Lozanna müqaviləsi
İmzalanma tarixi	24 iyul 1923
İmzalanma yeri	Lozanna
Tərəflər	Türkiyə, Birləşmiş Krallıq, Üçüncü Fransa Respublikası, İtaliya krallığı, Yaponiya imperiyası, Yunanıstan, Serblər, xorvatlar və slovenlər krallığı[d], Rumıniya Krallığı[d]
Dili	fransız dili
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Lozanna müqaviləsi — 1923-cü il iyulun 24-də Türkiyə ilə Qərb dövlətləri arasında imzalanan müqavilə. Türkiyənin indiki sərhədlərini, regiondakı statusunu müəyyən edən bu müqavilə tarixin sonrakı mərhələlərində baş verəcək bir çox hadisə üçün də platforma rolunu oynadı. Birinci dünya müharibəsini məğlub bitirənlər arasında olan Osmanlı Türkiyəsi faktiki olaraq suverenliyini itirmişdi. 1920-ci ildə Yunanıstanın təkidi ilə imzalanmış Sevr müqaviləsinə əsasən, Osmanlı dövlətinin qəti sərhədləri, orduya malik olmaq hüququ və Aralıq dənizindəki adalara olan iddiası ləğv edilmişdi. Amma Yunanıstandan başqa, heç bir dövlətin müqavilənin şərtlərini tanımaması "Lozanna" konfransının çağırılmasına səbəb oldu. 8 ay davam edən mübahisələrdən sonra nəhayət 1923-cü il iyulun 24-də tarixi "Lozanna" müqaviləsi bağlandı. Bununla, yüz illərlə davam edən türk-yunan ixtilafı qismən həllini tapdı və iki dövlət arasındakı sərhəd dəqiqləşdirildi. Egey dənizindəki xırda adalar bölüşdürüldü. Bir milyona yaxın yunan Türkiyədən Yunanıstana, 500 min türk isə Yunanıstandan Anadoluya köç etdi. Lozanna razılaşması faktiki olaraq Türkiyəni Dardanel və Bosfor boğazlarındakı haqlarından məhrum etdi. Türkiyə bu qiymətli keçidlər üzərindəki haqlarını bir də 1936-cı ildə imzalanmış "Montrö" sazişi ilə geri ala bildi. "Lozanna" müqaviləsi həm də Osmanlı sərhədləri daxilində yaşayan erməni və yəhudilərin statusunu müəyyən etdi. Bu milli azlıqlar tam hüquqlu Türkiyə vətəndaşı elan edildi. Amma Lozannada həllini tapmayan nüanslar da oldu. İraqla Türkiyə sərhəddindəki Mosul vilayətinin statusunun qeyri-müəyyən qalması, Kipr məsələsində razılığın əldə edilməməsi, sonradan regionda ciddi münaqişələrin formalaşmasına gətirib çıxardı.

Birinci Dünya müharibəsi
Daxili cəbhələr
Əməliyyatlar	Avropa Balkan Serbiya əməliyyatı Qərb cəbhəsi Şərq cəbhəsi İtalya cəbhəsi Orta Şərq Gelibolu Sinay və Fələstin Qafqaz İran Mesopotamiya Cənubi Ərəbistan Afrika Cənub-Qərb Şərq Kamerun Toqolənd Şimal Asiya və Sakit okean Sindao Alman Samoası Alman Yeni Qvineyası Dənizdə Şimali Atlantika U-boat kampaniyası Aralıq Şimal dənizi Baltik Hind, Sakit və Şimali Atlantika okeanları Papeete Madras Penang Cocos Coronel Folklend adaları Mas-a-Tiyerra
Əsas iştirakçılar	Antanta qüvvələri Belçika Brazilya Çin Fransa Fransa imperiyası Yunanıstan İtalya Yaponiya Çernoqoriya Portuqaliya imperiyası Rumıniya Rusiya Rusiya İmperiyası Rusiya Respublikası Serbiya Birləşmiş Krallıq Britaniya İmperiyası ABŞ Dördlər ittifaqı Almaniya Avstriya-Macarıstan Osmanlı İmperiyası Bolqarıstan
Xronologiya	Müharibədən əvvəlki münaqişələr Afrikanın kolonial bölünməsi (1880–1914) Rus-yapon müharibəsi (1905) Birinci Mərakeş böhranı (1905–06) İkinci Mərakeş böhranı (1911) İtaliya-Osmanlı müharibəsi (1911–12) Fransanın Mərakeşi işğalı (1911–12) Birinci Balkan müharibəsi (1912–13) İkinci Balkan müharibəsi (1913) Başlanğıcı Səbəbləri Sarayevo qətli Sarayevoda serblərə qarşı iğtişaşlar İyul böhranı 1914, payız Cəbhələr döyüşü Ser döyüşü Birinci Marna döyüşü Sinqtao basqını Tannenberq döyüşü Qalisiya döyüşü Birinci Mazuryan Gölləri döyüşü Kolubara döyüşü Sarıqamış döyüşü Dənizə doğru yarış Birinci İpr döyüşü 1915 İkinci Mazuryan Gölləri döyüşü İkinci İpr döyüşü Çanaqqala müharibəsi İkinci Artua döyüşü İzonzo döyüşləri Qorlize–Tarnuv hücumu Böyük Geri Çəkilmə İkinci Şampan döyüşü Kosovo hücumu Qut-ül Amarə mühasirəsi Los döyüşü 1916 Ərzurum hücumu Verden döyüşü Naroç əməliyyatı Asiaqo döyüşü Yutlandiya döyüşü Somma döyüşü ilk gün Brusilov hücumu Baranoviçi hücumu Romani döyüşü Monastır döyüşü Transilvaniya döyüşü 1917 Bağdadın tutulması Birinci Qəzzə döyüşü Zimmermanın teleqramı İkinci Arras döyüşü İkinci Ena döyüşü Kerenski hücumu Üçüncü İpr döyüşü Mereşeşti döyüşü Kaporetto döyüşü Birinci Monte Qrappa döyüşü Cənubi Fələstin hücumu Kembre döyüşü Ərzincan atəşkəsi 1918 Faustşlaq əməliyyatı Brest-Litovsk sülh müqaviləsi Yaz hücumu Göyçay döyüşü Salyan döyüşü İkinci Pyave çayı döyüşü İkinci Marna döyüşüf Bakı döyüşü Yüz günlük hücum Vardar hücumu Meqiddo döyüşü Üçüncü Transiordan hücumu Myoz-Arqon döyüşü Vittoriyo Veneto döyüşü Hələb döyüşü Saloniki müqaviləsi Mudros müqaviləsi Vilyaa Giusti müqaviləsi Almaniya ilə müqavilə Digər münaqişələr Meksika inqilabı (1910–20) Somalilend əməliyyatı (1910–20) Livya müqavimək hərəkatı (1911–43) Maritz üsyanı (1914–15) Zayan müharibəsi (1914–21) Hindu-alman konspirasiyası (1914–19) Senussi əməliyyatı (1915–16) Volta-Bani müharibəsi (1915–17) Pasxa üsyanı (1916) İngiltərə-Misir Darfur ekspedisiyası (1916) Kaoken üsyanı (1916–17) Mərkəzi Asiya üsyanı (1916-17) Rusiya inqilabı (1917) Finlandiya vətəndaş müharibəsi (1918) Müharibədən sonrakı münaqişələr Rusiya vətəndaş müharibəsi (1917–21) Ukrayna–Sovet müharibəsi (1917–21) Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi (1918-1920) Gürcüstan-Ermənistan müharibəsi (1918) Alman inqilabı (1918–19) Macarıstanda inqilablar və müdaxilələr (1918–20) Macarıstan-Rumıniya müharibəsi (1918–19) Böyük Polşa üsyanı (1918–19) Estoniya İstiqlaliyyət müharibəsi (1918–20) Latviya İstiqlaliyyət müharibəsi (1918–20) Litva İstiqlaliyyət müharibəsi (1918–20) Üçüncü ingilis-əfqan müharibəsi (1919) Misir inqilabı (1919) Polşa-Ukrayna müharibəsi (1918–19) Sovet-Polşa müharibəsi (1919–21) İrlandiya İstiqlaliyyət müharibəsi (1919–21) Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi Yunanıstan-Türkiyə müharibəsi (1919–22) Ermənistan-Türkiyə müharibəsi (1920) İraq üsyanı (1920) Polşa-Litva müharibəsi (1920) Vlora müharibəsi (1920) Fransa-Suriya müharibəsi (1920) Qızıl Ordunun Gürcüstanı işğalı (1921) İrlandiya vətəndaş müharibəsi (1922–23)
Aspektlər	Səfərbərlik Bolqarıstan səfərbərliyi Osmanlı səfərbərliyi Müxaliflik Pasifizm Anti-müharibə hərəkatı Cəbhə boyu düzülmə Şliffen planı (Almaniya) XVII Plan (Fransa) Hərb Hərbi döyüşlər Dəniz müharibəsi Karvan sistemi Hava döyüşü Kriptoqrafiya Otaq 40 Atların istifadəsi Zəhərli qaz Dəmiryolları Strateji bombardmanlar Texnologiya Süngü müharibəsi Ümumi müharibə Milad atəşkəsi Last surviving veterans Sivil təsir Vəhşiliklər Dustaqlar İtkilər İqtisadi tarix 1918 qrip pandemiki Kalişin dağıdılması Belçikanın təcavüzü Belçikanın Almaniya işğalı Lüksemburqun Almaniya işğalı Şimal-şərqi Fransanın Almaniya işğalı Ober Ost Osmanlı xalqı Erməni soyqırımı Süryani soyqırımı Pont yunanlarının soyqırımı Ürkün (Qırğızıstan) Almaniyanın blokadası Qadınlar Avstraliya Mədəniyyətdə ABŞ-da müharibədəki alman dustaqlar Razılıqlar Osmanlı İmperiyasının parçalanması Says-Piko sazişi Sen-Jan-de-Moren razılığı Fransa erməni legionu Dəməşq protokolu Paris Sülh Konfransı Venizelos–Tittoni razılığı Müqavilələr Brest-Litovsk sülh müqaviləsi Lozanna müqaviləsi London müqaviləsi Nöyi-sür-Sen müqaviləsi Sen-Jermen sülh müqaviləsi Sevr müqaviləsi Trianon sülh müqaviləsi Versal sülh müqaviləsi Nəticələri Nəticəsi On dörd maddə Millətlər İttifaqı Birinci Dünya müharibəsi memorialları Mədəniyyətdə Yüzillik Başlanğıc
Kateqoriya Portal