Idioma italianu
| italiano y Italiano | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Faláu en | |||||||||||
| Faláu en | Italia, San Marín, Suiza, Ciudá del Vaticanu, Croacia, Eslovenia, Grecia, Albania, Etiopía, Libia, Eritrea y Somalia | ||||||||||
| Númberu de falantes | |||||||||||
| |||||||||||
| Datos | |||||||||||
| Familia | llingües italianes centromeridionales y llingües del sur d'Europa | ||||||||||
| Estáu de vulnerabilidá | 1 seguru | ||||||||||
| Sistema d'escritura |
alfabeto italiano (es)  y alfabetu llatín | ||||||||||
| Reguláu por |
Accademia della Crusca (es) | ||||||||||
| Códigos | |||||||||||
| ISO 639-1 | it | ||||||||||
| ISO 639-2 | ita | ||||||||||
| ISO 639-3 | ita | ||||||||||
 | |||||||||||
 | |||||||||||
L'italianu ye una llingua románica, basada na variante toscana, habiendo gran diferencia ente tolos dialeutos italianos hasta'l puntu de considerar variantes como'l lombardu, vénetu, sicilianu, etc.. como idiomes propiamente dichos. Dende esti puntu de vista l'italianu oficial fálenlu como idioma maternu menos de 30 millones de persones.
El toscanu impúnxose tres la reunificación italiana por ser la variante más prestixosa al escribir Dante, Boccaccio y Petrarca les primeres grandes obres lliteraries de la península itálica na Baxa Edá Media.
Presencia del italianu nel mundu
[editar | editar la fonte]L'italianu fálase n'Italia, u ye idioma nacional, en dos cantones del sur de Suiza u ye cooficial, y notros munchos países.
Destaquen los 4 millones d'italoparlantes n'Estaos Xuníos.
Posición dientro de la Familia románica
[editar | editar la fonte]La consideración de llingua única a tolo que se fala n'Italia ye bien abegoso: los idiomes descendientes del llatín estrémense en dos grupos: l'oriental, qu'inclúi al rumanu y aromúnicu (macedorrumanu) y l'occidental, dividíu en llingües galo-ibériques como'l francés, les demás llingües d'oil, l'occitanu, francoprovenzal, retorromanu y les llingües galo-italianes (lombardu, piamontés, vénetu, ligur, etc.) y la rama italorrománicu incluye el sicilianu, calabrés, napolitanu y el propiu "italianu" o toscanu. La llinia divisoria ente galoitalianes y italoromániques ta asitiada xusto nel entamu de la península cerca de Rimini.
Pola imposición del toscanu, idiomes con antigua tradición lliteraria como'l vénetu o que gozaron del estatus d'idioma oficial, como'l piamontés nel Reinu d'El Piamonte-Cerdeña, la llingua ligur na República de Xénova o'l Napolitanu nel Reinu de les Dos Sicilies, tan arrequexaos anguaño a la categoría de dialeutos, magar qu'Italia reconoz como idiomes al sardu y friulián, magar que nenguna d'estes llingües caben dientro de la rama ítalo-romance.
Clasificación llingüística
[editar | editar la fonte]- Indoeuropéu
- Itálicu
- Románicu
- Románicu oriental
- Italorrománicu
- Toscanu
- Italianu
- Toscanu
- Italorrománicu
- Románicu oriental
- Románicu
- Itálicu
Pronunciación
[editar | editar la fonte]Equi amuésase la pronunciación de lletres o diágrafos del italianu.
| Lletra o diágrafu | Fonemes |
|---|---|
| A, a | /a/ |
| B, b | /b/ |
| C, c | /k/ antes de a, o, u, /t͡ʃ/ antes de e o i |
| CH, ch | /k/ |
| D, d | /d/ |
| E, e | /e/ /ɛ/ |
| F, f | /f/ |
| G, g | /g/ antes de a, o, u /ʒ/ antes de e o i |
| GN, gn | /ɲ/ igual que la ñ |
| GLI, gli | /ʎ/ como la ll del asturianu |
| H, h | ye muda |
| I, i | /i/ /j/ |
| L, l | /l/ |
| M, m | /m/ |
| N, n | /n/ |
| O, o | /o/ /ɔ/ |
| P, p | /p/ |
| Q, q | /kw/ |
| R, r | /ɾ/ /r/ |
| S, s | /s/ |
| SC, sc | /ʃ/ como la x del asturianu |
| T, t | /t/ |
| U, u | /u/ |
| V, v | /v/ |
| Z, z | /ts/ o /dz/ |
Consulta la edición de Wikipedia n'idioma italianu.
Referencies
[editar | editar la fonte]Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]- Diccionario Freelang - Diccionariu italianu-español/español-italianu.
- Luigi de Bellis Lleiciones de grámatica (n'italianu)
- http://www.accademiadellacrusca.it/it/copertina
| Llingües romániques | ||
|---|---|---|
| Sardorrománicu | Sardu | |
| Iberorrománicu | Galaicoportugués (Portugués • Gallegu • Gallegoasturianu • Fala de Xálima) • Asturlleonés (Asturianu • Lleonés • Mirandés • Estremeñu • Cántabru) • Castellanu • Navarroaragonés (Navarru • Aragonés) | |
| Occitanorrománicu | Gascón • Llinguadocianu • Provenzal • Catalán-valencianu-balear (Balear • Catalán • Valencianu) | |
| Galorrománicu | Llingües d'Oïl (Borbonés • Francés • Galó • Normandu • Picardu • Pictavín-santonxés • Franc-Comtois • Valón) | |
| Galoitalianu | Piamontés • Lombardu • Ligur • Emiliano-Romañol • Vénetu | |
| Retorrománicu | Romanche • Friulanu • Ladín | |
| Italorrománicu | Italianu • Corsu • Napolitanu • Sicilianu | |
| Balcanorrománicu | Dálmata • Rumanu • Macedorrumanu • Istriorrumanu • Meglenorrumanu | |
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q652
Multimedia: Italian language
Llibros: Italiano
Recursos didácticos: Italiano
Cites famoses: Idioma italiano
Text is available under the CC BY-SA 4.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.
