Kibey (帰米^?, hərfi tərcümədə "Amerikaya qayıtmaq") – təhsil üçün Yaponiyaya getmiş və ABŞ-yə qayıtmış yaponəsilli amerikalıları bildirmək üçün istifadə olunan termin. Kibeylər niseylərin altqrupudur, həm Yaponiya, həm ABŞ mədəniyyəti təcrübə etdikləri üçün səciyyəvi şəxsiyyətə malikdirlər.^[1]

Kibeylər issey valideynləri tərəfindən Yaponiyaya babaları və ya digər qohumları tərəfindən böyüdülmələri üçün göndərilirdilər.^[1] Bunun səbəbi ABŞ yaponları arasındakı uşaq qayğısı problemi idi.^[1] Belə ki, ABŞ-də yaşayan yapon qadınların iş saatları uzun olduğu üçün uşaqlarına yapon mədəniyyətini aşılamaq, eləcə də, yapon dilində danışmağı öyrətməyə vaxtları qalmırdı.^[1]

1930-cu illərin əvvəllərində kibeylər niseylərin 13%-ini təşkil edirdilər və iki qrupa bölünürdülər: təhsilini ABŞ-də almış, lakin 4-5 il Yaponiyada yaşamış kibeylər və Yaponiyada ilkin təhsil almış kibeylər.^[1] Bunlardan əlavə, XX əsrin əvvəllərində Yaponiyaya gedən kibeylər ilə 1930-cu illərdə Yaponiyaya gedən kibeylər ayrı altqrupları formalaşdırırdılar.^[1]

Kibeylər təhsil, dil və mədəniyyət baxımından yaşadıqları unikal təcrübə, eləcə də, həm ABŞ-də, həm də Yaponiyada diskriminasiya ilə üzləşdikləri üçün nisey icması içərisində səciyyəvi kimlik formalaşdırmışdılar.^[1] Kibeylər, xüsusilə, Çinlə müharibə zamanı Yaponiya məktəblərinin hərbi dərslər verdiyi 1930-cu illərdə özlərini yapon təhsili və mədəniyyətindən yadlaşmış hiss edirdilər.^[1] Onlar ABŞ-yə qayıtdıqdan sonra yenidən adaptasiya olmaqda çətinlik çəkirdilər.^[1] ABŞ-dəki yapon icmasına da uyğunlaşa bilmirdilər, çünki həm ingilis dilləri zəif idi, həm də ABŞ yaponlarının yox, Yaponiyada yaşayan yaponların adətlərinə öyrəşmişdilər.^[1]

Kaliforniya ştatında kibey işçilər digər nisey işçilərə nəzərən daha çox diskriminasiyaya məruz qalırdılar, çünki ingilis dilləri daha zəif idi.^[1] Öz maraqlarını qorumaq məqsədilə kibeylər bir neçə siyasi və sosial qrup formalaşdırmışdılar.^[1] Bu qruplardan biri San-Fransisko Kibey Vətəndaşların Şurası olmuşdur.^[2]

İkinci dünya müharibəsi zamanı ABŞ hökuməti orduda döyüşən niseylərə yapon dilini öyrətmək üçün kibeylərin xidmətindən istifadə etmişdir.^[2] Kibeylərin yapon dili bacarıqları daha yaxşı olduğu üçün onlar əsir götürülmüş yapon əsgərlərin sorğulanmasında, yapon mətnlərinin tərcüməsində və digər məqsədlərdə istifadə olunurdular.^[2] Bundan əlavə, isseylər və kibeylər ABŞ hökuməti tərəfindən ən çox hədəf alınan yaponəsilli amerikalı qruplar olmuşdur.^[2] 1942–46-cı illərdə bir çox kibey Tule gölü düşərgəsinə aparılmış və pis münasibətə məruz qalmışdır.^[2] Buna görə də müharibədən sonra kibeylərin çoxu Yaponiyaya miqrasiya etmişdir.^[2]

Kibey yazıçı Yoşi Abe "İkili vətəndaşlı adam" adlı üç cildlik roman yazmışdır.^[3] 1979-cu ildə Maks Templmen tərəfindən yazılmış "Kibey" adlı əsər nəşr olunmuşdur.^[4]

• Ling, Huping; Austin, Allan. Asian American: History and Culture - An Encyclopedia (ingiliscə). Routledge. 2010. səh. 427–428. ISBN 978-0-7656-8077-8. İstifadə tarixi: 11 noyabr 2022.
• Danico, Mary Yu. Asian American Society: An Encyclopedia (ingiliscə). SAGE Publications. 2014. ISBN 978-1-4522-8190-2. İstifadə tarixi: 11 noyabr 2022.