For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Çin dili.

Çin dili

Vikipediya, azad ensiklopediya

Çin dili
Orijinal adı 汉语
汉语
汉语
漢語
漢語
中文[1]
Ölkələr
Danışanların ümumi sayı
  • 1.299.877.520 nəf.[4]
Təsnifatı
Çin-Avstroneziya[d]
Çin-Tibet dilləri
Çin dili
Yazı Çin yazısı, ənənəvi Çin heroqrifləri, Sadələşdirilmiş Çincə
Dil kodları
QOST 7.75–97 кит 315
ISO 639-1 zh
ISO 639-2 chi, zho
ISO 639-3 zho
ISO 639-5 zhx
Ethnologue zho
LINGUIST List chin
ABS ASCL 71
IETF zh
Glottolog sini1245
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Çin dili — Çin-Tibet dil ailəsinə aid bir dil. Dünya əhalisinin təxminən beşdə birinin ana dilidir. Orijinal adı con ven və (中文، Zhōngwén), han ü (汉语/漢語، Hànyǔ) adlanır. Çində dövlət dili və rəsmi dil Mandarin və ya Putonxua adlanır.

Çin dilinin əlifbası yoxdur. Qədim piktoqramlar əsasında inkişaf etdirilmiş yazı növü zamanla ideoqramlara çevrilmiş və geniş yayılmışdır. Məlum olan bütün ideoqramları əzbərləmək çətin olduğundan 115 əsas literalı əzbərləməklə qalan bütün ideoqramları bu literalların birləşdirilməsi yolu ilə yadda saxlayırlar. Çin lüğətləri literalların xətt sayısına görə tərtib olunur.

Çin dilinin yazılışı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çin dili iki cür yazılır:

Birinci model çinin əsil və keçmiş dilidir ki, keçən yüzillərdə işlənirdi. İndi də Tayvan, Honq-Konq, MakaoABŞ-dəki çinlilər bu dildə danışırlar. İkinci model isə qədim çin yazısında istifadə olunan heroqliflərin sadələşdirilmiş formasıdır. Bu model Sinqapurda da işlənir. Bundan başqa 1950-ci ildən tətbig olunmağa başlanan Pinyin heroqliflərin transliterasiyası üçün istifadə olunur. Çində Pinyin 1980-cı ildən heroqliflərin latın əlifbasına çevrilməsi üçün geniş istifadə olunur. Pinyin heroqliflərin yerinə deyil, daha çox izah məqsədilə işlədilir.

Çin dili lüğəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Çin dili danışıq kitabı və lüğəti 2005
    Presidental Library / O. Hacalıyev. — Bakı : Hərbi Nəşriyyat, 2005. — 176 s
  • Çin Xalq Respublikasının Nankai Universitetində təhsil almış Orxan Hacalıyev 2005-ci ildə "Azərbaycanca-çincə danışıq kitabçası və müxtəsər lüğət" kitabını çap etdirmişdir. Müəllifin məqsədi Çinə gələn həmvətənlərinin burada ünsiyyət qura bilməsinə kömək etməkdir. Kitab "Fonetika", "Qrammatika", "Söhbətlər", "Çincə-Azərbaycanca lüğət" və "Azərbaycanca-çincə lüğət" adlı beş fəsildən ibarətdir. Kitaba Çin Xalq Respublikasının Nankai Universitetinin professoru Vanq Pen Min və müəllim Zhanq Li Sonq rəy vermişlər. Lüğətdə 3026 ən işlək söz, 824 cümlə, 27 rəqəm və müxtəlif hesablama əməliyyatının heroqlifi, transkripsiyası və latın qrafikası ilə qarşılığı verilmişdir.

Çin dilləri və ləhcələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çinin başa başında ayrıca dil və ləhcələr danışılir ki onların hica ədasında bir birindən ayrılırlar.

  • Bütün Çin dilləri:
  • Kantonca
  • Mandarin
  • Vü(Şanghay dili)
  • Ke cia
  • Püşyan
  • Xuyi cü
  • Min cüng
  • Gən
  • Şiang
  • Min yi
  • Min nən
  • Ping Xüa

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]


Çin dilinin yazlimi
Çində çin dilli xalqlar
Çində çin dilli xalqlar
  1. https://github.com/unicode-org/cldr/blob/main/common/main/zh.xml.
  2. 1 2 ScriptSource - China.
  3. 1 2 ScriptSource - China–Taiwan.
  4. Chinese // Ethnologue (ing.). 25, 19 Dallas, Texas: SIL International, 1951. ISSN 1946-9675
{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Çin dili
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?