For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Idioma tarahumara.

Idioma tarahumara

Tarahumara
'Rarámuri'
Faláu en  Méxicu
Rexón Chihuahua, Durango y Sinaloa
Falantes 73 856 (INEGI,2015)
Puestu Non nos 100 mayores (Ethnologue 1996)
Familia Llingües uto-azteques

  Uto-azteques meridionales
    Taracahita
      Tarahumara-Guarijío
        Idioma tarahumara

Estatus oficial
Oficial en En Méxicu tien reconocencia como llingua nacional [1]
Reguláu por Secretaría d'Educación Pública de Méxicu
Códigos
ISO 639-1 nengún
ISO 639-2 nai
ISO 639-3 tar
Llocalización de los guarijíos y los sos vecinos indíxenes dientro del estáu de Sonora (INEGI).

Estensión del tarahumara

El tarahumara o rarámuri ye una llingua utoazteca falada por unes 85 000 persones nel noroeste de Méxicu.

Aspeutos históricos, sociales y culturales

[editar | editar la fonte]

Usu y estatus

[editar | editar la fonte]

L'idioma de los rarámuris pertenez a la familia llingüística yuto-nahua. Según l'Índiz de Reemplazu Etnolingüístico la so llingua sigue calteniéndose, pos se tresmite de padres a fíos o los neños siguen falando la so llingua. Los datos censales amuesen que 85 316 persones falen la llingua tarahumara nel estáu, de los cualos el 14,6 % nun fala español y la cifra alzar a 19% ente les muyeres.

Dialeutos

[editar | editar la fonte]

La clasificación de 2.5 a reconocencia nacional

Nome ISO-code Llocalización Falantes
Tarahumara central tar suroeste de Chihuahua. 55 000 (10 000 monollingües).
Tarahumara de les tierres baxes tac Chihuahua. 15 000
Tarahumara septentrional thh Chihuahua, pueblos de Santa Rosa Ariseachi, Agua Caliente Ariseachi, Bilaguchi, Tomochi, La Nopalera. 300
[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=tcu

tcu]

Chinatú, Chihuahua. (ensin estimación)
[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=twr

twr]

Chihuahua, pueblu de Tubare 100 (1983 SIL).

La llingua indíxena de los rarámuris ye'l tarahumara. Esta llingua atopar nos estaos del norte del país como Chihuahua, Sonora, Sinaloa y Durango.

  • Nel censu de población y vivienda del añu de 1970 los falantes mayores de 5 años componer de 25 479 habitantes.
  • Nel censu de población y vivienda del añu de 1990 los falantes mayores de 5 años componer de 54 431 habitantes.
  • Nel censu de población y vivienda del añu de 2000 los falantes mayores de 5 años componer de 75 545 habitantes.
  • Nel censu de población y vivienda del añu de 2005 los falantes mayores de 5 años componer de 75 371 habitantes.
  • Nel censu de población y vivienda del añu de 2010 los falantes mayores de 5 años componer de 85 018 habitantes.

Estos datos son representativos namái pa la llingua y o dialeutu Tarahumara.

Fonoloxía

[editar | editar la fonte]

El tarahumara tien cinco timbres vocálicos y estrema cantidá vocálica: /a, e, i, o, u,/, amás estrema ente vocales llargues y curties y l'acentu ye fonémico. L'inventarío de consonantes del tarahumara inclúi:

llabial alveolar palatal velar glotal
oclusiva p t k ʔ
africada ʦ
fricativa s h
aproximantes w l, ɾ j
nasal m n

Amás hai que señalar que:

  • El fonema africáu /ʦ/ suel trescribise tamién /c/.
  • El fonema /j/ trescríbese casi siempres como /y/.
  • El fonema glotal /ʔ/ o saltillo trescríbese dacuando como / ' /.

Referencies

[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]




{{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}}
Idioma tarahumara
Listen to this article

This browser is not supported by Wikiwand :(
Wikiwand requires a browser with modern capabilities in order to provide you with the best reading experience.
Please download and use one of the following browsers:

This article was just edited, click to reload
This article has been deleted on Wikipedia (Why?)

Back to homepage

Please click Add in the dialog above
Please click Allow in the top-left corner,
then click Install Now in the dialog
Please click Open in the download dialog,
then click Install
Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list,
then click Install
{{::$root.activation.text}}

Install Wikiwand

Install on Chrome Install on Firefox
Don't forget to rate us

Tell your friends about Wikiwand!

Gmail Facebook Twitter Link

Enjoying Wikiwand?

Tell your friends and spread the love:
Share on Gmail Share on Facebook Share on Twitter Share on Buffer

Our magic isn't perfect

You can help our automatic cover photo selection by reporting an unsuitable photo.

This photo is visually disturbing This photo is not a good choice

Thank you for helping!


Your input will affect cover photo selection, along with input from other users.

X

Get ready for Wikiwand 2.0 🎉! the new version arrives on September 1st! Don't want to wait?