Español n'Israel
Faláu en	Israel
Falantes	175.231[1]
Familia	Indoeuropéu  Itálicu   Grupu Romance    Romance     Ítalo-occidental      Subgrupu Occidental      Grupu Galu-Ibéricu       Ibero-romance        Ibero-occidental         Idioma español
Alfabetu	Alfabetu llatín
Estatus oficial
Oficial en	Nengún país
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	es
ISO 639-2	spa
ISO 639-3	spa

La presencia del idioma español en Israel data a partir del sieglu XVI, cuando los Reis Católicos n'España empecipiaron la espulsión de los xudíos por causa de la autoridá de la ilesia católica na edá media. Los xudíos que falen español son conocíos como sefardinos, que s'espandieron en casi tol occidente y sobremanera n'Israel onde l'español foi calteníu y hasta la fecha tener como llingua materna y convive coles llingües oficiales, l'hebréu y l'árabe, yá que d'estos idiomes hai pallabres acuñaes nel español, magar del español faláu polos sefardinos surdió d'un idioma conocíu como ladín o xudeoespañol.

Dende'l surdimientu del modernu Estáu d'Israel, en 1948, l'idioma español amontó la so base de falantes a partir de la migración de xudíos hispanofalantes (principalmente arxentinos) escontra'l nuevu Estáu.

En 2006 había 175.231 persones que la falaben,^[1] ente los que s'inclúin 100.000 falantes del dialeutu xudeo-español o ladín ente les comunidaes sefardines, d'ellos namái unos 15.000 falar con dominiu nativu. Tamién hai que considerar unos 80.000 inmigrantes iberoamericanos, principalmente d'Arxentina, que sumaron, en 2012, una comunidá de 48.312 persones hispanofalantes.^[2] Munchos israelinos nuevos aprienden español al traviés de les telenoveles hispanoamericanes, como la música y otros aprender nos sos viaxes a Hispanoamérica (un destín de viaxes bien popular ente los mozos israelinos). L'español convirtióse nuna llingua que gocia d'una alta popularidá nesti país d'Oriente Próximu. Amás pa la publicación de revistes y otros artículos, escríbense tamién n'español xunto a otres llingües importantes como son l'inglés, rusu, francés y alemán, aparte del hebréu.

El fenómenu del idioma español como llingua estranxera n'Israel de forma voluntaria algamó tal valumbu qu'unu atopar con estudiantes, dependientes, ames de casa o oficinistes que falen un correutu español ensin habelo estudiáu. Delles persones asisten más allá ya ingresen en dalguna de les academies d'español qu'esisten nel país. Según Selma Aronovich, profesora del Institutu Cervantes de Tel-Aviv, almite que los aprendices lleguen con un nivel oral entemediu y dacuando hasta avanzáu, pero desconocen la gramática y nun tienen nin idea d'escribilo.

Amás de los melodrames, hai otros factores qu'inflúin nel interés de los israelinos pola llingua cervantina. Según el xefe d'Estudios del Cervantes, Alberto Madrona, espón que daos los llazos históricos con España, que se caltienen como referencia, percíbese l'español como un idioma fácil d'aprender. Amás, munchos mozos escueyen Hispanoamérica pa viaxar mientres dellos meses n'acabando los estudios, p'aprender lo básico o consolidar lo aprendío.

La enseñanza oficial del idioma español na currícula de les escueles secundaries del país, empecipia nel añu 1983. A partir de dicha fecha tou alumnáu gocia del derechu d'optar, escoyer y añader dicha asignatura a la llista de materies obligatories que tien de cursar p'adquirir el so diploma de bachilleratu.

Nel presente (ciclu lectivu 2015) y dende va una década, la presencia del español empieza a partir de les escueles primaries, sigue nes escueles entemediu y secundariu. Toma tolos niveles de la escolaridá, y xeográficamente estiéndese a lo llargo y a lo ancho del país. L'interés pol estudiu d'esta llingua y la so cultura amontóse significativamente nos últimos años, nel nuesu país y nel mundu, y sigue n'ascensu.

Na actualidá, los estudiantes potenciales d'español nes escueles del país nun son namái estudiantes qu'inmigraron de países hispanofalantes o fíos d'inmigrantes, sinón tamién estudiantes que nun tienen conocencia formal dalgunu de la llingua y deseyen adquirila con distintos fines.

Han enriquicido les nueses files los alumnos de la llocalidá de Tamra (escuela rexonal a la qu'asisten alumnos drusos, árabes musulmanes y árabes cristianos), como asina tamién l'aldega drusa Daliat El Carmel, qu'ufierta l'asignatura a tol so alumnáu a partir del nivel d'escuela entemedia (12-13 años d'equí p'arriba).^[3]

L'idioma español n'Israel toma a partir del hispanismo israelín que tien una llarga tradición, pos bastante ye que los sefardites espulsaos d'España en 1492 polos Reis Católicos llevaron y caltuvieron el so castellán del sieglu XV allá onde fueron: Miguel de Barrios y José Penso de la Vega crearon una academia n'Ámsterdam y escribieron obres nel brillante español del Sieglu d'Oru. Na actualidá esisten dellos medios de comunicación israelines n'español. El 2'7 per cientu de los siete millones d'habitantes d'un país multicultural como Israel conoz l'idioma. Hai tamién falantes de xudeoespañol, unos 100.000 na actualidá, orixinarios de países del antiguu Imperiu Otomanu y del norte d'África, quien tamién formen parte del hispanismo n'Israel. En dómina moderna cabo mentar a Samuel Miklos Stern, descubridor de les jarchas, o al gran estudiosu de la Inquisición española, el profesor Benzion Netanyahu, y otros munchos, como Haim Beinart. Otros estudiosos israelinos averáronse a la lliteratura y sobremanera la historia d'España, siempres dende una óptica mediatizada polos tracamundios culturales y, con frecuencia, poles tesis d'Américo Castro. El Quixote foi arramáu al hebréu dos vegaes; la primera por Natan Bistrinsky y Nahman Bialik, y en 1994 por Beatriz y Luis Landau; esti postreru ye caderalgu del Departamentu de Lliteratura Hebrea de la Universidá Ben Gurión nel Negev y escribió'l llibru Cervantes y los xudíos (2004). L'historiador Yosef Kaplan escribió numberoses obres y tradució les Excelencies de los xudíos d'Isaac Cardoso al hebréu.

• Casa de Sefarad