Ağdamar kilsəsi
Ախթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցի
38°20′30″ şm. e. 43°02′07″ ş. u.
Ölkə	Türkiyə
Yerləşir	Van ili, Van gölü adası
Aidiyyatı	Erməni Qriqoryan Kilsəsi
Memar	Manuel
Sifarişçi	Qagik Artsruni
Tikilmə tarixi	915—921-ci illər
Üslubu	Erməni memarlığı
Vəziyyəti	muzey kimi fəaliyyət göstərir
Ağdamar kilsəsi
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Ağdamar kilsəsi (erm. Աղթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցի) — Türkiyənin Van bölgəsində Van gölünün içərisində kiçik Ağdamar adasında yerləşən erməni kilsəsi. Ağdamar kilsəsi yeganə Surb Xaç kilsəsi hesab olunur. Qüds şəhərindən İrana gətirilən əsl xaç nümunəsi VII əsrdə Van gölünün yaxınlığına gətirilir. Burada gölün üzərində yerləşən adada xaçı gizlətmək üçün kilsənin inşa olunmasına başlanılır. Tikintinin başlamasına erməni hökmdarı I Qagik göstəriş vermişdir. 915-ci ildə memar Manuel tərəfindən adada kilsə inşasına başlanılır. Tikinti 6 il davam etmiş və 921-ci ildə tamamlanmışdır.

Adanın cənub tərəfində inşa olunmuş kilsə memarlıq baxımından Orta əsr erməni memarlığını təmsil edir. Qızıl andezit daşından inşa olunmuş kilsənin çöl divarında müxtəlif heyvan relyefləri əks olunmuş, həmçinin İncildən bəzi səhnələr canlandırılmışdır. Kilsənin şimal-şərq tərəfində yerləşən əlavə ibadət mərkəzi 1296-1336-cı illərdə, qərbində yerləşən qonaq evi isə 1793-cü ildə inşa olunmuşdur. Şimal tərəfdə yerləşən ibadət mərkəzinin nə zaman inşa olunduğu dəqiq məlum deyil.

1951-ci ildə Türkiyənin şərqində yerləşən kilsələrin dağıdılması barədə yerli icra orqanlarına göstəriş verilmişdir. Göstərişə əsasən Ağdamar kilsəsi də uçurulmalı idi. Kilsənin yaxın zamanda uçurulacağından xəbər tutan jurnalist Yaşar Kamalın cəhdlərindən sonra kilsənin dağıdılması barədə qərar ləğv olunmuşdur. 1915-ci il hadisələrindən sonra Türkiyə hakimiyyəti kilsədə dini ibadətlərin icra olunmasını qadağan etmişdir.

2005-2007-ci illərdə Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi kilsə üzərində bərpa işlərinin aparılması üçün 1,5 milyon dollar pul ayırmışdır. 19 sentyabr 2010-cu ildə Türkiyə erməniləri kilsədə 95 illik fasilədən sonra dini mərasim təşkil etmişdilər. Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi ermənilərə ildə bir dəfə kilsədə ibadət təşkil etməyə icazə vermişdir.

Türkiyə ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Məbəd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Erməni diasporu
Dünya erməniləri	Azərbaycan erməniləri (Bakı erməniləri) • Livan erməniləri  • ABŞ erməniləri  • Rusiya erməniləri  • Kanada erməniləri  • Fransa erməniləri  • Uruqvay erməniləri  • Argentina erməniləri  • Türkiyə erməniləri  • Suriya erməniləri  • İran erməniləri  • Hindistan erməniləri  • Misir erməniləri  • Efiopiya erməniləri  • Gürcüstan erməniləri  • Meksika erməniləri
Yaşayış mərkəzləri	Vakıflı  • Yeni Culfa  • Kiçik Ermənistan  • Burc Hamod
Erməni abidələri	Vank kafedralı  • Ani kafedralı  • Ani Zəfər tağı  • Bakirələr monastırı  • Baqnayr monastırı  • Tacir sarayı
Erməni kilsələri	Bakı Erməni Kilsəsi  • Abuğamir kilsəsi  • Həvarilər kilsəsi  • Oğuzlu kilsəsi  • Qız qalası kilsəsi  • Qızıl kilsə  • Tekor kilsəsi  • Tiqran Honents kilsəsi  • Xilaskar kilsəsi  • Çoban kilsəsi  • Akdamar kilsəsi  • Müqəddəs Stepannos monastırı
Şəxslər	Hrant Dink  • Artin Penik  • Şahan Natali  • Monte Melkonyan  • Soqomon Teyliryan  • Drastamat Kanayan  • Gevork Əcəmyan  • Armen Qaro  • Kim Kardaşyan  • Daron Əcəmoğlu  • Silva Kaputikyan  • Qürgen Yanıkyan  • İvan Ayvazovski  • Arşil Qorki  • Rüstəm Raza  • Stepan Lianozov
Qəzetlər	Jamanak  • Aqos  • Nor Marmara  • Housaper  • Arev  • Massis  • Azdarar

Tarixi erməni monastır və kilsələri
Ermənistan	(Ermənistandakı kilsələrin siyahısı)Ağarçin • Şirvancıq • Əyrivəng • Areni • Ariçavəng • Talış kilsəsi • Ağbat • Ağtala • Avan  • Bardzrakaş • Bxeno Noravəng • Pirəgən • Vahanavəng • Vəqramaşen • Vanevan • Vorotnavəng  • Qayane • Geqard • Qladzor • Qndavəng • Qoşavəng • Yeqvart • Yerəruyk • Göy Mələkləri • Qarqavəng • Kasax  • Qırmızıvəng • Keçarus • Kirants • Kobayr • Lmbatavəng  • Masdərə • Makenis • Mağaravəng • Marmaşen • Masdərə • Maştots Ayrapet • Noravəng • Nərədüz • Nor Varaqavəng • Ovanavəng • Onutavəng  • Uzunlar • Maştots • Ripsime • Saqakat  • Saqmasavəng • Sənain • Sivəng • Talin • Tanaat • Tatev • Teqer • Tex • Xnevəng  • Xornaşad • Xorvirab • Üçkilsə
Türkiyə	(Türkiyədəki erməni kilsələrinin siyahısı)Ağdamar • Qagikaşen • Müqəddəs həvarilər monastırı • Müqəddəs həvarilər monastırı  • Ani kafedralı • Horomos • Abuğamir • Beşkilsə  • Bakirələr monastırı • Xilaskar monastırı • Mren • Baqnayr  • Həvarilər kilsəsi • Müqəddəs Karapet kilsəsi • Müqəddəs Marine  • Tekor  • Oğuzlu  • Qız qalası kilsəsi  • Karmiravəng  • Tiqran Honents  • Xilaskar kilsəsi • Çoban kilsəsi
İran	Dərəşamb • Müqəddəs Stepanos monastırı • Müqəddəs Faddey monastırı • Vank kafedralı  •
Azərbaycan	(Azərbaycandakı erməni kilsələrinin siyahısı)Müqəddəs Qriqori kilsəsi • Müqəddəs tərcüməçilər monastırı • Avey kilsəsi Qarabağ¹ Kazançeçoç • Müqəddəs Məryəm kilsəsi  • Müqəddəs İohann kilsəsi  • Müqəddəs Məryəm kilsəsi Naxçıvan Cuğa nekropolu • Müqəddəs Xilaskar Məsih monastırı
İsrail	Müqəddəs Yakov kilsəsi • Müqəddəs Toros kilsəsi • Müqəddəs Yelena kilsəsi • Yaffa erməni monastırı
İtaliya	San Lazzaro deyli Armeni
Rusiya	(Rusiyadakı erməni kilsələrinin siyahısı)Müqəddəs xaç kilsəsi (Rostov-na-Donu) • Müqəddəs Yekaterina erməni kilsəsi (Sankt-Peterburq)
Ukrayna	(Ukraynadakı erməni kilsələrinin siyahısı) Müqəddəs Nikolay kilsəsi (Kamenets-Podolskiy) • Lvov erməni kafedralı • Missionerlər kosteli (Lvov)  • Müqəddəs Xaç monastırı (Krım) ¹ Qarabağ ərazisindəki monastır və kilsələr VII əsrdə ərəblərin Arranı tutması nəticəsində Qafqaz Albaniyasının süqutundan sonra Erməni Qriqorian Kilsəsinin təsiri altına düşmüş, 1836-cı ildə Rusiya Müqəddəs Sinodunun qərarı ilə Alban Həvari Kilsəsinin ləğv edilməsindən sonra isə Erməni Qriqorian Kilsəsinin mülkiyyətinə keçmişdir.