzullayev (1989–1991)
Azərbaycan Respublikası (1991-ci ildən)	Xalq təhsili nazirləri (1991–1993) Rafiq Feyzullayev (1991–1992) • Firudin Cəlilov (1992–1993) Ali və orta i̇xtisas təhsili naziri (1993) Firudin Cəlilov (1993) Maarif naziri (1993) Tofiq Hacıyev (1993) Təhsil nazirləri (1993–2022) Lidiya Rəsulova (1993–1997) • Misir Mərdanov (1998–2013) • Mikayıl Cabbarov (2013–2017) • Ceyhun Bayramov (2018–2020) • Emin Əmrullayev (2020–2022) Elm və təhsil nazirləri (2022–h. h.) Emin Əmrullayev (2022–h. h.)